ЖАРНАМА МӘТІНДЕРІНІҢ САУАТТЫ ЖАЗЫЛУЫ ТАЛҚЫЛАНДЫ
Қазақстан Республикасында тіл саясатын дамытудың 2023-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын жүзеге асыру бағытында Түркістан облысында ауқымды шаралар қолға алынуда. Солардың бірі – 13 тамыз күні Түркістан облысы мәдениет басқармасы мен Түркістан қаласы әкімдігі мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімінің «Тілдерді оқыту және дамыту орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің ұйымдастыруымен өткізілген облыстық дөңгелек үстел. Іс-шараға «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасының Түркістан облыстық филиалы және шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің өкілдері қатысты.
Бұл кездесудің басты мақсаты – өңірдегі кәсіпкерлік нысандардағы сыртқы жарнамалар мен ас мәзірінде, сондай-ақ дүкендер мен қоғамдық орындардағы өзге де көрнекі ақпаратта мемлекеттік тіл нормаларының дұрыс қолданылуын қамтамасыз ету. Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» Заңының 21-бабында және Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 75-бабында көрсетілген талаптарды түсіндіру, тіл заңнамасын бұзушылықтардың алдын алу – дөңгелек үстелдің негізгі міндеті болды. Кәсіпкерлік саласында мемлекеттік тілдің қолданылу деңгейі қоғам үшін өте маңызды. Өйткені мейрамхана, дәмхана немесе дүкен сынды орындарда жазылған жарнама, мәзір немесе хабарландырулар – күнделікті өмірде халықтың көз алдындағы көрнекі құралдар. Мұнда қателердің болуы, шетел тілінің басым қолданылуы немесе мемлекеттік тілдің ескерілмеуі – тұтас тіл мәдениетіне кері әсер етеді. Сол себепті бұл мәселе жергілікті атқарушы органдар мен кәсіпкерлер арасында тұрақты талқылауды қажет етеді. Дөңгелек үстел барысында мамандар заң нормаларын кеңінен түсіндіріп, кәсіпкерлерге нақты ұсыныстар берді. Мәселен, көрнекі ақпаратта мемлекеттік тілдің мәтіні бірінші орналастырылып, кемінде шрифт көлемінің тең болуы шарт екені айтылды. Бұл талаптар орындалмаған жағдайда кәсіпкерлерге айыппұл салынады. Яғни, тіл мәселесі тек мәдениет саласы үшін емес, сонымен бірге құқықтық жауапкершілікті де қамтитын маңызды бағыт екені ескертілді.
Кездесу қорытындысы бойынша арнайы хаттама әзірленіп, қатысушыларға «Тағам атаулары сөздігі» таратылды. Бұл сөздікте қоғамдық тамақтану орындарында жиі қолданылатын тағам атауларының мемлекеттік тілдегі дұрыс нұсқалары берілген. Мұндай көмекші құралдар кәсіпкерлерге іс жүзінде зор қолдау болмақ. Себебі мәзірді немесе жарнамалық мәтінді дұрыс аудару көп жағдайда кәсіби тіл мамандарын қажет етеді. Ал сөздік – қателіктерді азайтуға, бірізділікті қалыптастыруға арналған тиімді құрал. Дөңгелек үстелге қатысқан кәсіпкерлер де өз ойларымен бөлісті. Олардың пікірінше, мемлекеттік тіл нормаларын сақтау – тек заң талабы ғана емес, сонымен бірге тұтынушыға құрмет көрсетудің белгісі. Қазақ тілінде сауатты жазылған мәзір немесе жарнама халықтың сенімін арттырып, кәсіпкердің беделін көтеретіні сөзсіз. Мамандар атап өткендей, қазіргі таңда Түркістан облысында тіл саясатын жүзеге асыру аясында бірқатар жобалар іске асуда. Әсіресе көрнекі ақпараттағы мемлекеттік тілдің қолданысын кеңейтуге басымдық берілген. Бұл бағыттағы жұмыстардың нәтижелі болуы – мемлекеттік мекемелердің ғана емес, жеке кәсіпкерлердің де жауапкершілігіне байланысты. Сондықтан мұндай дөңгелек үстелдер тұрақты түрде өтіп тұруы тиіс. Айта кетерлік тағы бір жайт – тіл саясатының тек қана қадағалау немесе тексеру емес, түсіндіру мен ынталандыру бағытында жүргізілуі. Кәсіпкерлерге заң талаптарын түсіндіру, әдістемелік құралдар тарату, тәжірибелік мысалдар келтіру – олардың мемлекеттік тілге деген көзқарасын оңтайлы қалыптастыруға ықпал етеді. Осы тұрғыдан алғанда, Түркістан облысындағы шара озық тәжірибенің бірі деуге болады.
Тіл – ұлттың айнасы, қоғамның мәдени келбеті. Мемлекеттік тілдің мәртебесін арттыру – елдің абыройын арттырумен тең. Сондықтан кәсіпкерлік саласында да қазақ тілінің қолданысы кеңейген сайын, халықтың тіліне деген құрметі күшейе түседі. Бұл, түптеп келгенде, елдің бірлігін нығайтуға, ұлттық құндылықтарды дәріптеуге ықпал етеді. Түркістан облысында өткізілген дөңгелек үстел – тіл саясатының өңірлік деңгейде жүйелі түрде жүзеге асырылып жатқанын айғақтайды. Кәсіпкерлерді мемлекеттік тіл нормаларын сақтауға шақыру, оларға әдістемелік қолдау көрсету – алдағы уақытта нақты нәтижесін береді. Ең бастысы, бұл шара мемлекеттік тілдің қоғамдық өмірдің барлық саласында толыққанды қолданылуына жол ашады.
