ЖАЙЛЫ МЕКТЕПТЕРГЕ ЖАЙЛЫ ЖАҒДАЙ ЖАСАЛУДА
«Жайлы мектеп» ұлттық жобасы — Қазақстанда білім беру сапасын арттыру, оқушылардың оқу процесіне деген ынтасын күшейту және мектептердегі білім беру жағдайларын жақсарту мақсатында жүзеге асырылып жатқан ауқымды бастама. Бұл жоба білім беру саласындағы маңызды реформалардың бірі болып табылады және оның негізінде білім беру ортасын жетілдіру, мектептерді заманауи құралдармен жабдықтау, оқушыларға қолайлы оқу шарттарын жасау және педагогтердің біліктілігін арттыру идеялары жатыр. Жоба оқушылар мен мұғалімдердің оқу процесіне қолайлы жағдай жасауға бағытталған және сапалы білім алуға қолжетімділікті қамтамасыз етуді көздейді. «Жайлы мектеп» ұлттық жобасының негізгі мақсаты — Қазақстанның барлық өңірлерінде сапалы білім беру жағдайларын қамтамасыз ету және мектептерде қолайлы оқу ортасын қалыптастыру. Бұл мақсатқа жету үшін жоба бірнеше маңызды міндеттерді жүзеге асыруды көздейді.
Біріншісі — мектептерді заманауи құрал-жабдықтармен қамтамасыз етіп, оқу процестерін жаңа деңгейге көтеру, жаңа мектептер салу, ескі мектептерді жаңарту және оларды жаңа технологиялармен жабдықтау арқылы оқушылардың сапалы білім алуына жағдай жасау. Екіншісі — педагог кадрлардың біліктілігін көтеру, оларды жаңа әдістемелерге үйрету және оқыту жүйесіне жаңа инновациялық тәсілдерді енгізу арқылы білім беру сапасын арттыру. Үшіншісі — оқушылардың психикалық және физикалық денсаулығын қамтамасыз ету, мектептерде қауіпсіз және қолайлы орта қалыптастыру. Бұл міндет оқушылардың оқу процесіне оң әсерін тигізіп, олардың оқу үлгерімін жақсартуға бағытталған. Төртіншісі — мектептерді жаңа цифрлық технологиялармен қамтамасыз ету, оқыту процесінде интерактивті құралдарды пайдалану арқылы оқу сапасын жақсарту. Оқушыларға ақпараттық ресурстарға қолжетімділік беріп, олардың IT дағдыларын дамыту. «Жайлы мектеп» ұлттық жобасының негізгі бағыттарының бірі — мектеп инфрақұрылымын жақсарту. Қазақстанның көптеген аймақтарында мектеп ғимараттары ескіруде, ал олардың кейбіреулері заманауи білім беру талаптарына сәйкес келмейді. Осыған байланысты жоба аясында жаңа мектептер салу, ескі ғимараттарды жаңарту, сондай-ақ мектептерді заманауи оқу құралдарымен және зертханалармен жабдықтау жоспарланып отыр. Жаңа мектептерді салу барысында инклюзивті білім беру принциптерін ескеру маңызды. Бұл әрбір балаға, оның ішінде ерекше білім алуды қажет ететін балаларға да сапалы білім алу мүмкіндігін ұсынуға мүмкіндік береді. Мектептердегі инфрақұрылымды жақсарту, оның ішінде спорт залдары, кітапханалар, зертханалар және демалыс орындарын құру оқушылардың тек оқу ғана емес, жан-жақты дамуына да ықпал етеді. Оқыту ортасын жаңғырту — «Жайлы мектеп» жобасының тағы бір маңызды аспектісі. Қазіргі заманғы мектептер тек білім беру ордасы ғана емес, сонымен бірге балалардың жеке тұлға ретінде қалыптасуы, шығармашылық қабілеттерін дамыту орны болуы тиіс. Осы мақсатта жоба аясында оқыту процесіне жаңа инновациялық тәсілдер енгізілуде. Интерактивті тақталар, мультимедиялық құралдар, виртуалды және кеңейтілген шындық (VR/AR) құралдары арқылы оқушылардың білім алуы қызықты әрі нәтижелі болады. Бұл оқыту тәсілдері тек теорияны меңгеріп қана қоймай, сонымен қатар оны тәжірибеде қолдануға мүмкіндік береді. Мысалы, биология сабағында оқушылар виртуалды микроскоп арқылы жасушаларды зерттей алады, ал тарих сабағында олар тарихи орындарды виртуалды түрде аралап көре алады. Бұл әдістер оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып, олардың оқу процесіне деген қызығушылығын күшейтеді. Мұғалімдер — білім беру процесінің негізі. Олардың біліктілігі мен кәсіби деңгейі оқушылардың білім сапасына тікелей әсер етеді. Сондықтан «Жайлы мектеп» жобасы мұғалімдердің біліктілігін арттыруға, оларды жаңа оқыту әдістемелеріне үйретуге ерекше көңіл бөледі. Педагогикалық кадрларды даярлау және олардың біліктілігін арттыру мақсатында арнайы тренингтер, семинарлар, шеберлік сабақтары және біліктілікті арттыру курстары ұйымдастырылуда. Сонымен қатар, мұғалімдерді халықаралық тәжірибемен таныстыру, шетелдік мамандармен тәжірибе алмасу арқылы олардың кәсіби деңгейін көтеру де жоба аясында жүзеге асырылып отыр. Мұндай шаралар мұғалімдерге жаңа оқыту әдістемелерін меңгеруге, оқушылардың білімін бағалаудың жаңа тәсілдерін қолдануға мүмкіндік береді. Оқушылардың оқу процесіндегі табыстылығы тек оқу бағдарламасын меңгеруге ғана емес, сонымен бірге олардың психологиялық және әлеуметтік жағдайына да байланысты. Сондықтан «Жайлы мектеп» жобасы мектептерде оқушыларға психологиялық қолдау көрсету, оларды мотивациялау, және жағымды психологиялық орта қалыптастыруға бағытталған. Мектептерде психолог мамандар жұмыс істеп, оқушылардың эмоционалдық жағдайын бақылауда ұстап, қажет болған жағдайда көмек көрсетеді. Бұл оқушылардың психикалық денсаулығын сақтап, олардың оқу процесіне белсенді қатысуына ықпал етеді. Сонымен қатар, мектептерде буллингтің (қорлау, қудалау) алдын алу бойынша жұмыстар жүргізіліп, оқушылар арасында достық қарым-қатынас орнатуға бағытталған шаралар ұйымдастырылуда. Бүгінгі таңда білім беру процесінде цифрлық технологияларды қолдану қажеттігі айқын. «Жайлы мектеп» жобасы аясында мектептерді цифрлық технологиялармен жабдықтау, IT дағдыларын дамытуға арналған арнайы курстар мен бағдарламаларды енгізу қарастырылған. Оқушыларға компьютерлер, планшеттер, интернетке қолжетімділік берілу арқылы олардың цифрлық сауаттылығы артып, заманауи талаптарға сай білім алуға мүмкіндік туады. Мектептерде цифрлық білім беру платформалары мен электрондық оқу құралдары кеңінен қолданылуда. Бұл оқушыларға қажетті материалдарды жылдам табуға, өздігінен оқуға, қашықтықтан білім алуға мүмкіндік береді. Цифрландыру процесі білім беру сапасын арттырып қана қоймай, сонымен қатар оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыруға да ықпал етеді. «Жайлы мектеп» жобасы білім алуда тең мүмкіндіктерді қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл жоба барлық оқушыларға, соның ішінде ауылдық жерлерде тұратын балаларға да сапалы білім алу мүмкіндігін ұсынуды көздейді. Қалалық және ауылдық мектептердің арасындағы айырмашылықтарды жою, білім беру сапасын барлық өңірлерде бірдей деңгейге көтеру — жобаның маңызды мақсаттарының бірі. Ауылдық жерлерде орналасқан мектептерді заманауи құралдармен жабдықтау, білікті педагогтарды тарту, қашықтықтан білім беру технологияларын енгізу арқылы ауылдық мектептердің жағдайын жақсарту жұмыстары жүргізіліп жатыр. Бұл балалардың білім алу сапасын арттырып қана қоймай, олардың болашақтағы өмірде тең мүмкіндіктерге ие болуына ықпал етеді. «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында оқушылардың физикалық денсаулығын сақтау және салауатты өмір салтын насихаттау маңызды орын алады. Мектептерде спорт залдары, ойын алаңдары, дене шынықтыруға арналған жабдықтар орнатылып, оқушылардың физикалық белсенділігін арттыруға жағдай жасалуда. Спорттық секциялар, дене шынықтыру сабақтары арқылы балаларды спортпен айналысуға баулу олардың денсаулығын нығайтып қана қоймай, сонымен қатар тәртіп пен командалық рухты қалыптастыруға ықпал етеді. Мектептерде дұрыс тамақтануды насихаттау және тамақтану мәдениетін қалыптастыру да маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Оқушыларға дұрыс тамақтану бойынша дәрістер өткізу, мектеп асханаларында сапалы әрі пайдалы тағам ұсыну арқылы олардың денсаулығын жақсарту көзделген. «Жайлы мектеп» жобасының табысты болуы үшін мектеп, ата-аналар және қоғам арасындағы тығыз байланыс маңызды. Ата-аналармен жұмыс істеу, оларды білім беру процесіне тарту, балалардың оқу жетістіктерін талқылау — білім сапасын арттыруға бағытталған маңызды шаралардың бірі. Ата-аналармен тұрақты қарым-қатынас орнату, олардың пікірін ескеру арқылы мектеп пен отбасы арасындағы сенім артып, оқушылардың оқу жетістіктері жақсарады. Сонымен қатар, жергілікті қауымдастықтардың мектеп өміріне қатысуы да маңызды. Қоғамдық ұйымдар, жергілікті билік органдары, бизнес құрылымдары мектептерді қолдау мақсатында әртүрлі жобаларды жүзеге асырып, мектеп инфрақұрылымын жақсартуға, оқу құралдарын алуға, мәдени және спорттық шараларды ұйымдастыруға көмек көрсетуде. Бұл мектептердің қоғамдағы рөлін күшейтіп, оқушыларға қолайлы жағдай жасауға мүмкіндік береді. ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам» атты Жолдауында 2025 жылға дейін елімізде 800 мыңға жуық баланың заманауи мектепте білім алуына жағдай жасалатынын айтқан болатын. Осы орайда, 2023 жылы басталатын жоба аясында еліміздің түкпір-түкпірінде заманға сай жаңа мектептер бой көтеруде. Бұл өз кезегінде апатты жағдайда тұрған және үш ауысымды мектептердің де проблемасын шешуге көмектеседі. Бүгінде жайлы мектеп аты айтып тұрғандай, оқушыға да, ата-анаға да ыңғайлы, қатынауға қолайлы жағдай жасалынып жатыр. Себебі, жайлы мектепте ішкі ғана емес, сыртқы инфрақұрылым да қарастырылған. Мектепке апаратын жаяу жүргіншілер жолы, автобус бағыттарын алдын ала іске қосу, аялдамаларды дайындау, мектепке апаратын жолдарға жарық беру мәселелері де шешімін табуда. Осыған дейінгі білім ошақтарынан жайлы мектептің бір ерекшелігі осыда. Шымкентте де жайлы мектепті көлікпен қамту жағдайы қарастырылған. Нақтырақ айтар болсақ, аталмыш ұлттық жобасыаясында жаңадан ашылып жатқан мектептерді қоғамдық көлікпен қамту мақсатында №122, №191 және №55 автобус маршруттарының сызбаларына өзгерістер енгізілетін болады. Яғни, Қарабастау тұрғын алабына қатынайтын №122 және №191 бағыттағы қоғамдық көліктердің сызбасы №142 жалпы орта білім беретін мектебіне дейін ұзартылады. №55 автобус маршруты Нұршуақ шағынауданындағы №140 жалпы орта білім беретін мектебі арқылы ұйымдастырылады.
