ШАҺАР БАСШЫСЫ ЖАҢА ПИЛОТТЫҚ ЖОБАМЕН ТАНЫСТЫ
Шымкент қаласы Қазақстанның ең ірі және қарқынды дамып келе жатқан қалаларының бірі ретінде белгілі. Елдің оңтүстік астанасы деп жиі аталып, бұл қала ірі экономикалық, мәдени және әлеуметтік орталық болып табылады. Халқының саны үш миллионға жуықтаған Шымкентте кәсіпкерлік саласы қаланың дамуына айтарлықтай үлес қосуда. Шымкенттегі кәсіпкерлік саласы соңғы жылдары айтарлықтай өсуге қол жеткізді. Қаланың стратегиялық орналасуы, халықтың көптігі және мемлекеттік қолдау бағдарламалары кәсіпкерлік белсенділіктің артуына ықпал етуде. Қалада шағын және орта бизнес субъектілерінің саны тұрақты түрде өсіп келеді. Шымкент қаласында тіркелген шағын және орта бизнес субъектілерінің саны жыл сайын артып жатыр. Экономиканың әртүрлі секторларында, атап айтқанда сауда, қызмет көрсету, өндіріс және ауыл шаруашылығы салаларында кәсіпкерлік қарқынды дамуда.
Шымкент қаласында кәсіпкерлікті дамыту мақсатында бірқатар мемлекеттік бағдарламалар іске асырылуда. Олардың ішінде «Бизнестің жол картасы 2025» бағдарламасы кәсіпкерлерге қаржылық қолдау көрсетуге, инфрақұрылымды дамытуға және жаңа жұмыс орындарын құруға бағытталған. «Еңбек» нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасы аясында ШОБ субъектілеріне несие беру, оқыту курстарын ұйымдастыру және стартап жобаларды қолдау шаралары іске асырылуда. «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасымен өндіріс саласындағы кәсіпорындарды қаржыландыру мен дамытуға ерекше көңіл бөлінеді. Шымкент қаласында жеке кәсіпкерлік маңызды рөл атқарады. Қалада жеке кәсіпкерлерге арналған арнайы экономикалық аймақтар мен индустриялық парктер құрылды. Бұл аймақтар кәсіпкерлерге инфрақұрылым мен қолайлы салықтық режимдер ұсынады. Шымкенттегі «Оңтүстік» индустриялық аймағы шағын және орта бизнеске арналған өндірістік алаңдарды ұсынады. Бұл аймақта кәсіпкерлерге қажетті инфрақұрылыммен қамтамасыз етілген дайын алаңдар қолжетімді. Қалада кәсіпкерлерге арналған арнайы орталықтар жұмыс істейді. Олардың мақсаты – бизнес жүргізуге қажетті ақпараттық және кеңестік қолдау көрсету. Шымкент қаласының инфрақұрылымын дамыту кәсіпкерлік үшін маңызды. Соңғы жылдары қалада жаңа жолдар, логистикалық орталықтар және бизнес орталықтары салынды. Шымкенттің географиялық орналасуы оны халықаралық сауда ағынындағы маңызды торапқа айналдырады. Қалада жаңа көлік-логистикалық орталықтар ашылып, кәсіпкерлер үшін экспорт-импорт мүмкіндіктері кеңейтілуде. Қаладағы инфрақұрылым туризм саласын дамытуға да ықпал етуде. Жаңа қонақ үйлер, ойын-сауық орталықтары және мәдени орындар ашылды. Кәсіпкерлік мәдениетті дамыту үшін білім беру маңызды рөл атқарады. Шымкент қаласында кәсіпкерлік негіздері бойынша оқыту курстары ұйымдастырылады. Жас кәсіпкерлерге арналған арнайы бағдарламалар мен гранттар ұсынылады. Шымкент қаласында кәсіпкерлік саласында цифрландыру мен инновацияларға ерекше көңіл бөлінуде. «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы аясында кәсіпкерлер үшін онлайн платформалар мен электронды қызметтер енгізілді. Электронды сауда платформалары кәсіпкерлерге өз тауарларын интернет арқылы сатуға мүмкіндік береді. Мемлекеттік қызметтерді цифрландыру кәсіпкерлердің бизнесін жүргізуді жеңілдетеді. Шымкент қаласындағы кәсіпкерлік саласын дамыту бойынша алдағы жоспарлар — халықаралық нарыққа шығуға қолдау көрсету, стартап жобаларды қаржыландыру және акселерациялау бағдарламаларын іске қосу, әйелдерге арналған арнайы бағдарламаларды дамыту және экологиялық таза технологияларды енгізу. Шымкент қаласындағы кәсіпкерлік саласын дамыту жұмыстары қала экономикасын нығайтуға және тұрғындардың әл-ауқатын арттыруға бағытталған. Мемлекеттік қолдау бағдарламалары, инфрақұрылымның дамуы, жеке сектордың белсенділігі мен цифрландыру саласындағы жетістіктер арқасында Шымкент Қазақстандағы ең тартымды кәсіпкерлік орталықтардың біріне айналып келеді. Бұл бағыттағы жұмыстардың жалғасуы қаланың одан әрі дамуына ықпал ететіні сөзсіз. Осы орайда, жуырда Шымкент қаласының әкімі Ғабит Сыздықбеков қаланы аралау барысында Қаратау ауданында заманауи қоқыс жәшіктерін орнату бойынша пилоттық жобамен танысты. Үлкен сыйымдылыққа ие бұл жәшіктер аз орын алады және түбіндегі арнайы табан сұйықтықтардың ағуын болдырмайды. Бұл шешім қаланың экологиялық қауіпсіздігін арттырып, тұрғындарға қолайлы орта қалыптастыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, әкім «Оңтүстік» индустриалық аймағында орналасхан «Sin Yuan Steel» ЖШС өндіріс кешенінде болды. Бұл кәсіпорында 250 адам жұмыспен қамтылған, жылына 500 мың тоннаға дейін әртүрлі прокат өнімдері шығарылады. Компания алдағы уақытта өндірісті кеңейтіп, қосымша 80 жұмыс орнын ашуды жоспарлап отыр. «Polymettech» ЖШС-де қорғасын, мыс және басқа түсті металдар өндірісінің барысымен танысып, еңбек жағдайларын жақсарту мен экологиялық стандарты сақтау бойынша тапсырмалар берілді. Тұран аудананда әкім «Буревестник» спорт кешени мен стадионның жағдайын тексерді. Жауапты тұлғалар мен аудан әкіміне кешеннің қасбетін жаңарту, айналасын көгалдандыру және абаттандыру жұмыстары тапсырылды. Абай ауданында көше атаулары жазылған тақтайшаларды орнату жұмыстары қарастырылды. Жыл соңына дейін QR-кодпен 5000 тақтайша орнату жоспарланған. Қала көшелерін жаяу аралау барысында әкім тазалық және инфрақұрылым бойынша бірқатар кемшіліктерді анықтап, оларды 10 күн ішінде жоюды міндеттеді. Қазақстанның индустриялық дамуы ел экономикасын әртараптандыру және тұрақты өсуге қол жеткізу мақсатында белсенді жүзеге асырылып келеді. Осы тұрғыдан алғанда, «Оңтүстік» индустриялық аймағы Шымкент қаласының және жалпы елдің экономикалық әлеуетін арттыруға бағытталған маңызды бастамалардың бірі болып табылады. «Оңтүстік» индустриялық аймағы Шымкент қаласының ірі өнеркәсіптік аймақтарының бірі ретінде 2010 жылы құрылды. Бұл аймақтың негізгі мақсаты – өндірісті дамыту, инвестиция тарту және жаңа жұмыс орындарын құру. Индустриялық аймақтың аумағы 337 гектарды құрайды және ол заманауи инфрақұрылыммен қамтамасыз етілген. «Оңтүстік» индустриялық аймағының орналасуы стратегиялық тұрғыдан тиімді. Ол Шымкент қаласының негізгі көлік желілеріне жақын орналасқан, бұл логистика мен тасымалдау шығындарын азайтуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, аймақтың Қазақстанның оңтүстік өңірінде орналасуы шекаралас елдермен (Өзбекстан, Қырғызстан) сауда-экономикалық қарым-қатынастарды нығайтуға жағдай жасайды. Индустриялық аймақ заманауи инфрақұрылыммен қамтамасыз етілген. Электр энергиясы, газ, су, кәріз жүйелері сынды негізгі инфрақұрылым қызметтері қолжетімді. Аймақта өндірістік ғимараттар мен қоймалар, әкімшілік кеңселер салынған. Көлік-логистикалық қызмет көрсетуге арналған арнайы алаңдар бар. Бұл инфрақұрылым кәсіпкерлерге өз өндірістерін қысқа мерзімде іске қосуға мүмкіндік береді. «Оңтүстік» индустриялық аймағы инвестиция тартуда жоғары көрсеткіштерге ие. Жергілікті және шетелдік инвесторларға қолайлы жағдайлар жасалған. Олардың ішінде салықтық жеңілдіктер, дайын инфрақұрылым және әкімшілік кедергілердің азайтылуы бар. 2023 жылғы деректер бойынша, аймаққа 200 млрд теңгеден астам инвестиция тартылып, 70-тен астам жоба жүзеге асырылды. Аймақ экономиканың түрлі секторларын қамтиды, олардың ішінде тамақ өнеркәсібі, химия өндірісі, машина жасау, құрылыс материалдарын өндіру мен тоқыма өнеркәсібі қарқынды дамып келеді. Бұл секторлар ел экономикасын әртараптандыруға және импортқа тәуелділікті азайтуға ықпал етеді. «Оңтүстік» индустриялық аймағында жаңа өндірістердің ашылуы жұмыссыздық деңгейін төмендетуге ықпал етті. Аймақтағы кәсіпорындарда мыңдаған жұмыс орны құрылды, бұл жергілікті халықтың әл-ауқатын арттыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, жұмысшылардың біліктілігін арттыруға бағытталған оқыту бағдарламалары жүзеге асырылуда. Индустриялық аймақ жергілікті кәсіпкерлерге өз бизнесін дамытуға қолайлы жағдай жасайды. ШОБ субъектілері үшін жеңілдік шарттары мен субсидиялау механизмдері қарастырылған. Бұл жергілікті экономиканың дамуына серпін береді. Аймақта экологиялық таза және энергия үнемдейтін технологияларды қолдану басты назарда. Кәсіпорындар үшін қоршаған ортаға зиян келтірмеу талаптары қойылады. Сонымен қатар, қалдықтарды қайта өңдеу және утильдеу бойынша арнайы жобалар іске асырылуда. Индустриялық аймақта жасыл аймақтарды құру және ландшафтты жақсарту жұмыстары жүргізілуде. Бұл тек өндіріс емес, экологияны сақтау тұрғысынан да маңызды қадам болып табылады. «Оңтүстік» индустриялық аймағының даму жоспары аясында индустриялық аймаққа қосымша инвестициялар тарту және инновациялық жобаларды іске асыру, өндірілген өнімдерді халықаралық нарыққа шығару және экспорттық әлеуетті арттыру, кәсіпорындардың өндірістік процестерін автоматтандыру және цифрлық технологияларды енгізу және инновацияларды дамыту үшін ғылыми-зерттеу орталықтарымен серіктестік орнату жұмыстары жүзеге асырылмақ. Шымкент қаласындағы «Оңтүстік» индустриялық аймағы Қазақстанның экономикалық дамуына айтарлықтай үлес қосып келеді. Оның заманауи инфрақұрылымы, қолайлы географиялық орналасуы және мемлекеттік қолдау шаралары аймақты инвесторлар мен кәсіпкерлер үшін тартымды етеді. «Оңтүстік» индустриялық аймағының әлеуетін толық іске асыру арқылы Шымкент қаласы өңірдегі индустриялық орталықтардың біріне айналып, ел экономикасын әртараптандыруға ықпал етеді. Айта кету керек, жуырда Шымкент қаласында креативті индустрияны дамыту және қолдау мақсатында ерекше жәрмеңке ұйымдастырылды. Бұл шара — қала әкімдігінің бастамасымен өткізіліп, ұлттық қолөнердің ежелгі түрлерін сақтау, талантты шеберлерді қолдау және шығармашылық саланы өркендетуге бағытталды. Жәрмеңкеге қаладағы 14 креативті индустрия өкілі қатысып, тұрғындар мен қонақтарға зергерлік бұйымдар, киіз, тоқыма, былғары және басқа да қолөнер өнімдерін ұсынды. Шараның басты мақсаты – шығармашылық кәсіпкерлердің өнімдерін нарыққа шығарып, монетизациялауға қолдау көрсету, Шымкент қаласының бірегей креативті өнімдерін қалыптастыру және дәстүрлі қолөнерді дәріптеу. Ұйымдастырушылардың айтуынша, мұндай игі шаралар алдағы уақытта да жалғасын табатын болады. Шымкенттің қолөнершілері мен өнерпаздарына жаңа мүмкіндіктер ашатын бұл бастама қаладағы креативті индустрияның дамуына тың серпін бермек. Қазақстанда креативті индустрияны дамыту мақсатында мемлекет бірқатар стратегиялық шараларды жүзеге асыруда. 2021 жылы «Креативті индустрияларды дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған тұжырымдамасы» қабылданды, бұл құжат саланың дамуына бағытталған негізгі бағыттар мен міндеттерді айқындайды. Ол үшін әрбір облыс орталығы мен ірі қалада креативті индустрия орталықтарын қалыптастыру жоспарлануда. Бұл орталықтар шығармашылық кәсіпкерлерге өз өнімдерін коммерцияландыруға және дамытуға қолдау көрсетеді. Креативті индустрия өкілдеріне мемлекеттік қолдау шараларын нақтылау мақсатында заңнамалық өзгерістер енгізілуде. Мысалы, Үкіметке осы саланы дамытуға жауапты заңды тұлғаларды анықтау құзыреті берілмек. Креативті индустрия субъектілеріне салықтық жеңілдіктер мен гранттар беру мәселелері қарастырылуда. Бұл шаралар шығармашылық кәсіпкерлердің қаржылық жүктемесін азайтып, олардың дамуына серпін береді. Креативті салаларда білікті мамандарды даярлау үшін арнайы білім беру бағдарламалары мен курстар ұйымдастырылуда. Бұл жастардың шығармашылық әлеуетін арттыруға және саланың кадрлық базасын нығайтуға бағытталған. Шетелдік тәжірибені зерттеу және халықаралық ұйымдармен бірлескен жобаларды жүзеге асыру арқылы креативті индустрияның дамуына ықпал ету көзделуде. Мысалы, Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасымен бірлесіп, елдегі креативті салаларды дамыту мәселелері талқыланды. Бұл шаралар Қазақстанда креативті индустрияның дамуына серпін беріп, экономиканың әртараптандырылуына және мәдени әлеуеттің артуына ықпал етеді. Креативті индустрия – шығармашылық пен инновацияға негізделген экономика саласы. Бұл ұғым алғаш рет ХХ ғасырдың соңында пайда болып, кейіннен жаһандық экономиканың маңызды бөлігіне айналды. Оның қалыптасуы мен даму тарихы әртүрлі мәдени, әлеуметтік және технологиялық өзгерістермен тығыз байланысты. Бұл кезеңде мәдениет пен өнерді экономиканың бір бөлігі ретінде қарастыру идеялары пайда бола бастады. Теориялық негізді мәдени экономиканы зерттеген ғалымдар жасады. Олар мәдениеттің тек рухани ғана емес, экономикалық құндылық тудырушы сала екенін көрсетті. «Креативті индустрия» термині алғаш рет 1994 жылы Ұлыбританияда пайда болды. Ұлыбританияның еңбек партиясы «шығармашылық экономиканы» дамыту үшін жаңа стратегия жасап, оны елдің экономикалық дамуының негізгі бағыттарының бірі ретінде белгіледі. Сол кезде Лондон қаласы шығармашылық кәсіпкерлікті дамытудың басты орталығына айналды. БҰҰ-ның Сауда және даму жөніндегі конференциясы (UNCTAD) шығармашылық экономиканы жаһандық деңгейде қолдауды бастады. Креативті индустриялар әлемдік экономиканың өсімінің маңызды факторына айналды. Оған өнер, кино, музыка, дизайн, медиа, IT және жарнама сияқты бағыттар кірді. ХХ ғасырдың соңында интернет пен цифрлық технологиялардың дамуы шығармашылық салалардың жаһандық деңгейде таралуына жағдай жасады. Компьютерлік графика, 3D-дизайн, мобильді қосымшалар және ойын индустриясы қарқынды дами бастады. Әлемдік нарықтардың бірігуі шығармашылық өнімдердің шекарасыз таралуына мүмкіндік берді. Мысалы, Голливуд фильмдері немесе жапондық анимация жаһандық аудиторияны жаулап алды. Көптеген елдер табиғи ресурстарға тәуелділікті азайту және экономиканы әртараптандыру мақсатында креативті индустрияны дамытуды қолға алды. Қазақстанда креативті индустрияның даму тарихы әлемдік үрдістермен тығыз байланысты. Кеңес дәуірінде өнер мен мәдениетке ерекше көңіл бөлінді. Театрлар, кино өндірісі және музыка Қазақстанның мәдени мұрасының негізін қалады. Тәуелсіздік жылдарында шығармашылық индустриялар елдің экономикалық және мәдени дамуында жаңа серпін алды. Соңғы онжылдықта мемлекет креативті салаларды экономиканың жеке секторы ретінде қарастырып, бұл бағытқа ерекше назар аудара бастады. Қазақстанда креативті индустрияны дамытуға бағытталған мемлекеттік бағдарламалар қабылданды. Бұл сала елдің экономикалық өсімінің жаңа көзі ретінде танылды. Қазақстанның қалаларында шығармашылық орталықтар, стартаптар мен жаңа медиа-жобалар дамуда.
