ШЫМКЕНТТЕ ҚАЛАНЫҢ МӘДЕНИ ӨМІРІН ЖАҢАРТАТЫН КРЕАТИВТІ ИНДУСТРИЯ ЖӘРМЕҢКЕСІ ӨТТІ
Шымкент қаласы – Қазақстанның оңтүстігіндегі ең ірі мегаполистердің бірі, әрі соңғы жылдары тек өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы немесе сауда салаларымен ғана емес, креативті индустриямен де көзге түсіп келе жатқан орталық. Креативті индустрия дегеніміз – шығармашылық идеяларды экономикалық құндылыққа айналдыратын, мәдениет пен технологияны ұштастыратын, қала өміріне өзгеше серпін беретін жаңа экономика салаларының жиынтығы. Бұл салаға дизайн, архитектура, қолөнер, медиа, ойындар, сән өнері, киноиндустрия, музыка, анимация, цифрлық өндіріс, жарнама, баспа ісі, фотография және креативті қызметтің басқа да түрлері кіреді. Шымкент қаласы мәдени және тарихи тамырлары терең, көпұлтты, жастар саны көп, динамикалық дамып келе жатқан қала. Осындай қолайлы жағдайлар креативті индустрияны өркендетуге де мүмкіндік береді. Соңғы жылдары қала әкімдігі мен мәдениет басқармасы, кәсіпкерлер, шығармашылық қауымдастықтар бірлесе отырып, креативті орта қалыптастыру, таланттарды қолдау, инновациялық жобаларды ілгерілету, инфрақұрылымды жетілдіру шараларын жүйелі түрде қолға алды.
Креативті индустрия – адам шығармашылығының жемісін экономикалық өнімге, қызметке немесе брендке айналдыратын сала. Бұл индустрияда басты ресурс – идея, қиял және мәдени мұра. Шымкент, тарихи Жібек жолы бойында орналасқан, дәстүрлі өнер мен қолөнер дәстүрлері қалыптасқан қала. Бұған заманауи технологиялар, инновациялық ойлау қабілеті, цифрландыру үрдісі қосылып, креативті экономикаға серпін беруде. Жастардың көптігі, олардың жаһандық үрдістерге ашықтығы, білім беру деңгейінің артуы, интернет пен әлеуметтік желілердің кеңінен таралуы – осының бәрі Шымкентті креативті индустрия үшін қолайлы алаңға айналдырып отыр. Креативті индустрияның дамуы мәдени әртараптандыруға, экономиканы әртараптандыруға, қала брендингіне, туризмнің дамуына, жұмыс орындарының көбеюіне және инвестициялық тартымдылықты арттыруға негіз қалайды. Креативті индустрияны дамытуда басты қадамдардың бірі – қажетті инфрақұрылымдық базаны қалыптастыру. Шымкент қаласы бұл бағытта бірқатар шараларды жүзеге асыруда. Шаһарда жас дизайнерлер, суретшілер, қолөнершілер, IT мамандары және басқа да шығармашылық тұлғалар жиналып, тәжірибе алмасатын, жобаларын жүзеге асыратын көпфункционалды кеңістіктер ашылуда. Бұл орталықтарда шеберлік сабақтары, воркшоптар, көрмелер, семинарлар, стартап-питчингтер ұйымдастырылып, креативті қауымдастық мүшелері өз идеясын сынап, жетілдіре алады. Жас кәсіпкерлер мен шығармашылық топтарға арнап коворкинг орталықтары құрылып, олар жеңілдетілген жалға алу шарттары, жоғары жылдамдықты интернет, кеңсе техникасы, кеңес беру қызметтері арқылы қолдау табады. Кәсіби студиялар, дыбыс жазу орталықтары, фото-видео түсіру павильондар да креативті индустрия өкілдері үшін тиімді платформа ұсынып отыр. Қала басшылығы сәулеттік шешімдер арқылы қалалық кеңістікті жаңғыртуға көңіл бөлуде. Паблик-арт, муралдар, стрит-арт жобалары қаланың келбетін жандандырып, туристердің назарын аударады. Бұл өз кезегінде креативті мамандарға өз өнерін көрсетуге мүмкіндік береді. Креативті индустрияның тұрақты дамуы білікті кадрларсыз мүмкін емес. Шымкентте бұл бағытта да бірқатар шаралар қолға алынуда. Өнер және дизайн, медиа және кино, компьютерлік графика және анимация, веб-дизайн, фотография, жарнама және PR салаларына маманданған кафедралар мен факультеттер жергілікті жоғары оқу орындарында ашылып, заманауи бағдарламалар енгізілуде. Колледждер мен мектептерде шығармашылық үйірмелер, элективті курстар ұйымдастырылып, талантты жастарға ерте жастан жол ашылады. Ел ішіндегі және шетелден шақырылған тәжірибелі мамандар мен сарапшылардың қатысуымен өтетін оқыту бағдарламалары жастарға қажетті практикалық машықтар мен нарықтағы сұраныс жайлы ақпарат береді. Креативті индустрия саласындағы үздік тәжірибелерді меңгеру үшін халықаралық деңгейдегі фестивальдарға, конференцияларға қатысу мүмкіндігі де ұсынылады. Цифрлық технологиялар білімге қол жеткізуді жеңілдетеді. Онлайн курстар, вебинарлар, MOOC платформалары арқылы жастар өз бетінше білім ала алады. Шымкент әкімдігі мен мәдениет басқармасы цифрлық сауаттылықты арттырып, әлемдік трендтерге сай курстарды қолдауға да мән беріп отыр. Шымкент қаласының әкімдігі креативті индустрияны қолдау мақсатында арнайы бағдарламалар жасақтап, мемлекеттік гранттар мен субсидияларды ұсынып келеді. Бұл шаралар жас таланттарға, стартап-жобаларға, шығармашылық ұжымдарға өз бастамаларын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Жыл сайын әртүрлі бағыттардағы шығармашылық жобаларға мемлекеттік гранттар бөлініп, үздік идеялар қаржыландырылады. Бұл гранттар өндірістік жабдық алу, оқу курстарын төлеу, көрмеге қатысу, маркетинг жүргізу сияқты қажет шығындарды өтеуге септігін тигізеді. Креативті кәсіпорындарды ашқан кәсіпкерлерге салықтық жеңілдіктер, жеңілдетілген несие, инфрақұрылымдық қолдау қарастырылуы мүмкін. Бұл креативті сектордағы шағын және орта бизнес субъектілерін ынталандырып, нарықта орнығуға көмектеседі. Қала әкімдігі өз имидждік жобалары мен қалалық іс-шараларына креативті мамандарды тартып, мемлекеттік тапсырыс арқылы жергілікті дизайнерлер, суретшілер, фотографтар, видеоөндірушілер үшін экономикалық негіз қалыптастырады. Креативті индустрияда қауымдастықтар мен кәсіби ұйымдардың орны ерекше. Шымкентте шығармашылық одақтар, дизайнерлер қауымдастықтары, фотографтар клубы, қолөнершілер қауымдастығы, IT-кәсіпкерлер бірлестіктері құрылып, бірге жұмыс істеуге қолайлы орта қалыптастыруда. Форумдар, фестивальдер, көрмелер, стартап уикендтер, хакатондар – мұндай жиындар креативті адамдарды бір ортаға жинайды. Мұнда тәжірибе алмасу, байланыс орнату, серіктестер табу, инвесторлармен танысу мүмкіндігі пайда болады. Әлеуметтік желілер мен мессенджерлер арқылы креативті мамандар онлайн топтар құрып, идеяларымен бөлісіп, бір-біріне қолдау көрсетеді. Бұл үдеріс ақпарат алмасуды, шеберлік деңгейін арттыруды жеңілдетеді. Креативті индустрияны дамыту Шымкенттің қала брендингіне де оң әсер етеді. Қалаға тән өзіндік стиль, мәдени ерекшелік, архитектуралық шешімдер, қолөнер бұйымдары, гастрономиялық ерекшеліктер, музыкалық және көркемдік мұралар қаланы туристерге, инвесторларға тартымды ете түседі. Креативті дүкендер, галереялар, шеберлік сыныптары туристердің қызығушылығын оятып, қаланың экономикасына табыс әкеледі. Шымкентке келген қонақтар жергілікті суретшілердің жұмыстарына, дизайнерлік бұйымдарға қызығып, оларды сувенир ретінде сатып алады. Жергілікті БАҚ, әлеуметтік медиа, блогерлер креативті жобаларды насихаттап, кең ауқымға таныстырады. Бұл жергілікті брендтердің танымал болуына, шығармашыл тұлғалардың табысты жобалар жасауына көмектеседі. Шымкентте халықаралық көрмелер, фестивальдер, мәдени шаралар өткізу креативті индустрия өкілдеріне шетелдік әріптестермен тәжірибе алмасуға, жаһандық нарыққа шығуға мүмкіндік береді. Бүгінде Шымкен қаласында креативті саланы дамытуға ерекше ден қойылған. Осы орайда, кезекті жәрмеңкені Туризм, сыртқы байланыстар және креативті индустрия басқармасы Креативті индустрия ассоциациясымен бірлесе ұйымдастырды. Іс-шараға 20 шебер қатысты. Қолөнершілер қала тұрғындарына зергерлік бұйымдарын, киіз, тоқыма және өзге де өнімдерін ұсынды. Жәрмеңке қаланың мәдени өміріне жаңа леп сыйлап, шеберлердің еңбектерін бағалауға ықпал етті. Бұл іс-шара 14-желтоқсанға дейін «Shymkent City Mall» ойын-сауық орталығында жалғасын табады.
Креативті индустрия цифрлық технологиялармен тығыз байланысты. Шымкентте IT саласына көңіл бөлу, стартаптарды дамыту, цифрлық дизайн, 3D моделдеу, VR/AR технологияларын қолдану сияқты бағыттар өркендеп келеді. Жергілікті дизайнерлер мен суретшілер өз жұмыстарын сату үшін онлайн алаңдар құрып, e-commerce құралдарын пайдаланады. Цифрлық арт, NFT, онлайн галереялар – креативті өнімдерді әлемдік аудиторияға жеткізудің жаңа жолы. Видеоблогерлер, фотографтар, контент-мейкерлер әлеуметтік желілерде қаланың имиджін көтеріп, жергілікті брендтерді таныстырады. Контент өндірісінің өсуі жарнама, маркетинг, PR бағыттарына жаңа серпін береді. Технология мен өнерді тоғыстырған инновациялық хабтарда робототехника, 3D баспа, мобильді қосымшалар жасаушы стартаптар, мультимедиялық жоба авторлары бір ортаға жиналып, заманауи өнімдер әзірлейді. Креативті индустрияның дамуы үшін авторлық құқықты сақтау, интеллектуалдық меншікке құрметпен қарау маңызды. Шымкент қаласында авторлық құқықты қорғау органдарымен ынтымақтастық, құқықтық кеңестер, құжаттарды рәсімдеу жолдарын түсіндіру шаралары жүргізілуде. Шығармашыл тұлғаларға арналған семинарлар, тренингтер ұйымдастырылып, авторлық құқықты тіркеу, бренд патенттеу, лицензиялау тәртібі түсіндіріледі. Бұл креативті индустрия өкілдерінің өз өнімдерін заңды негізде қорғауға, нарықта сенімді жұмыс істеуіне көмектеседі. Қалалық деңгейде интеллектуалдық меншік орталықтары құрылып, олар шығармашыл жандардың өнімдерін тіркеу, патенттеу, заңгерлік кеңес беру қызметтерін ұсынады. Бұл ұзақмерзімді тұрақтылық пен әділетті бәсекелестікті қамтамасыз етеді. Креативті индустрия тек экономикалық пайда әкеліп қана қоймай, қоғамдағы түрлі топтар үшін әлеуметтік құндылықтар жаратады. Шымкенттегі креативті жобалар азаматтарға мәдени білім беру, әлеуметтік осал топтарды қолдау, инклюзивтілік қағидаларын ұстануға ықпал етеді. Креативті индустрия жас буынға өз қабілетін еркін көрсетуге мүмкіндік беріп, оларға болашақта шығармашылық жол таңдауға демеу болады. Мемлекеттік бағдарламалар, гранттар жас суретшілер, дизайнерлер, музыканттар, IT мамандарына кәсіби тұрғыда өсу мүмкіндігін сыйлайды. Креативті индустрия экологияны қорғау, табиғи ресурстарды үнемдеу, қайта өңдеу мәселелеріне де назар аударады. Экодизайн, экологияға бағытталған өнер жобалары, экологиялық білім беру бағдарламалары Шымкенттегі креативті ортада да өсіп келеді. Дизайнерлер мен қолөнершілер қалдық материалдарды қолдана отырып, бірегей бұйымдар жасайды. Бұл қаланың экологиялық жағдайын жақсарту ісіне қосымша үлес қосады. Көрмелер, шеберлік сабақтары, экологиялық тақырыптағы фестивальдер тұрғындарға табиғатты қорғау, экосана мен экологиялық мәдениетті қалыптастыру мәселелерін насихаттайды. Шымкент креативті индустриясын дамытудың маңызды тұсы – халықаралық деңгейдегі байланыстарды күшейту. Шетелдік серіктестермен тәжірибе алмасу, халықаралық көрмелерге қатысу, шетелдік мамандарды шақыру арқылы жергілікті таланттар әлемдік аренаға шығу мүмкіндігіне ие. Шымкентте ұйымдастырылатын халықаралық өнер фестивальдері, дизайн байқаулары, кинофестивальдер жергілікті креативті сала өкілдеріне шетелдік әріптестерімен танысуға жағдай жасайды. Бұл өз кезегінде экспорттық әлеуетті арттырып, қаланың мәдени брендін әлемге танытады. Мемлекеттік бағдарламалар, шәкіртақылар, білім гранттары арқылы Шымкент жастары шетелде оқып, тәжірибе жинап, кейін туған қаласына оралып, жаңа идеялар мен білімді іске асырады. Бұл білікті кадрлардың қалыптасуына септігін тигізеді. Шағын және орта бизнес деңгейіндегі креативті стартаптарды қолдау, олардың халықаралық нарыққа шығуына жәрдемдесу, экспорттық әлеуетті арттыру арқылы креативті индустрияның жалпы ішкі өнімдегі үлесін көбейту. Қаланың инновациялық хабтарын кеңейтіп, жаратылыстану, дизайн, медиа, технология салаларын біріктіретін кешенді экожүйені дамыту. Бұл жергілікті кадрлардың әлеуетін толық ашуға көмектеседі. Шымкент қаласындағы креативті индустрияны дамыту шаралары – қаланың жаңа экономикалық бағытын айқындайтын, мәдени өмірін байытатын, әлеуметтік тұрақтылықты нығайтатын кешенді қадамдар. Инфрақұрылымды жетілдіру, білім беру бағдарламаларын енгізу, мемлекеттік қолдау мен гранттық бағдарламаларды ұсыну, креативті қауымдастықтар құру, цифрландыруды жеделдету және халықаралық ынтымақтастықты күшейту арқылы Шымкент креативті орталыққа айналуда. Креативті индустрияның дамуы қаланың ұзақмерзімді игілігі үшін маңызды. Тұрғындардың өмір сапасын арттыру, туризм мен инвестицияларды тарту, мәдени әртүрлілікті насихаттау, инновациялық ойлау қабілетін күшейту – мұның бәрі креативті экономикадағы серпілістің нәтижесі. Шымкент бұл бағытта нақты істер атқарып, болашағы зор салада өз орны мен беделін нығайта бермек. Жасампаз еңбек, жаңашылдыққа ұмтылыс, мемлекет пен қоғамның бірлескен әрекеті арқасында Шымкент қаласы креативті индустрия саласында Қазақстанның ғана емес, Орталық Азия аймағының да беделді орталықтарының бірі болуға әбден қабілетті.
