ДЕПАРТАМЕНТ БАСШЫСЫ ЖАСТАРМЕН КЕЗДЕСТІ
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев «адал азамат» ұғымын жиі атап өтеді және бұл түсінікті Қазақстандағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің негізі ретінде қарастырады. Мемлекет басшысының пікірінше, адал азаматтар санын арттыру арқылы ғана Қазақстан қоғамында жемқорлықты азайтуға, тіпті оны жоюға болады. Президенттің айтуынша, адал азамат – бұл заңды құрметтейтін, мемлекет пен қоғам алдындағы жауапкершілікті түсінетін және жеке бас пайдасы үшін әділеттілік пен заңды бұзбайтын адам. Мұндай азаматтың қоғамдағы рөлі өте маңызды, өйткені ол қоғамдық тәртіпті сақтау, әлеуметтік әділеттілікті қолдау және мемлекеттің дамуына үлес қосады. «Адал азамат» ұғымы арқылы Тоқаев қазақстандықтарды саналы түрде заң бұзушылықтардан алшақ болуға және сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұруға шақырады.
Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «адал азамат» ұғымын сыбайлас жемқорлықпен күресте басты бағыт ретінде анықтап, бірнеше негізгі шараларды ұсынады. Президент қоғамдағы моральдық және этикалық нормаларды жоғары деңгейге көтеруге күш салу керегін баса айтты. Ол мемлекеттік қызметкерлердің этикалық стандарттарын сақтауды, сондай-ақ қоғамдық орындар мен жұмыс орындарында адалдық пен әділдікті насихаттауды талап етеді. Мемлекеттік қызметшілерден «Адалдық кодексі» талаптарын ұстану және заңды құрметтеу күтіледі. Президент жастар арасында адалдықты, жауапкершілікті және патриоттық сезімді қалыптастыруды маңызды деп санайды. Жастарға құқықтық білім беру, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет пен құқықтық сауаттылықты арттыру арқылы адал азамат болу идеясын дәріптеу көзделген. Жастар қоғамның келешек негізі болғандықтан, олардың құқықтық тәрбиесі жемқорлықтың алдын алу үшін аса маңызды. Мемлекет басшысы цифрлық технологияларды дамыту арқылы мемлекеттік қызмет көрсету процесін ашық және қолжетімді етуді қолдайды. eGov және басқа электрондық платформалар арқылы азаматтар мемлекеттік қызметтерді ашық әрі тез алып, түрлі сұрақтарға жауап таба алады. Бұл жемқорлық тәуекелдерін азайтады, себебі азаматтар қызмет көрсету кезінде шенеуніктермен тікелей байланыс жасамайды. Мемлекеттік қызметкерлерден жоғары моральдық стандарттар мен жауапкершілік талап етіледі. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев мемлекеттік қызметшілердің өз міндеттерін адал атқарып, халыққа қызмет көрсету үшін барлық күшін салуы тиіс екенін айтады. Ол сондай-ақ шенеуніктердің халық алдында есепті болуын және азаматтарға құрметпен қарауын талап етеді. Сонымен бірге адал азаматтардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске белсене қатысуын қолдайды. Азаматтардың сыбайлас жемқорлық фактілерін ашық көрсетуі және құқық қорғау органдарына хабарлауы маңызды. Бұл ретте қоғамдық кеңестер, үкіметтік емес ұйымдар және бұқаралық ақпарат құралдары маңызды рөл атқарады. Жалпы адалдықты насихаттау және қолдау арқылы сыбайлас жемқорлықты айтарлықтай төмендетуге болады. Қоғамдық сананы өзгерту арқылы, әр азаматтың өз ісінде адал әрі әділ болуын қамтамасыз ету арқылы мемлекет пен қоғам арасында сенім орнайды. Осылайша, Тоқаевтың «адал азамат» концепциясы құқықтық мәдениет пен әлеуметтік әділеттіліктің негізі ретінде қарастырылады. Мемлекет басшысының сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаты «адал азамат» ұғымын қоғамда дәріптеу арқылы әлеуметтік жауапкершілік, заңға құрмет және адалдық құндылықтарын қалыптастыруға бағытталған. Қазақстанда әділ әрі жемқорлықтан таза қоғам орнату үшін әр азаматтың адалдық қағидаларын ұстануы маңызды. Осы орайда, 2024 жылғы 31 қазанда Түркістан облысы бойынша Мемлекеттік қызмет істері департаментінің басшысы А. Наурызбаев «Адал қызмет – ұрпаққа үлгі» тақырыбында Халықаралық туризм және меймандостық университетінде жас мемлекеттік қызметшілер мен аталған университет студенттерімен TEDx форматында кездесті. Кездесудің мақсаты – мемлекеттік қызметшілердің ең басты міндеті халыққа адал қызмет ету, ұлт мәртебесін көтеру, ел абыройын асқақтататын мемлекеттік қызметкер болуды түсіндіру. Шара барысында А. Наурызбаев жастарға бүгінгі мемлекеттік қызметте атқарылып жатқан нәтижелі жұмыстарды айтып, ақпараттармен бөлісті. Бұдан басқа, Президенттің 2024 жылғы 17 шілдедегі № 602 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметін дамытудың 2024-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы бойынша да кеңінен мағлұмат беріп, аталған тұжырымдамаға сәйкес алдағы уақыттағы мемлекеттік қызметтің дамуына қатысты пікірлерімен бөлісті. Жалпы мемлекеттік қызмет пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет ұғымдары қазіргі қоғамның әлеуметтік тұрақтылығын, әділеттілігін және даму қарқынын қамтамасыз етудің негізі болып табылады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру арқылы ғана мемлекеттік қызметтің ашықтығы мен әділдігіне қол жеткізуге болады. Мемлекеттік қызмет қоғам мен мемлекеттің арасында сенімді қарым-қатынас орнату мақсатында қызмет етеді. Оның басты міндеті – халыққа сапалы және адал қызмет көрсету, заңды сақтау және заң аясында жұмыс істеу. Бұл жағдайда мемлекеттік қызметкерлердің заңға сай жұмыс істеп, жеке бас мүддесіне қатысты әрекеттерден бас тартуы маңызды рөл атқарады. Мемлекеттік қызметкерлердің адал және жауапты болуы сыбайлас жемқорлықты жоюға негіз қалайды. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет – бұл қоғамның жемқорлыққа мүлдем төзбеушілікпен қарайтын көзқарасы мен мінез-құлқының жиынтығы. Оның негізінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы қағидалар мен құндылықтар жатыр, оларды сақтау қоғамның дамуына және мемлекеттегі заң үстемдігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениеттің негізгі принциптері бар. Ашықтық пен әділдік – мемлекеттік органдардың жұмысы ашық әрі әділ болуы керек. Азаматтар барлық заң бұзушылықтарды ашық жариялау және заңды талап ету құқығына ие болуы тиіс. Жауапкершілік – мемлекеттік қызметкерлердің өз қызметіне деген жауапкершілігі, олардың адалдығы мен қоғам алдындағы міндеттерін терең түсінуі. Заңға бағыну – заңды құрметтеу және оның талаптарын сақтау, бұл мемлекеттік қызметкерлердің мінез-құлық ережелерінің негізі болуы қажет. Төзімсіздік – қоғамның және әрбір азаматтың сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік танытуы. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру үшін көптеген шараларды жүзеге асыру қажет, оның ішінде білім беру және ақпараттандыру, білім беру мекемелерінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет пен құқықтық сауаттылықты арттыру сабақтары енгізілуде. Ерте жастан бастап адалдық, жауапкершілік, және заңға бағыну құндылықтарын үйрету маңызды. Жоғары оқу орындарында «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет» атты арнайы курстар енгізіліп, болашақ мамандардың құқықтық сауаттылығы арттырылады. Жастар сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастырудың маңызды бөлігі ретінде қарастырылады. Жастар арасында құқықтық білім беру, адалдыққа тәрбиелеу және сыбайлас жемқорлыққа мүлдем төзбеушілік көзқарасты қалыптастыру шаралары жүзеге асырылады. Студенттер мен жас мамандарға сыбайлас жемқорлықты тану және оған төзімсіздік білдіру қабілеттерін дамыту үшін тренингтер мен семинарлар өткізіледі. Мемлекеттік қызметкерлердің жұмыс істеу қағидалары мен этикасын сақтауға ерекше мән беріледі. Мемлекеттік қызметкерлердің мінез-құлық кодекстері мен жемқорлыққа қарсы стандарттарын сақтау талабы қатаң қадағаланады. Жемқорлық әрекетке барған мемлекеттік қызметкерлерге қатаң жазалау шаралары қолданылып, заң бұзушылықтардың алдын алу жұмыстары жүргізіледі. Азаматтық қоғамның мемлекеттік қызметке қатысты бақылау мүмкіндіктерін арттыру маңызды. Қоғамдық ұйымдар мен БАҚ сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске белсенді қатыса алады, олар бұл мәселелерді көтеріп, жария етіп, қоғамның пікірін жеткізу арқылы тиімді ықпал жасайды. Сыбайлас жемқорлық фактілерін ашық жариялау арқылы азаматтардың жемқорлыққа қарсы әрекеттерге араласуына қолдау көрсетіледі. Мемлекеттік қызметте сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет қалыптастыру елдегі әлеуметтік-экономикалық тұрақтылық пен халықтың мемлекетті басқаруға деген сенімін арттыруға ықпал етеді. Бұл мәдениетті дамыту арқылы мемлекеттік органдарда заңға және халыққа адалдық таныту қағидасы нығаяды. Сонымен қатар, бұл мәдениетке ие қызметкерлер тек адал жұмыс істеуге ғана емес, сонымен бірге сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін жоюға және қоғамның мүддесін қорғауға бағытталады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру – бұл тек заң қабылдау мен шектеу шараларын іске асыру ғана емес, сонымен қатар қоғамда әділеттілік, адалдық, және жауапкершілік құндылықтарын насихаттау. Мемлекеттік қызметтің ашықтығы мен әділдігі арқылы Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік мәдениетін орнату мүмкін болады. Азаматтардың сенімін ақтап, мемлекетті басқарудағы адалдықты қамтамасыз етуге әрбір мемлекеттік қызметкер жауапты екенін ұмытпауы тиіс.
