ШЫМКЕНТТЕГІ МЕКТЕП-ИНТЕРНАТ-КОЛЛЕДЖ ТӘРБИЕЛЕНУШІЛЕРІ ҮШІН 300 ОРЫНДЫҚ ЖАТАҚХАНА САЛЫНАДЫ
Қазақстан – экономикалық және саяси реформаларды қарқынды жүзеге асырып жатқан ел. Алайда елдің даму жолында күрделі мәселелердің бірі – заңсыз шығарылған активтерді қайтару болып табылады. Бұл активтер – сыбайлас жемқорлық, заңсыз жолмен алынған қаражат және салықтан жалтару арқылы шетелге шығарылған қаржылар. Олар ел экономикасына үлкен зиян келтіреді, себебі бұл қаражаттар елдің дамуына, әлеуметтік бағдарламалар мен инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыруға жұмсалуы мүмкін еді. Қазақстан заңсыз шығарылған активтерді қайтару жұмыстарын басым бағыттардың бірі ретінде қарастырып, осы салада бірқатар маңызды шаралар қабылдап келеді. Заңсыз шығарылған активтер елдің қаржылық ресурстарының азаюына әкеледі. Бұл қаражаттардың шетелде болуы бюджеттік тапшылықты ұлғайтып, инфляция деңгейін арттырады. Нәтижесінде, халықтың әл-ауқаты төмендейді, ал әлеуметтік бағдарламаларды қаржыландыру мүмкіндігі шектеледі.
Шетелге заңсыз шығарылған активтер халық арасындағы теңсіздікті күшейтеді. Байлықтың әділетсіз бөлінуі әлеуметтік наразылықтарға және қоғамдық тұрақсыздыққа әкелуі мүмкін. Заңсыз қаржы ағындары құқық қорғау жүйесінің тиімділігін төмендетеді және сыбайлас жемқорлықты күшейтеді. Бұл елдегі құқықтық мемлекет қағидаттарын нығайтуға кедергі жасайды. Қазақстанның мемлекеттік билігі заңсыз шығарылған активтерді қайтару мәселесін маңызды басымдық ретінде белгілеп отыр. Бұл бағытта бірқатар шаралар жүзеге асырылуда. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігі заңсыз алынған активтерді анықтау және қайтару бойынша ауқымды тергеу жұмыстарын жүргізеді. Қаржылық мониторинг агенттігі шетелге заңсыз шығарылған қаражаттарды бақылауға алу және олардың қозғалысын қадағалау мақсатында арнайы механизмдер әзірленген. Заңсыз шығарылған активтерді қайтару үшін халықаралық деңгейде серіктестік маңызды рөл атқарады. Қазақстан бірқатар халықаралық ұйымдармен және серіктес елдермен ынтымақтасып келеді. Қазақстан БҰҰ-ның Сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенциясына қатысушы ел ретінде заңсыз активтерді қайтару бойынша халықаралық тәжірибені қолданады. ФАТФ (Ақша жылыстатуға қарсы күрес жөніндегі қаржылық іс-қимыл тобы) — бұл ұйымның ұсыныстарына сәйкес, Қазақстан заңсыз қаржы ағындарын бақылауды күшейтті. Қазақстан бірқатар елдермен екіжақты келісімдер жасасып, заңсыз шығарылған активтерді қайтару механизмдерін жүзеге асыруда. Қазақстанда заңсыз активтерді қайтаруға бағытталған заңнамалық базаны жетілдіру жұмыстары жүргізілуде. Соңғы жылдары енгізілген негізгі реформалар қаржылық мониторинг және активтерді қадағалау бойынша заңдарды жаңарту, сыбайлас жемқорлыққа қатысты жазаларды қатаңдату, мемлекеттік қызметкерлердің табыстары мен шығыстарын жариялау міндеттемелерін енгізу жұмыстарына бағытталды. Қазақстан заңсыз активтерді қайтару процесін ашық жүргізуге тырысуда. Бұл бағытта арнайы комиссиялар құрылып, қоғамдық мониторинг жүргізілуде. Азаматтық қоғамның бұл іске белсенді қатысуы халықтың сенімін арттырады. Дегенмен қиындықтар да кездесіп жатады. Кейбір елдерде офшорлық аймақтар мен банктік құпиялар заңсыз активтерді қайтаруды қиындатады. Активтерді қайтару процесі құқықтық және әкімшілік процедуралардың көптігіне байланысты ұзақ уақыт алады. Шетелдегі активтердің орналасқан жері туралы нақты деректердің болмауы жұмысты қиындатады. Болашақта қаржы қозғалысын бақылау және заңсыз операцияларды анықтау үшін жасанды интеллект пен блокчейн технологияларын енгізу, Қазақстан заңнамасын халықаралық стандарттарға сәйкестендіру және құқықтық базаны нығайту, азаматтық қоғам мен БАҚ-тың белсенді қатысуы заңсыз әрекеттерді азайту, шетелдік серіктестермен және халықаралық ұйымдармен тығыз байланыс орнату арқылы активтерді қайтаруды жеделдету жұмыстарына басымдық берілмек. Заңсыз шығарылған активтерді қайтару – Қазақстанның экономикалық және құқықтық жүйесін нығайтудағы маңызды қадам. Бұл тек қаржылық ресурстарды елге қайтару ғана емес, сонымен қатар халықтың әл-ауқатын арттыруға, әлеуметтік теңдікті қалпына келтіруге және құқықтық мемлекетті нығайтуға бағытталған жұмыс. Қазақстан үшін бұл міндетті тиімді орындау халықаралық деңгейде беделін арттырып, тұрақты даму жолында маңызды жетістіктерге жеткізеді. Осы орайда, Үкімет Арнаулы мемлекеттік қордан Шымкент қаласындағы «Сайрам көмекші мектеп-интернат-колледжі» кешені үшін жатақхана салуға 2,6 млрд теңгеден астам қаражат бөлді. Ғимарат 300 орынға есептелген, жобада ұлдар мен қыздарға арналған бөлек блоктар, медициналық блок, асхана, ойын бөлмелері және басқалары қарастырылған. Жалпы бүгінгі таңда жаһандық экономикада заңсыз шығарылған активтерді қайтару мәселесі өзекті болып отыр. Бұл проблема тек белгілі бір елдің экономикалық жүйесін ғана емес, бүкіл әлемдік қаржы жүйесінің тұрақтылығын бұзатын қауіп ретінде қарастырылады. Заңсыз шығарылған активтер – бұл елден заңсыз жолмен шетелге әкетілген қаржылық және материалдық ресурстар, соның ішінде ұрланған қаражаттар, парақорлық нәтижесінде алынған табыстар немесе салықтан жалтару арқылы жиналған байлық. Осы активтерді қайтару кез келген мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік дамуына ықпал ететін маңызды қадам. Заңсыз шығарылған активтер елдің экономикалық ресурстарын айтарлықтай азайтады. Бұл қаражаттар бюджеттік бағдарламаларды қаржыландыру, инфрақұрылымды дамыту және әлеуметтік жобаларды жүзеге асыру үшін пайдаланылуы мүмкін еді. Қаражаттарды қайтару экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етіп, инвестициялық климатты жақсартады. Активтерді заңсыз шығарумен айналысатын адамдардың әрекеттері халық арасында әлеуметтік теңсіздікті күшейтеді. Заңсыз алынған байлықтың шетелге шығарылуы ел азаматтарының әл-ауқатының төмендеуіне әкеледі. Бұл активтерді қайтару қоғамда әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтірудің бір жолы. Активтерді қайтару – құқықтық мемлекет қағидаттарының нығаюына ықпал етеді. Бұл процесс заңның үстемдігін қамтамасыз етуге және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте қоғамның сенімін арттыруға мүмкіндік береді. Сыбайлас жемқорлық заңсыз жолмен активтерді жинаудың негізгі себептерінің бірі болып табылады. Шенеуніктердің өз қызметін жеке пайда үшін пайдалану әрекеттері ірі көлемдегі активтердің шетелге шығарылуына әкеледі. Қаржы қозғалысын бақылау тетіктерінің жеткіліксіздігі, заңнамалық олқылықтар және құқық қорғау органдарының әлсіздігі заңсыз активтердің елден тыс жерлерге шығарылуын жеңілдетеді. Жаһандық қаржы жүйесінің кейбір аспектілері заңсыз әрекеттерге жағдай жасайды. Офшорлық аймақтар мен құпиялылықты қамтамасыз ететін банктік жүйелер активтерді жасыруға мүмкіндік береді. Заңсыз шығарылған активтерді қайтару жаһандық ынтымақтастықты қажет етеді. Халықаралық деңгейде бұл мәселені шешу үшін бірнеше бастамалар жүзеге асырылуда. БҰҰ-ның Сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенциясы активтерді қайтаруға бағытталған негізгі халықаралық келісімдердің бірі. Бұл конвенция сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте елдер арасындағы ынтымақтастықты нығайтады. ОЭСР-дің «Ақша жылыстатуға қарсы күрес» бағдарламасы заңсыз қаржы қозғалыстарын анықтау және болдырмау бойынша шараларды қамтиды. Ұйым мүше елдерге тиімді қадағалау жүйесін құруға көмектеседі. Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) және Дүниежүзілік банк заңсыз шығарылған активтерді қайтару бойынша техникалық және қаржылық көмек көрсетеді. Қазақстанда заңсыз шығарылған активтерді қайтару маңызды мемлекеттік басымдықтардың бірі болып табылады. Соңғы жылдары бұл бағытта бірқатар шаралар қабылданды. Заңсыз шығарылған активтерді қайтару – экономикалық әділеттілік пен қоғамның тұрақты дамуы үшін маңызды қадам. Бұл процесс құқықтық жүйенің тиімділігін арттырып, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте шешуші рөл атқарады. Қазақстан үшін бұл бағыттағы жұмыстардың жетістігі ел экономикасының тұрақтылығы мен халықтың әл-ауқатын қамтамасыз етуге ықпал етеді. Халықаралық ынтымақтастық пен заманауи технологияларды пайдалану арқылы заңсыз шығарылған активтерді қайтару міндетін тиімді орындауға болады.
