«СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ КҮРЕС» ТАҚЫРЫБЫНДА КЕЗДЕСУ ӨТТІ
Білім саласы – кез келген мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуының негізі. Сыбайлас жемқорлық бұл маңызды салада ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін, өйткені білім беру жүйесі қоғамның барлық мүшелеріне, әсіресе, жастарға әсер етеді. Жемқорлықтың білім саласындағы көріністері білімнің сапасын төмендетіп, теңсіздікті арттырады, мемлекеттің болашағына қауіп төндіреді. Сыбайлас жемқорлық білім саласын құлдырататын фактор болып табылады. Ол білімнің сапасын төмендетіп, әлеуметтік теңсіздікті арттырады, жастардың болашағына қауіп төндіреді. Білім беру жүйесінде сыбайлас жемқорлықты жою үшін мемлекет пен қоғамның бірігіп әрекет етуі маңызды. Тек сол арқылы біз білімнің сапасын арттырып, жастарымыздың болашағын қорғауға қол жеткізе аламыз. Әрбір азаматтың, әсіресе, білім беру саласындағы қызметкерлердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұрып, әділеттілік үшін күресуі қажеттігі ерекше атап өтуге тұрарлық.
Жемқорлық – Қазақстан қоғамының дамуында үлкен кедергілер тудырып отырған ауқымды проблема. Мемлекеттік құрылымдар мен қоғам арасындағы байланысты бұза отырып, жемқорлық әлеуметтік, экономикалық және саяси салаларда теріс әсер етеді. Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан бері жемқорлық мәселесі белсенді талқылануда, алайда бұл мәселеге қатысты шешімдер мен нәтижелер әлі де толығымен қанағаттанарлық емес. Жемқорлықтың Қазақстан қоғамына әсері терең және жан-жақты. Ол экономикалық, әлеуметтік және саяси салада теріс зардаптарға алып келеді. Сыбайлас жемқорлықты жою үшін мемлекеттік органдар мен қоғамның бірлесіп әрекет етуі, құқықтық тәртіпті сақтауы, және азаматтардың белсенді қатысуы қажет. Тек осы арқылы біз жемқорлықпен күресте тиімді нәтижелерге қол жеткізе аламыз және Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ете аламыз. Бұл тұрғыдан келген, елімізде, оның ішінде Түркістан қаласында атқарылып жатқан жұмыстар аз емес. Мәселен, жуырда Түркістан қаласы Ж.Жабаев атындағы жалпы орта мектебінде «Жастар арасындағы алаяқтық және құқықбұзушылық, қаржы пирамидасына қарсы күрестің, вандализмнің, алдын алу», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес», «Мемлекеттік рәміздер — ұлттық құндылық» тақырыбы бойынша ақпараттық-насихаттық топтың кездесуі өтті. Іс-шараға мектеп оқушылары қатыстып, қоғамдағы тәртіптің жай-күйі бойынша бейнероликтер көрсетіліп, мәліметтер берілді. Жиналысқа Ішкі саясат бөлімі “Жастар ресурстық орталығы” КММ-нің инспектор мамандары Салтанат Ержанқызы мен Жансая Мұхаметжанқызы, Түркістан ҚПБ ЖПҚ УПИБ учаскелік полиция инспекторы полиция майоры Дүйсен Сағадат, Түркістан ҚПБ ЖПҚ ЮПт инспекторы полиция аға лейтенант Д.Қоңырбаев, директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Тебеева Перизат, сынып жетекші Мустафаева Эльмира қатысып, өз білгендерін оқушыларға жеткізді. Айта кетейік, сыбайлас жемқорлық – әлемдегі көптеген елдер үшін өзекті мәселе. Ол экономикалық дамуды тежеу, әлеуметтік теңсіздікті арттыру және саяси тұрақсыздыққа себеп болуы мүмкін. Осыған байланысты, әр түрлі елдер жемқорлықпен күресуге арналған шаралар қабылдауда. Халықаралық тәжірибе жемқорлыққа қарсы саясатты қалыптастыру және жүзеге асыруда маңызды рөл атқарады. Сыбайлас жемқорлықпен күресу үшін халықаралық стандарттар мен конвенциялар маңызды. Біріккен Ұлттар Ұйымының Конвенциясы: 2003 жылы қабылданған БҰҰ-ның сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенциясы (UNCAC) мемлекеттерге сыбайлас жемқорлықпен күресу үшін құқықтық, саяси, және әкімшілік шаралар қабылдауға міндеттейді. Конвенция мемлекеттерді жемқорлықты анықтау, алдын алу, және жазалау үшін қажетті құралдармен қамтамасыз етеді. Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (ЭЫДҰ) да белсенді іс жүргізуде. ЭЫДҰ-ның сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенциясы мемлекеттік және жеке сектордағы жемқорлыққа қарсы шараларды күшейтуге бағытталған. Бұл конвенцияға қол қойған елдер сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы жетілдіру және халықаралық ынтымақтастықты арттыру жөнінде міндеттемелер алады. Бүгінде көптеген елдер сыбайлас жемқорлықпен күресу үшін тиімді стратегияларды қабылдауда. Мысалы, Сингапур мемлекеті сыбайлас жемқорлықпен күресу үшін мемлекеттік қызметтердің ашықтығын қамтамасыз етті. Ашықтық мемлекеттік сатып алулар, бюджет қаражаттарының жұмсалуы, және мемлекеттік қызметкерлердің жалақысы туралы ақпараттың қолжетімділігі арқылы жүзеге асырылды. Норвегия, Дания, және Жаңа Зеландия сияқты елдерде сыбайлас жемқорлыққа қарсы арнайы агенттіктер құрылды. Бұл агенттіктер жемқорлықтың алдын алу, тергеу жүргізу, және құқық бұзушыларды жазалау бойынша жұмыстар атқарады. Эстония мемлекеті цифрландыруды кеңінен пайдалана отырып, мемлекеттік қызмет көрсету жүйесін автоматтандырды. Бұл жемқорлық тәуекелдерін азайтуға және азаматтардың мемлекеттік қызметтерге қолжетімділігін арттыруға мүмкіндік берді. Азаматтық қоғам мен қоғамдық бақылау сыбайлас жемқорлықпен күресуде маңызды рөл атқарады. Мысалы,Transparency International ұйымы жемқорлықты анықтау және оған қарсы күресу үшін ақпарат жинау, зерттеу жүргізу, және халықты ақпараттандыру жұмыстарын жүргізеді. Олар халықаралық деңгейде сыбайлас жемқорлық индексін жариялап, елдердегі жемқорлық деңгейін бағалайды. Бірқатар елдерде сыбайлас жемқорлық фактілерін анықтау үшін қоғамдық мониторинг жүргізу тәжірибесі бар. Мысалы, Аргентинада азаматтық қоғам ұйымдары мемлекеттік сатып алулар мен бюджеттік жұмсалымдарды бақылау үшін платформалар құруда. Біріккен Ұлттар Ұйымы, Интерпол, және басқа да халықаралық ұйымдар жемқорлыққа байланысты тергеу жұмыстарын жүргізу үшін ынтымақтасуда. Бұл ұйымдар мемлекеттер арасындағы ақпарат алмасу мен құқық қорғау органдарының үйлесімді жұмысын қамтамасыз етеді. Халықаралық конференциялар мен семинарлар сыбайлас жемқорлыққа қарсы шараларды жүзеге асырудағы тиімді тәжірибелерді алмасуға мүмкіндік береді. Бұл шаралар арқылы мемлекеттер жемқорлықпен күрестің жаңа әдістерін үйрене алады. Сыбайлас жемқорлықпен күрес – халықаралық деңгейде шешім қабылдау мен жүзеге асыруды талап ететін күрделі процесс. Халықаралық стандарттар мен конвенциялар, тиімді стратегиялар, қоғамдық бақылау, және халықаралық ынтымақтастық сыбайлас жемқорлықпен күресте маңызды рөл атқарады. Қазақстанның да осы тәжірибелерді қабылдап, жемқорлықпен күресу шараларын күшейтуі қажет. Тек бірге әрекет ете отырып, біз жемқорлықты жою және қоғамның тұрақты дамуына қол жеткізу жолында ілгерілей аламыз.
