ЖАРАҚАТ АЛҒАН КЕЗДЕГІ АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
Адамдар түрлі оқыс оқиғалар, техногенді сипаттағы апаттар кезінде жарақат алып, зардап шегіп жатады. Сол кезде зардап шегушіге алғашқы көмек дұрыс көрсетілуі керек.
Алғашқы көмек-зақымдану, жазатайым оқиғалар және кенеттен ауыру кезінде зардап шеккендердің өмірі мен денсаулығын сақтау үшін атқарылатын қажетті қарапайым әрі шұғыл шаралар. Мұндай шара дәрігер келгенге дейін немесе зардап шеккен адамды ауруханаға жеткізгенге дейін оқиға орнында атқарылады.
Алғашқы көмек – соққы, қан кету, инфекцияның дамуы, сүйек сынықтарының тасуы немесе қозғалуы және үлкен жүйке тамырлары мен қан тамырларының жарақаты сияқты асқынуларды алдын алады.
Зардап шеккен адамның денсаулығының одан әрі қарайғы жай-күйі тіпті оның өмірі көбінесе алғашқы медициналық көмектің дер кезінде жүргізілуі мен сапасына байланысты екенін есте ұстаған жөн.
Сіз жәбірленушіге тек алғашқы көмек көрсеткеніңіз жөн. Ал одан әрі емдеу шаралары дәрігерге жүктелетін міндет.
Қан кету зақымдалған қан тамырларынан қанның төгілуі болып табылады. Бұл жарақат және күйіктің жиі және қауіпті салдарының бірі. Зақымдалған тамырдың түріне байланысты: артериялық, капиллярлық және веноздық қан кету болып бөлінеді.
Алғашқы көмек қан кетуді тоқтатуға бағытталған. Оны қан кететін аймаққа жоғары позиция беру, қысым таңғышын қолдану, аяқ буынының максималды бүгілуі және осы аймақтан өтетін тамырларды қысу, саусақтарды басу, турникетті қолдану арқылы жүзеге асыруға болады. Тамырды басу жараның үстінде, белгілі бір анатомиялық нүктелерде жүзеге асырылады, онда бұлшық ет массасы аз болады. Тамыр үстірт өтеді және оны сүйекке басуға болады. Бір немесе екі қолдың бірнеше саусағымен басқан жөн.
Қан тоқтататын бұрауды салу тәртібі:
– Турникет жараның үстіндегі үлкен артериялары зақымдалған кезде қолданылады, сондықтан ол артерияны толығымен қысады.
– Турникет аяқ-қолын көтеріп, астына жұмсақ шүберек (таңғыш, киім және т.б.) қойып, қан кетуді толық тоқтатқанға дейін бірнеше бұрылыс жасаңыз. Орамдар бір-біріне жақын орналасуы керек. Сондықтан олардың арасында киім қатпарлары болмайды. Ұштарын бұрау сенімді түрде тіркейді (байлайды немесе облигациялық көмегімен тізбегінің және ілгек). Дұрыс қатайтылған турникет қан кетуді тоқтатуға және перифериялық импульстің жоғалуына әкелуі қажет.
– Турникетке оны қолдану уақыты көрсетілген жазба міндетті түрде бекітіледі.
– Турникет 1,5-2 сағаттан аспайды, ал жылдың суық мезгілінде турникеттің болу ұзақтығы 1 сағатқа дейін қысқарады.
