ГЕНДЕРЛІК САЯСАТ МӘСЕЛЕЛЕРІ ҚАРАЛДЫ
Гендерлік саясат – бұл ерлер мен әйелдер арасындағы теңдікті қамтамасыз етуге және барлық азаматтарға тең мүмкіндіктер ұсынуға бағытталған шаралар мен бастамалар жиынтығы. Қазіргі қоғамда гендерлік саясат адамның жынысына қарамастан оның құқықтарын қорғау, әлеуметтік жағдайын жақсарту және тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ету арқылы әлеуметтік әділеттілікті қалыптастырудың маңызды элементі болып табылады. Бұл мақалада гендерлік саясаттың маңыздылығы, оның негізгі бағыттары және қоғамдағы рөлі туралы айтылады. Гендерлік теңдік – заманауи қоғамның маңызды құндылықтарының бірі. Ол азаматтардың барлық салаларда тең құқықтар мен мүмкіндіктерге ие болуын қамтамасыз етуге бағытталған. Гендерлік теңдік тек әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етіп қана қоймай, сондай-ақ экономикалық даму мен тұрақтылыққа қол жеткізуге де ықпал етеді. Зерттеулер көрсеткендей, әйелдер мен ерлердің тең мүмкіндіктерге ие болуы экономиканың өсуіне және қоғамның жалпы әл-ауқатының артуына тікелей әсер етеді.
Гендерлік саясаттың басты бағыттарының бірі – ерлер мен әйелдерге білім алу және кәсіби даму мүмкіндіктерін тең түрде ұсыну. Бұл ретте қыз балалардың білім алуға қол жеткізуі, әйелдердің еңбек нарығында белсенді болуы және оларды әртүрлі салаларда көтермелеу маңызды болып табылады. Әйелдердің ғылым, технология, инженерия және математика (STEM) салаларында да тең мүмкіндіктерге ие болуын қамтамасыз ету қажет. Гендерлік саясат экономикалық қатысуды арттыруды да көздейді. Бұл әйелдердің кәсіпкерлікпен айналысуына қолдау көрсету, оларға қаржылық ресурстарға қол жеткізуді жеңілдету және жұмыс орындарында тең жалақыны қамтамасыз ету сияқты шараларды қамтиды. Әйелдердің экономикалық белсенділігі олардың өзін-өзі қамтамасыз етуіне, отбасының және қоғамның экономикалық жағдайын жақсартуға ықпал етеді. Гендерлік теңдікті қамтамасыз етудегі маңызды аспектілердің бірі – саяси қатысу және шешім қабылдау процестеріне әйелдердің тең дәрежеде қатысуын қамтамасыз ету. Қоғамдағы әйелдердің саяси белсенділігі мен олардың мемлекеттік басқару органдарында жұмыс істеуі гендерлік теңдікке қол жеткізуге бағытталған маңызды қадамдардың бірі болып табылады. Гендерлік саясат әйелдер мен қыздарға қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алуға және оны жоюға бағытталған шараларды қамтиды. Бұл бағытта құқықтық қолдау, жәбірленушілерге көмек көрсету, ақпараттандыру және қоғамдық сана-сезімді арттыру жұмыстары жүргізіледі. Зорлық-зомбылықсыз орта құру – гендерлік теңдікке қол жеткізудің маңызды бөлігі. Гендерлік теңдік қоғамдағы әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етуге көмектеседі. Барлық азаматтар, жынысына қарамастан, тең құқықтар мен мүмкіндіктерге ие болуы тиіс. Зерттеулер көрсеткендей, әйелдер мен ерлердің тең дәрежеде еңбек нарығына қатысуы елдің экономикалық өсуіне оң әсерін тигізеді. Әйелдердің жұмыспен қамтылуы қоғамның жалпы әл-ауқатын арттырады. Гендерлік теңдік әртүрлі пікірлер мен көзқарастардың қоғамда өз орнын табуына ықпал етеді. Бұл шешім қабылдау процестерінің сапасын арттырып, қоғамдағы инновациялар мен дамуға жол ашады. Қазақстанда гендерлік теңдікті қамтамасыз ету мақсатында бірқатар мемлекеттік бағдарламалар мен заңдар қабылданған. «Қазақстан Республикасындағы 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасы» әйелдер мен ерлердің тең құқықтары мен мүмкіндіктерін қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл құжат әйелдердің саяси, экономикалық және әлеуметтік өмірдегі белсенділігін арттыруды көздейді. Сонымен қатар, елде әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу, әйелдерді еңбек нарығына тарту және гендерлік теңдікті насихаттау бойынша шаралар жүзеге асырылуда. Қазақстанның мемлекеттік басқару органдарында әйелдердің үлесі де біртіндеп артып келеді, бұл елдегі гендерлік теңдікке қол жеткізу бағытындағы оң өзгерістерді көрсетеді. Гендерлік саясат – қоғамның дамуы мен әділеттілігін қамтамасыз етуге бағытталған маңызды шаралардың бірі. Ол әйелдер мен ерлердің тең құқықтары мен мүмкіндіктерін қорғауға, зорлық-зомбылықты жоюға және экономикалық өсімге ықпал етеді. Гендерлік теңдікті қамтамасыз ету арқылы біз инклюзивті, тұрақты және әділетті қоғам құра аламыз. Бұл бағыттағы жұмыстар қоғамның барлық мүшелерінің қолдауын қажет етеді, себебі тек бірге әрекет ету арқылы ғана біз гендерлік теңдікке қол жеткізе аламыз. Осы орайда, Шымкент қаласы әкімінің орынбасы Сәрсен Құранбектің қатысуымен қала әкімінің жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссияның кезекті отырысы өтті. Күн тәртібінде, қыз-келіншектерді салауатты өмір салтын ұстануға шақыру және спортқа баулу, балалар мен жасөспірімдер спортын дамыту және спортшы қыздардың санын арттыру, балалар арасындағы суицидтік мінез-құлықтың алдын алу, аз қамтылған және тұрмысы қолайсыз отбасылардағы балалардың тәрбиесіне ерекше көңіл бөлу, кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу мен Қаратау және Әл-Фараби аудандарында 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасының іске асырылуы туралы қаралды. Комиссия отырысында салалық басқарма басшылары мен аудан әкімдерінің орынбасарлары өздерінің есептік баяндамаларын жасап, алдағы жоспарларымен бөлісті. Талқылау барысында осы бағыттағы жұмыстардың маңыздылығы ерекше аталып, басқармалар мен комиссия мүшелеріне нақты тапсырмалар берілді.Сонымен қатар, қаламызда өтіп жатқан «Зорлық-зомбылыққа қарсы 16 күн» акциясы аясындағы іс-шаралар жоспарының сапалы әрі тиімді іске асырылуы туралы шешім қабылданды. Айта кетейік, Қазақстанда жыл сайын 25 қараша мен 10 желтоқсан аралығында «Зорлық-зомбылыққа қарсы 16 күн» халықаралық акциясы өткізіледі. Бұл шараның мақсаты – әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу, қоғамның құқықтық сауаттылығын арттыру және тұрмыстық зорлық-зомбылыққа төзбеушілік мәдениетін қалыптастыру. Акцияның негізгі бағыттары — әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу және оның салдары туралы халықты кеңінен хабардар ету, тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу бойынша іс-шаралар ұйымдастыру, оның ішінде тренингтер, семинарлар және дөңгелек үстелдер өткізу, зорлық-зомбылық құрбандарына құқықтық және психологиялық көмек көрсету, оларды қорғау механизмдері туралы ақпарат беру. 2024 жылы акция аясында еліміздің әр өңірінде түрлі іс-шаралар өткізілуде. Мысалы, Астана қаласында жоғары оқу орындары арасында гендерлік зорлық-зомбылық тақырыбында чемпионат ұйымдастырылды. Сонымен қатар, әйелдер үшін өзін-өзі қорғау бойынша тренингтер, конференциялар және арт-перфоманс сияқты іс-шаралар жоспарланған. Атырау облысында да «Зорлық-зомбылықсыз 16 күн» акциясы басталды. Бұл шараның негізгі мақсаты – тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу, қоғамда отбасының рөлін нығайту және азаматтардың полицияға деген сенімін арттыру. «Зорлық-зомбылыққа қарсы 16 күн» акциясы қоғамда әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылыққа төзбеушілік мәдениетін қалыптастыруға бағытталған. Бұл шаралар арқылы халықтың құқықтық сауаттылығы артып, тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу мүмкіндіктері кеңейеді. Акция барысында мемлекеттік органдар, үкіметтік емес ұйымдар және қоғам белсенділері бірлесіп, зорлық-зомбылықтың алдын алу бойынша кешенді жұмыстар жүргізеді. Бұл өз кезегінде қоғамдағы қауіпсіздік пен тұрақтылықты нығайтуға септігін тигізеді. Осылайша, «Зорлық-зомбылыққа қарсы 16 күн» акциясы елімізде әйелдер мен балалардың құқықтарын қорғауға, тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алуға және қоғамда теңдік пен әділеттілікті қамтамасыз етуге бағытталған маңызды шара болып табылады.
