КОММУНАЛДЫҚ ҚЫЗМЕТШІЛЕР НАШАҚОРЛЫҚПЕН КҮРЕСКЕ ҮЛЕС ҚОСЫП КЕЛЕДІ
Нашақорлық – бұл есірткі заттарына тәуелділік, яғни адамның психологиялық және физиологиялық тұрғыдан есірткіге қажеттілігін сезінуі. Бұл ауыр әрі қауіпті ауру, адамның денсаулығына, психикалық жағдайына, әлеуметтік өміріне және қоғамға үлкен зиян келтіреді. Нашақорлық тек жеке тұлғалар үшін ғана емес, бүкіл қоғам үшін де үлкен мәселе болып табылады. Нашақорлықтың бірнеше түрлері бар. Психологиялық тәуелділік – есірткі заттарын қолдану арқылы адам психологиялық тыныштыққа, рақат сезіміне ие болады. Бірақ бұл сезім уақытша және оған үнемі қажет етеді. Нәтижесінде адам есірткісіз өмір сүре алмайтындай күйге түседі. Физиологиялық тәуелділік – есірткі қолданғаннан кейін дене химиясында өзгерістер пайда болады және ағза есірткіге тәуелді болып қалады. Адам есірткі қабылдамаса, денесінде ауырсыну, мазасыздық, жүрек айнуы секілді физикалық белгілер пайда болуы мүмкін. Есірткі заттары жүрекке ауыр әсер етеді, қан қысымын көтереді және инфаркт қаупін арттырады. Ми функцияларының бұзылуына, ақыл-ой қабілетінің төмендеуіне, есте сақтау проблемаларына әкелуі мүмкін. Есірткілер асқазан және бауыр қызметіне кері әсер етеді, ас қорыту проблемаларына әкеледі.
Есірткі қолдану нәтижесінде адамда психикалық аурулар, депрессия, паранойя, галлюцинациялар дамуы мүмкін. Тұрақты есірткі пайдалану агрессия, өмірден қанағат алмау және психикалық тепе-теңдіктің бұзылуына әкеледі. Нашақорлық адамның отбасы мүшелерімен, жақындарымен қарым-қатынасын бұзуы мүмкін. Адам есірткіге ақша табу үшін қылмысқа баруы мүмкін, бұл қылмыстық іс-әрекеттердің артуына ықпал етеді. Қоғамдағы нашақорлық деңгейі өскен сайын қоғамның жалпы әл-ауқаты төмендейді, себебі нашақорлар экономикалық тұрғыдан тиімді бола алмайды. Есірткілерге тәуелді адамдар жұмыспен қамтылу қабілетінен айырылады, нәтижесінде қоғамның өнімділігі төмендейді. Мемлекет нашақорлықпен күресу үшін елеулі қаржылар бөледі. Ол қаржы медициналық көмек көрсету, оңалту бағдарламалары және құқық қорғау шараларына жұмсалады. Нашақорлықпен күресу жолдары бар. Олар — жасөспірімдер мен жастарға есірткі заттарының зияны туралы ақпарат беру, мектептерде және университеттерде тренингтер, дәрістер ұйымдастыру. Нашақорлыққа тәуелді адамдарға және олардың жақындарына психологиялық қолдау көрсету маңызды. Бұл адамдарға тәуелділікті жеңуге көмектеседі. Нашақорлықтың физикалық тәуелділігімен күресу үшін медициналық препараттар қолданылып, оңалту бағдарламалары жүргізіледі. Сонымен қатар, стационарлық емдеу де жүзеге асырылуы мүмкін. Нашақорларды қалыпты өмірге қайтару мақсатында арнайы оңалту орталықтары, тренингтер, жұмысқа орналастыру бағдарламалары жұмыс істеуде. Құқық қорғау органдары есірткіні тарату және тасымалдау мәселелеріне қарсы шаралар жүргізіп, қылмыстық топтарды анықтап, жаза қолдану жұмыстарын атқарады. Қазақстанда нашақорлық мәселесі маңызды болып тұр. Мемлекет есірткінің заңсыз айналымына қарсы белсенді түрде күрес жүргізуде. Сонымен қатар, мемлекет тарапынан нашақорлықтың алдын алу, адамдарға медициналық және психологиялық көмек көрсету бойынша түрлі бағдарламалар жүзеге асырылуда. Қазақстанның заңнамалары есірткі заттарын сақтау, тарату және өндіру мәселелеріне қарсы қатаң жаза қарастырады. Нашақорлық – бұл адамның денсаулығына, қоғамның әл-ауқатына үлкен зиян келтіретін қиын мәселе. Осы мәселені шешу үшін әрбір азамат, отбасы және қоғам бірге жұмыс істеуі керек. Алдын алу, емдеу, қолдау және оңалту – бұл нашақорлықпен күресте маңызды қадамдар болып табылады. Бұл тұрғыдан келгенде, Шымкент қаласында іске асып жатқан шаралардың қатары қалың. Мәселен, қазіргі уақытта Шымкентте коммуналдық қызметшілердің қатысуымен нашақорлыққа және жалпы құқық бұзушылықтың алдын алу бағытында прокуратура ұйымдастырған іс-шара өз нәтижесін беруде. Тығыз жұмыстар атқару үшін прокуратура, полиция, әкімдік және коммуналдық мекемелер «Таза Қазақстан» республикалық акциясы мен «Нөлдік төзімділік» қағидаты негізінде меморандум жасады. Бекітілген алгоритмге сәйкес коммуналдық қызметшілерден жұмыс барысында кездескен құқық бұзушылықтар туралы полицияға ақпараттар түсіп, олар бойынша жедел тәртіпте заңды шешім және алдын алу шаралары қабылдануда. Осылайша үш мыңға жуық нашақорлыққа қатысты жарнамалар мен графити суреттер жойылды. Қоғамды тәртіпті бұзушылық бойынша 100-ге жуық ақпарат түсті. Оның ішінде 31 факті ақпаратты есепке алу кітабына тіркеліп, есірткіні жарнамалау және тыйым салынған электронды темекіні сатуға қатысты 3 қылмыстық іс қозғалды. Қоғамдық ортаны ластаған 11 тұлға әкімшілік жауаптылыққа тартылды. Бұл бастама қаламызды таза ұстауға және құқық бұзушылықтың алдын алуға тиімді мүмкіндік береді. Нашақорлықпен күрес – бұл қоғамда есірткі заттарын қолдану, тарату және оларға тәуелді болу мәселесін жоюға бағытталған кешенді шаралар. Бұл күрес адамның физикалық және психикалық денсаулығын сақтауға, қылмыстың алдын алуға және қоғамның жалпы қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған. Нашақорлықпен күрес бірнеше бағытта жүзеге асырылады. Олар — алдын алу шаралары, емдеу және оңалту, заңнамалық шаралар және қоғамда ақпараттық-танымдық жұмыс жүргізу. Алдын алу – нашақорлықпен күресудің ең тиімді жолдарының бірі. Алдын алу жұмыстары есірткі қолдануды болдырмау үшін жүргізіледі және жастарға, оқушыларға, студенттерге және жалпы қоғамға бағытталады. Бұл шараларға мыналар кіреді — мектептерде, колледждерде және жоғары оқу орындарында есірткілердің зияны туралы лекциялар, тренингтер, семинарлар ұйымдастыру. Жастарға есірткінің ағзаға және психикаға зиянды әсері туралы нақты әрі дәлелді ақпарат беру қажет. Отбасында нашақорлықтың алдын алу маңызды. Ата-аналар өз балаларына назар аударып, оларға дұрыс тәлім-тәрбие беріп, есірткінің зияны туралы түсіндірулері қажет. Нашақорлыққа тәуелді адамдарға уақытылы көмек көрсету өте маңызды. Тиісті медициналық және психологиялық көмекті ұсыну олардың есірткіден бас тартуына көмектеседі. Есірткіге тәуелділікті жою үшін арнайы медициналық препараттар қолданылып, ағзаны тазарту (детоксикация) және реабилитация шаралары жүргізіледі. Нашақорлыққа ұшыраған адамдарға психотерапия және кеңес беру арқылы олардың тәуелділіктен шығуына көмектеседі. Бұл әсіресе психологиялық тәуелділікпен күресу үшін тиімді. Нашақорлар арнайы оңалту орталықтарында өз өмірлерін қайта қалпына келтіріп, қоғамға қайтып келуге үйренеді. Бұл бағдарламалар физикалық және психикалық денсаулықты жақсарту, әлеуметтік дағдыларды дамыту және жұмысқа оралуға көмектесуге бағытталған. Есірткі заттарының таралуына қарсы күресу үшін құқық қорғау органдарының жұмысы өте маңызды. Бұл бағытта келесі шаралар жүзеге асырылады. Қазақстанда есірткі өндіру, тарату және қолдану қылмыстық әрекет болып саналады және оған қатаң жаза тағайындалған. Құқық қорғау органдары есірткі заттарын заңсыз айналымға түсірушілерді анықтап, ұстау жұмыстарын атқарады. Сондай-ақ, шекараларда есірткі тасымалдауға қарсы бақылау күшейтілген. Есірткінің заңсыз айналымы тек бір мемлекеттің мәселесі емес, ол халықаралық деңгейдегі мәселе. Сондықтан халықаралық ұйымдармен және көрші елдермен есірткі трафигіне қарсы ынтымақтастық өте маңызды. Бүгінде қоғамға есірткінің зияны туралы ақпарат беру үшін арнайы акциялар, БАҚ арқылы бағдарламалар мен жарнамалар жүргізіледі. Нашақорлыққа қарсы күрес жүргізетін қоғамдық ұйымдар мен волонтерлер халыққа қолдау көрсетіп, нашақорларға көмектесуге атсалысады. Отбасылар нашақорлыққа шалдыққан мүшелеріне моральдық қолдау көрсетуі маңызды. Сондай-ақ, жұмыс берушілер нашақорлықтан құтылған азаматтарды жұмысқа орналастыру арқылы олардың қоғамға қайта оралуына көмектесуі керек. Нашақорлықтан емделген адамдарға қайта қоғамға бейімделу маңызды. Бұл бағытта олардың қайтадан қоғамның толыққанды мүшесі болуына көмектесу, жұмыс табуына қолдау көрсету, және әлеуметтік дағдыларын дамыту жұмыстары жүргізіледі. Қазақстанда нашақорлықпен күреске бағытталған бірнеше мемлекеттік және қоғамдық бағдарлама жүзеге асырылуда. Қорыта айтқанда, нашақорлықпен күрес – көпқырлы және кешенді шараларды қажет ететін процесс. Бұл күресте қоғамның әрбір мүшесі маңызды рөл атқарады: ата-аналар балаларды есірткіден қорғауы керек, мектептер мен университеттер жастарды ақпараттандыруы қажет, мемлекет және құқық қорғау органдары есірткінің заңсыз айналымына қарсы күрес жүргізуі керек. Тек осылайша бірлескен күш-жігер арқылы ғана нашақорлық мәселесін шешуге болады.
