400 ШЫМКЕНТТІК ЖЕҢІЛДЕТІЛГЕН ШАРТТАРМЕН ҮЙЛІ БОЛМАҚ
Шымкент – Қазақстанның ең ірі және қарқынды дамып келе жатқан қалаларының бірі. Елдің оңтүстік өңірінің орталығы саналатын Шымкент экономикалық, әлеуметтік, және мәдени жағынан ерекше маңызды қала болып табылады. Соңғы жылдары Шымкент қаласы тұрғындар санының артуына байланысты үлкен өзгерістерді бастан кешіруде. Қалада халық санының өсуі тұрғын үйге деген сұранысты арттырып, тұрғын үй инфрақұрылымын дамытудың қажеттігін көрсетеді. Шымкент қаласының тұрғындарының саны жыл сайын артып келеді. Бұл, бір жағынан, қаланың экономикалық тартымдылығына байланысты, себебі Шымкент – өндірістік, сауда, және қызмет көрсету салаларының қарқынды дамып келе жатқан орталығы. Тұрғын үйге деген сұраныстың артуы қалада құрылыс саласының дамуын тездетіп, жаңа тұрғын үйлер мен тұрғын үй кешендерін салу қажеттігін тудырды. Бұл бағытта мемлекеттік, жеке сектор және халықаралық ұйымдардың бірлесе жұмыс істеуі маңызды рөл атқаруда. Тұрғын үй қажеттілігі тек халықтың санымен ғана емес, сонымен қатар қаланың урбанизация процесімен де байланысты. Ауылдық жерлерден қалаға көшу қарқыны артып, адамдардың Шымкентке қоныстануы халық санының артуына ықпал етті. Бұл тұрғын үй нарығында үлкен сұраныс туғызып, жаңа тұрғын үй жобаларын жүзеге асыру қажеттілігін тудырды.
Тұрғын үймен қамту мәселесін шешу мақсатында мемлекет тарапынан әртүрлі бағдарламалар жүзеге асырылуда. Қазақстан Үкіметі және Шымкент қаласының әкімдігі тұрғын үймен қамту бағытында арнайы мемлекеттік бағдарламаларды қабылдады, олардың ішінде «Нұрлы жер», «Бақытты отбасы», және «Шаңырақ» бағдарламалары ерекше орын алады. Бұл бағдарламалар халықтың түрлі санаттарын баспанамен қамтамасыз етуге бағытталған. «Нұрлы жер» бағдарламасы – тұрғын үй саласын дамытуға бағытталған ең ірі мемлекеттік бағдарлама. Оның мақсаты – халықтың тұрғын үйге қолжетімділігін арттыру, инфрақұрылымды дамыту және тұрғын үй құрылысына инвестициялар тарту. Бағдарлама аясында Шымкент қаласында жаңа тұрғын үй кешендері, әлеуметтік тұрғын үйлер салынып, халыққа қолжетімді баспана ұсыну мүмкіндігі кеңейді. Бағдарлама аясында көпбалалы отбасыларға, мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларға, жас мамандарға және зейнеткерлерге баспана алу мүмкіндігі ұсынылады. Бұл халықтың осал топтарын қолдау, олардың әлеуметтік жағдайын жақсарту және тұрғын үй мәселесін шешу бағытындағы маңызды қадам болып табылады. «Бақытты отбасы» бағдарламасы арқылы әлеуметтік аз қамтылған және көпбалалы отбасыларға төмен пайыздық мөлшерлемемен несие алу арқылы баспана алу мүмкіндігі беріледі. Бұл бағдарлама Шымкент қаласында көптеген отбасылардың арзан баспанаға қол жеткізуіне мүмкіндік жасап, олардың тұрғын үй мәселесін шешуге бағытталған. Бағдарлама аясында берілетін несиелердің мөлшерлемесі төмен болғандықтан, ол көпшілікке қолжетімді және ұзақ мерзімге есептелген. Бұл бағдарлама халық арасында үлкен сұранысқа ие болып, көптеген отбасыларға тұрғын үй жағдайларын жақсартуға көмектесті.»Шаңырақ» бағдарламасы – тұрғын үй сатып алуға бағытталған тағы бір маңызды мемлекеттік бастама. Бұл бағдарлама тұрғын үй құрылысына салынған қаржыны қолдау арқылы азаматтарға тұрғын үй сатып алуға жеңілдікпен несие беру мүмкіндігін ұсынады. Шымкент қаласында бұл бағдарлама аясында көптеген тұрғын үйлер салынып, тұрғындарға қолжетімді бағамен сатылып жатыр. Тұрғын үй саласын дамытуда жеке сектордың рөлі зор. Шымкент қаласында көптеген құрылыс компаниялары тұрғын үй кешендерін салып, тұрғындарға заманауи, қолайлы және қолжетімді баспана ұсынуда. Жеке сектордың белсенділігі мемлекеттік бағдарламалармен бірге үйлесімді жұмыс істеп, тұрғын үй нарығындағы сұранысты қанағаттандыруға бағытталған. Мемлекеттік-жеке серіктестік тұрғын үй саласында үлкен маңызға ие. Серіктестік аясында мемлекет пен жеке құрылыс компаниялары бірлесіп жұмыс істеп, қажетті инфрақұрылымды құру, тұрғын үй кешендерін салу және оларды тұрғындарға қолжетімді бағамен ұсыну бойынша шараларды жүзеге асырады. Бұл серіктестік мемлекет пен жеке бизнес арасындағы ынтымақтастықты күшейтіп, тұрғын үй мәселесін тиімді шешуге мүмкіндік береді. Шымкент қаласындағы тұрғын үй құрылысының қарқынды дамуы оның инфрақұрылымымен тығыз байланысты. Тұрғын үй кешендерін салу барысында заманауи инженерлік инфрақұрылым, жолдар, электрмен қамту, сумен қамту және су бұру жүйелері салынып жатыр. Бұл тұрғындардың жайлы өмір сүруі үшін барлық қажетті жағдайларды қамтамасыз етуге бағытталған. Сонымен қатар, жаңа тұрғын үй кешендерінің жанында мектептер, балабақшалар, емханалар, сауда орталықтары, спорт және демалыс орындары салынып жатыр. Бұл инфрақұрылымдық нысандар тұрғындардың қажеттіліктерін толық қанағаттандыруға, олардың өмір сапасын арттыруға ықпал етеді. Шымкент қаласында тұрғын үй құрылысына инновациялық технологиялар мен материалдарды енгізу жұмыстары да жүргізіліп жатыр. Энергияны үнемдейтін технологиялар, экологиялық таза материалдар, заманауи инженерлік шешімдер арқылы салынған тұрғын үйлер тек жайлы ғана емес, сонымен қатар энергияны үнемдеуге бағытталған. Бұл тұрғындардың коммуналдық қызметтерге кететін шығындарын азайтып, экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, цифрлық технологияларды қолдану арқылы тұрғын үй құрылысы мен тұрғындарға қызмет көрсету саласы да жаңғыртылып жатыр. Тұрғын үйлердегі басқару жүйелері автоматтандырылып, тұрғындарға коммуналдық қызметтерді онлайн түрде басқару мүмкіндігі берілді. Бұл шаралар тұрғындардың өмірін жеңілдетіп, уақытты үнемдеуге көмектеседі.
Шымкент қаласындағы тұрғын үймен қамту шаралары халықтың барлық санаттарын қамтиды. Әсіресе, әлеуметтік осал топтарға арналған тұрғын үй салу бағытында мемлекет үлкен жұмыс атқаруда. Көпбалалы отбасыларға, мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларға, зейнеткерлерге және әлеуметтік аз қамтылған азаматтарға арнайы тұрғын үйлер салынып, олар төмен пайыздық несиелер немесе жеңілдікпен жалға алу арқылы қол жеткізе алады. Бұл бағытта мемлекеттің әлеуметтік тұрғын үй бағдарламалары мен жеке сектордың қолдауы арқылы көптеген отбасылардың баспана мәселесі шешілді. Әлеуметтік тұрғын үйлер тек қала орталығында ғана емес, сонымен қатар қала маңындағы аудандарда да салынып, тұрғындардың өмір сүру жағдайларын жақсартуға бағытталған. Тұрғын үй саласында үлкен жетістіктерге қол жеткізілсе де, әлі де бірқатар мәселелер бар. Олардың ішінде тұрғын үй бағасының жоғары болуы, халықтың баспананы сатып алу мүмкіндігінің шектеулігі, кейбір тұрғын үйлердегі сапасыз құрылыс мәселелері бар. Бұл мәселелерді шешу үшін мемлекет пен құрылыс компаниялары бірлесе жұмыс істеп, тұрғын үй бағасын төмендету, қолжетімді несиелер беру, құрылыс сапасын бақылау жұмыстарын күшейту бағытында шаралар қабылдап жатыр. Сонымен қатар, құрылыс саласында жер телімдерін бөлудегі бюрократиялық кедергілер, құрылыс материалдарының бағасының өсуі сияқты мәселелер де бар. Бұл мәселелерді шешу үшін мемлекеттік деңгейде әкімшілік кедергілерді азайту, құрылыс материалдарының өндірісін арттыру, жер телімдерін тиімді бөлу сияқты шаралар жүзеге асырылуда. Осы арқылы тұрғын үй саласындағы қолжетімділік артып, халықтың баспанамен қамту мәселесі шешіледі. Шымкент қаласындағы тұрғын үй нарығының болашағы үлкен перспективаларға ие. Қаланың экономикалық дамуы, халық санының өсуі, инфрақұрылымның жетілдірілуі тұрғын үйге деген сұраныстың артуына алып келеді. Бұл сұранысты қанағаттандыру үшін мемлекет, жеке сектор және халықаралық ұйымдар арасындағы ынтымақтастықты күшейту маңызды. Тұрғын үй нарығының болашағында экологиялық таза, энергияны үнемдейтін үйлер салу, цифрлық технологияларды енгізу, тұрғын үй саласында сапаны арттыру бағытында жұмыстар жалғастырылатын болады. Сонымен қатар, тұрғын үйдің қолжетімділігін арттыру үшін жаңа мемлекеттік бағдарламалар енгізіліп, халықтың баспанамен қамтамасыз етілуі жақсартылады. Шымкент қаласындағы тұрғын үймен қамту шаралары халықтың өмір сүру сапасын арттыруға, әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған. Мемлекеттік бағдарламалар, жеке сектордың белсенділігі, инфрақұрылымды дамыту, инновациялық технологияларды енгізу арқылы қала тұрғындарына сапалы және қолжетімді баспана ұсыну жұмыстары қарқынды жүргізілуде. Осы орайда, Шымкент қаласының тұрғындарына арналған «Qamqor» жаңа өңірлік бағдарламасына өтінімдер 30 қыркүйектен бастап қабылдануда. Бағдарлама 2024 жылдың 28 қарашасына дейін жалғасады және тұрғын үй мәселесін тиімді шешуге бағытталған. «Qamqor» бағдарламасы аясында қалада қызмет ететін мамандар, соның ішінде дәрігерлер, медбикелер, фельдшерлер, мұғалімдер, тәрбиешілер, күтушілер, жоғары оқу орындары мен колледж оқытушылары, ғылыми қызметкерлер, мәдениет және спорт саласының өкілдері, журналистер, мемлекеттік ұйымдар мен «Азаматтарға арналған үкімет» қызметкерлері, сондай-ақ энергетика және төтенше жағдайлар қызметінің мамандары баспана алуға жеңілдетілген шарттармен қатыса алады. Жеңілдетілген несие шарттары бойынша ең жоғары заем сомасы 20 млн теңгені құрайды, ал пайыздық мөлшерлеме 6% (ЖТСМ 6,4%-дан) деңгейінде белгіленген. Алғашқы жарна көлемі небәрі 10% құрайды, бұл көптеген жұмысшы азаматтарға қолжетімді тұрғын үй сатып алуға мүмкіндік береді. Қазіргі таңда бағдарламаға 2202 өтінім қабылданып, үлкен қызығушылық байқалуда. «Qamqor» тұрғын үй бағдарламасын іске асыруға 8 млрд теңге қаржы бөлінді. Оның 5 млрд теңгесін Шымкент қалалық әкімдігі, ал 3 млрд теңгесін Отбасы банк қарастырып отыр. Жалпы 400 азаматты баспанамен қамтамасыз ету жоспарланған. Отбасы банк жаңа тұрғын үй бағдарламасына өтінімдерді қабылдап, арнайы ұпайлар жүйесін пайдаланып, әлеуетті қарыз алушылардың тізімін қалыптастырады. Бұл процесс толығымен автоматтандырылған түрде «Баспана маркет» порталы арқылы (https://otbasybank.kz/) жүзеге асырылады. Бағдарламаның цифрландырылуы деректерді тексеру барысында адами фактордың араласуын болдырмай, ұпай санау уақытын айтарлықтай қысқартады. Бағдарламаға қатысу үшін үміткерлердің Отбасы банкінде шоты болуы немесе банк клиенті ретінде тіркелуі қажет. Жеңілдетілген несиеге үміткерлер пулына ең көп ұпай жинаған азаматтар енеді. Ұпайлар жүйесіне жасы, некеде тұрған уақыты, балаларының саны, жұмыс өтілі, Шымкентте тіркелу ұзақтығы, тұрғын үй кезегінде тұру мәртебесі және Отбасы банкіндегі депозит жинақтарының көлемі (кемінде 500 мың теңге) әсер етеді. «Qamqor» тұрғын үй бағдарламасы Шымкент қаласының жұмыс істейтін тұрғындарына тиімді шарттармен баспана алуға мүмкіндік береді. Бағдарламаға өтінімдерді қабылдау аяқталғаннан кейін, қатысушылар ұпай санын келесі күні өздерінің https://otbasybank.kz/ порталындағы жеке кабинеттерінен көре алады. Ең көп ұпай жинаған 400 адам тұрғын үй алу мүмкіндігіне ие болады. Тұрғын үйді сатып алу үшін әртүрлі нарықтан таңдау жасауға болады: алғашқы нарықтан, үлестік құрылысқа қатысу арқылы «ҚТК» кепілдігімен, сондай-ақ қолданыстағы немесе салынып жатқан нысандардан, немесе қайталама нарықтан. Қатысу талаптары — қатысушының жасы өтінім беру кезінде 63 жастан аспауы тиіс, үміткердің және оның отбасы мүшелерінің соңғы 5 жылда Қазақстан аумағында меншік құқығында тұрғын үйі болмауы қажет. Бұған қоса, бұл кезеңде тұрғын үйді иеліктен шығару фактілері де тіркелмеуі тиіс, Шымкент қаласында тұрақты тіркеуде болуы міндетті және қатысушы таңдаған сала бойынша соңғы 6 айдан кем емес ресми жұмыс өтіліне ие болуы қажет. Айта кетейік, 2023 жылы «Qamqor» бағдарламасының арқасында 150 отбасы жаңа баспанаға қол жеткізді, бұл оның тиімділігін айғақтайды. Бағдарлама қатысушыларына болашақта қолайлы жағдайлар жасау үшін, барлық рәсімдер автоматтандырылып, өтінімдерді өңдеу уақыты қысқартылған.
