«ПИРОТЕХНИКА» ЖЕДЕЛ-ПРОФИЛАКТИКАЛЫҚ ШАРАСЫ БАСТАЛДЫ
Шымкентте «Пиротехника» жедел-профилактикалық іс-шарасы басталды. Ішкі істер министрлігі 5 желтоқсан мен 3 қаңтар аралығында «Пиротехника» жедел-профилактикалық іс-шарасын бастады. Аталған іс-шара нарықтарда сертификатталмаған пиротехникалық бұйымдарды, сондай-ақ оларды рұқсатсыз бей-берекет сату фактілерін анықтауға және жолын кесуге бағытталған. Іс-шаралар барысында пиротехникалық бұйымдарды сақтау, есепке алу, пайдалану, тасымалдау тәртібіне назар аударылатын болады. Кәмелетке толмағандардың пиротехникалық бұйымдарды пайдалануы кезінде жарақат алмауына ерекше көңіл бөлінеді. Бұл ретте мектептерде оқушылармен тиісті түсіндіру жұмыстары жүргізіліп жатыр.
Қауіпсіздік мақсатында пиротехникалық бұйымдарды сатуға лицензиялары бар мамандандырылған дүкендер мен сауда орындарынан ғана алған дұрыс. Пиротехниканы сатып алу кезінде ең алдымен сатушыдан өнімге сәйкестік сертификатын талап ету қажет. Әрбір пиротехникалық бұйым үшін мемлекеттік және орыс тілдерінде оны қолдану жөніндегі нұсқаулық болуы қажет. Еркiн сауда жасауға Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынған немесе шектелген тауарлармен және өзге де заттармен сауда жасағаны үшін 86 250 теңге мөлшерiнде айыппұл салынады (ӘҚБтК 196-бабы). Жеке тұлғалардың тыныштығын, белгiленген тәртiптi пиротехниканы қолдана отырып бұзғаны үшін 69 000 теңге мөлшерiнде айыппұл салынып, пиротехникалық бұйымдар тәркiленеді (ӘҚБтК 436-бабы). Адамдардың қалыпты демалысы мен тыныштығына кедергі келтіретін, жұмыс күндері сағат 22:00-ден таңғы 9:00-ға дейін, демалыс және мереке күндері сағат 23:00-тен таңғы 10:00-ға дейін тыныштықты бұзғаны үшін жеке тұлғаларға – 17 250 теңге, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға – 69 000 теңге, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – 103 500 теңге, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне 345 000 теңге мөлшерінде айыппұл салынады (ӘҚБтК 437-бабы). Айта кетейік, Қазақстан – көпұлтты, дәстүрлі мерекелері мол, халықтық мейрамдары кеңінен атап өтілетін ел. Әсіресе Жаңа жыл, Наурыз секілді мерекелер, сонымен бірге отбасылық тойлар, салтанатты шаралар кезінде пиротехникалық бұйымдарды қолдану дәстүрге айналған. Алайда пиротехникалық құралдарды пайдалану – тек көңіл көтеру немесе мейрамдық сән-салтанатты арттыру ғана емес, сонымен қатар белгілі бір қауіп-қатерлерді де тудырады. Жыл өткен сайын пиротехниканың жіті бақылауы, қауіпсіздік шараларын күшейту қажеттілігі айқын сезілуде. Осы орайда, Қазақстан Республикасында жыл сайын жыл аяғында және жаңа жыл мерекесі қарсаңында «Пиротехника» атты жедел-профилактикалық іс-шарасы өткізіліп келеді. Бұл шара тәртіп бұзушылықтарды алдын алу, қауіпті пиротехникалық заттарды заңсыз саудалауға, тасымалдауға және қолдануға тосқауыл қою мақсатында іске асырылады. Жедел-профилактикалық шаралар – белгілі бір кезеңдерде құқық бұзушылықтардың алдын алу, қылмыстық және әкімшілік құқық бұзуларды азайту мақсатында жүргізілетін ұйымдастырылған іс-қимылдар кешені. «Пиротехника» шарасының басты мақсаты – заңсыз пиротехникалық заттарды әкелу, сату және тарату, сақтау жағдайларын анықтау әрі тоқтату. Қазақстан заңнамасында пиротехникалық бұйымдарды сатуға, сақтауға және қолдануға қатысты талаптар бар. Бұл талаптар азаматтардың өмірі мен денсаулығын қорғау, қоғамдық тәртіпті сақтау, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету сынды басымдықтарды көздейді. Шара барысында құқық қорғау органдары, оның ішінде полиция қызметкерлері, Төтенше жағдайлар министрлігі өкілдері, әкімдіктер жанындағы жергілікті атқарушы органдар және басқа да мүдделі тараптар бірлесіп жұмыс істейді. Олар заңсыз сауда нүктелерін анықтап, пиротехника жеткізу арналарына тексеріс жүргізіп, рұқсатсыз сатылып жатқан өнімдерді тәркілейді. Мұндай қатаң бақылау – мереке кезіндегі жазатайым оқиғаларды, денсаулыққа залал келтіретін жағдайларды және мүлкіңізге зиян келтіруді болдырмауды көздейді. Пиротехникалық құралдардың саналуан түрлері бар: петарда, фейерверк, ракета, батареялы отшашулар, жарқырауық шоқтар және тағы басқалары. Олардың барлығы да белгілі бір мөлшерде жарылғыш заттарды, түтіндеткіш құрамдарды, жанғыш қоспаларды қамтиды. Осындай заттарды сақтаудағы ережелерді сақтамау, дұрыс пайдаланбау, сапасыз не қолдан жасалған өнімдер – адам өміріне үлкен қатер. Отшашулардың дұрыс іске қосылмауы, балалардың бақылаусыз қолдануы, адамдардың жаппай жиналған жерінде қауіпсіздік шарттарын сақтамауы өрт шығуы, жарақат алу, күйіп қалу немесе көз, құлақ жарақаттарын тудыруы мүмкін. Мәселен, мерекелік отшашуға шыққан адамдардың арасында есіріп, петарданы бей-берекет лақтыру оқиғалары жиі ұшырасады. Осындай сәттерде пиротехникалық зат адам толы қоғамдық орындарда жарылады да, оған жақын тұрғандардың денсаулығына зардап келтіреді. Мұндай қауіпті азайту үшін «Пиротехника» шарасы кезінде құқық қорғау органдары заңсыз сату нүктелерін анықтап, пиротехникалық бұйымдарды арнайы сертификаты бар, қауіпсіздік талаптарына сай келетін, лицензиясы бар дүкендерде ғана сатуды қадағалайды. «Пиротехника» жедел-профилактикалық іс-шарасы әдетте желтоқсан айының соңғы онкүндігінде, жаңа жылға бірнеше апта қалғанда басталады. Бұл кезеңде тұрғындар мереке қарсаңында пиротехникалық заттарға сұранысты арттырады. Шара барысында полиция патрульдеріне қосымша тапсырмалар беріледі, олар базарлар мен сауда үйлеріндегі пиротехника сататын саудагерлерді тексереді. Сонымен қатар, қала сыртындағы қоймалар, жүк таситын көліктер, жүк түсіру орындары жіті қадағалануда. Құқық қорғау органдары жергілікті атқарушы билікпен, Төтенше жағдайлар департаменттерімен бірлесіп, арнайы рейдтер ұйымдастырады. Бұл рейдтер барысында рұқсат құжаттары жоқ сатушылар анықталып, олардың тауары тәркіленеді. Тәркіленген пиротехника өрт сөндіру қызметтері бақылауымен жойылады. Сонымен қатар, халық арасында түсіндіру жұмыстары жүргізіледі, брошюралар таратылып, БАҚ арқылы ақпарат беріледі. «Пиротехника» шарасының тиімділігі тек құқық қорғау органдарының жұмысына ғана емес, сонымен қатар қоғамның атсалысуына да байланысты. Азаматтардың қауіпсіздікке деген жауапкершілігі, саналы ұстанымы маңызды. Егер азаматтар заңсыз сатушыны байқаса, уақтылы құзырлы органдарға хабарласа, бұл заңсыз әрекеттердің таралуына тосқауыл болады. Сол сияқты ата-аналардың өз балаларына пиротехниканы қалай қолдануға болатынын түсіндіруі, оларды бақылаусыз қалдырмауы – жазатайым жағдайлардың алдын алудың бір жолы. Ақпараттық-түсіндіру жұмыстары халыққа пиротехникалық бұйымдардың қауіптілігі туралы мәлімет беріп, оларды тек сертификатталған жерден сатып алу қажеттігін түсіндіреді. Мектептерде, колледждерде, жоғары оқу орындарында оқушылар мен студенттерге арнайы дәрістер өткізіп, бейнероликтер көрсетіп, профилактикалық әңгімелер жүргізу – келешек ұрпақтың санасын дұрыс қалыптастыруға көмектеседі. БАҚ, әлеуметтік желілер, теледидар, радио, интернет порталдар арқылы тұрғындарға заң бұзушылықтар туралы хабар жеткізу, құқықтық сауаттылықты арттыру да маңызды. Қазақстанда пиротехникалық заттарды сату мен қолдануға қатысты заңнамалар бар. Бұл заңдар азаматтардың қауіпсіздігі мен мемлекеттің қоғамдық тәртібін сақтау мақсатында әзірленген. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексте пиротехниканы заңсыз сату, сақтау, пайдалану немесе тасымалдау үшін әкімшілік айыппұлдар, тіпті белгілі жағдайларда қамауға алу қарастырылған. Егер пиротехникалық бұйымдар адам өміріне зиян келтірсе немесе мүліктік залал жасаса, қылмыстық жауапкершілік те туындауы ықтимал. «Пиротехника» жедел-профилактикалық шарасы аясында құқық қорғау органдары заңнаманы бұзғандарды жауапкершілікке тартудың нақты мысалдарын да көрсетіп отырады. Бұл болашақта заң бұзуға ниеттілерді ойландыруға итермелейді. Тәртіпті сақтау мен заңға бағыну – қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің кепілі. Мереке кезінде пиротехниканы қолдану толығымен тығылып қалмайды, әрине. Көптеген азаматтар арнайы рұқсат етілген жерлерде, мамандандырылған сатушылардан сатып алған және қауіпсіздік ережелерін ұстана отырып, отшашуларды қолданады. Пиротехниканы пайдалануды реттеу тек Қазақстанда ғана емес, әлемнің басқа елдерінде де өзекті мәселе. Көптеген дамыған мемлекеттерде пиротехникалық заттарды қолдануға қатаң шектеулер қойылған. Мысалы, қоғамдық орындарда отшашуға рұқсат тек арнайы шаралар кезінде ғана беріледі, ал жалпы тұрғындарға пиротехниканы пайдалану үшін арнайы рұқсат қажет болуы мүмкін. Кейбір елдерде пиротехниканы тек кәсіби мамандар іске қосады, ал қарапайым азаматтар оны тек ұйымдастырылған мерекелік іс-шараларда ғана тамашалай алады. Қазақстан «Пиротехника» жедел-профилактикалық шарасы арқылы осы халықаралық тәжірибеге жақындауға, қауіпсіздікті арттыруға тырысады. Заманауи технологияларды пайдаланып, пиротехниканы іздестіру және анықтау шараларын жетілдіру, құқық бұзушыларды бейнебақылау жүйелері арқылы анықтау, интернеттегі заңсыз сауданы шектеу – мұның бәрі ақпараттық технологиялардың мүмкіндігін кеңінен пайдалануды қажет етеді. «Пиротехника» жедел-профилактикалық шарасы жыл сайынғы іс-шара ретінде қалыптасып, өзінің тиімділігін дәлелдеп келеді. Алдағы уақытта осы жұмысты әрі қарай жетілдіру қажет. Басты басымдықтар мыналар болуы мүмкін. Мереке қарсаңында ғана емес, жыл бойы пиротехникалық қауіптер туралы хабардар ету қоғамның қауіпсіздік деңгейін арттырады. Бұл мақсатта мектептерде, жоғары оқу орындарында, еңбек ұжымдарында дәрістер мен семинарлар өткізу керек. Қазіргі таңда заңсыз пиротехниканы интернет арқылы сату етек алған. Бұл үшін арнайы мониторинг орталықтарын құрып, онлайн сатылымдарды бақылау, заңсыз сайттарды бұғаттау, әлеуметтік желілерде есірткі мен қару-жарақ сияқты, пиротехниканы да заңсыз жарнамалауға қарсы шаралар қабылдау маңызды. Пиротехникаға қатысты қолданыстағы заңнаманы заман талабына сай жетілдіру, әкімшілік және қылмыстық жауапкершілікті қатаңдату қажет болуы мүмкін. Бұл ретте халықаралық тәжірибені ескеру ұсынылады. Жаңа жыл, Наурыз, Тәуелсіздік күні сияқты жалпыұлттық мерекелер кезінде отшашу рәсімдерін мамандандырылған бригадаларға сеніп тапсыру арқылы қоғамдық қауіпсіздік күшейтіледі. Бұл жерде мемлекет пен жергілікті атқарушы органдар кәсіби пиротехниктерді жалдап, орталық алаңдарда қауіпсіз шоу ұйымдастыра алады. Мемлекет, бизнес және қоғамның серіктестігі: Пиротехниканы заңды жолмен сататын кәсіпкерлермен мемлекет арасында өзара түсіністік қалыптастырып, қауіпсіздікті сақтау талаптарын қатаң реттеу керек. Сондай-ақ қоғам белсенділері, үкіметтік емес ұйымдар пиротехника мәселелеріне қатысты қоғамдық бақылау жасауы мүмкін. «Пиротехника» жедел-профилактикалық іс-шарасы – Қазақстандағы мереке қарсаңындағы маңызды шаралардың бірі. Оның басты мақсаты – заңсыз пиротехникалық заттардың таралуына тосқауыл қою, азаматтардың өмірі мен денсаулығын қорғау, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Шара аясында құқық қорғау органдары, төтенше жағдайлар қызметкерлері, жергілікті атқарушы органдар, ақпарат құралдары мен қоғам белсенділері бірлескен жұмыс атқарып келеді. Пиротехниканы бақылау қажеттілігі оның адам өміріне, денсаулығына тигізетін теріс әсерімен, материалдық залалмен және қоғамдық тәртіпке қатер төндіруімен түсіндіріледі. Алдын алу шаралары – ақпараттық-түсіндіру жұмыстары, заңнаманы қатаңдату, заңсыз сауда нүктелерін анықтау, рұқсат құжаттары бар кәсіпкерлер арқылы сапалы өнімге қол жеткізу, қауіпсіздік мәдениетін қалыптастыру – бәрі де қоғам үшін аса маңызды.
