Ботай – Түркі әлемінің ортақ мәдениеті

Биылғы жылдың 11–17 тамызы аралығында бауырлас Қазақстан туризм, мәдениет, білім беру және жастар саясаты салаларында бірқатар халықаралық іс-шаралардың өткізілген орталығына айналды.

Солтүстік Қазақстан облысы Айыртау ауданы мен Петропавл қаласы бір апта бойы ондаған шетелдік делегация мен мыңдаған қонақтың назарында болды.

Қонақтар қатарында Түркия, Әзербайжан, Түрікменстан, Қырғызстан, Венгрия, Моңғолия, Татарстан, Башқұртстан, Якутия, Қабарды-Балқар және Ресейді таныстырған ғалымдар, суретшілер, археологтар, этнологтар, мәдениет қайраткерлері мен жастар ұйымдарының жетекшілері Солтүстік Қазақстан облысының гуманитарлық және туризм саласындағы мәселелерін бірлесе талқылап, ортақ шешімдер қабылдады.

Петропавл қаласында бастау алған іс-шаралардың алғашқы ашылу салтанатында Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Ермек Көшербаев, Туризм және спорт министрлігінің, Мәдениет және ақпарат министрлігінің өкілдері және, әрине, шараның ұйымдастырушыларының бірі – Халықаралық Түркі мәдениеті мен мұрасы қорының басшылығы қатысты.

Аптаның басты оқиғасы халықаралық аренадағы беделін жыл сайын нығайтып келе жатқан “Ботай – Ұлы Дала мәдениеті” ІІІ Халықаралық суретшілер симпозиумы болды. Симпозиумда сөз сөйлеген Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары Ермек Көшербаев тарихи ескерткіштердің біздің тарихымыздың өркениет бастауы әрі Қазақстан мен бүкіл Түркі әлемінің баға жетпес мұрасы екенін атап өтті. Солтүстік Қазақстандағы Ботай да дүниежүзілік тарихи ескерткіштердің ішінде ерекше орын алады. Өйткені бұл мәдениетпен танысқанда адамзаттың ерте тарихын терең түсінуге және жылқыны қолға үйретудің кілтін табуға мүмкіндік бар. Бүгінде Ботай бүкіл әлем ғалымдары тарапынан танылған және осындай нысандарды зерттеу адамдардың жадысын сақтауға, олардың болашағын рухтандыруға әрі нығайтуға көмектеседі. “Бұл ескерткіштерді қолдау, дамыту, ғылыми зерттеулерге, мәдени шараларға, туризмге жағдай жасау қажет”, – деді ол.

Іс-шарада осы құпияға толы орынды алғаш рет Айыртау ауданында 40 жыл бұрын археолог Виктор Зайберт ашқаны және оны әлемге танытқаны атап өтілді. Бұл сенсациялық ғылыми оқиға Солтүстік Қазақстан өңірін дүниежүзілік өркениет тарихына енгізіп, оны елдің мәдени-тарихи брендіне айналдырды.

Халықаралық экспозицияға қатысқан ғалымдар, сондай-ақ жас археологтар да талқылауларға қосылып, өз ойларын ортаға салды. Қазақстанның белгілі археологы, профессор, Германия археология институтының корреспондент-мүшесі Зейнолла Самашевтың айтуынша, Ботай мәдениеті әлем тарихында ерекше орынға ие. Ботай дүниежүзінің жетекші ғылыми орталықтарында танылған, мектеп пен университет оқулықтарына енгізілген. Қазақтар мұнымен заңды түрде мақтанады.

Шарада сөз алған Әзербайжанның еңбек сіңірген суретшісі, Йеддитепе Кескіндеме институтының профессоры Рафик Әзиз: «Ботайды бүкіл әлемге таныстыру қажет – бұл жер туралы мүмкіндігінше көп адамның білгенін қалар едім. Солтүстік Қазақстанның табиғаты маған өте ыстық көрінеді. Мен жуырда бір картина салған едім, қазір көріп тұрмын – бейнелеген дүнием осы жерде көргеніммен дәл келеді. Оны Петропавлда көпшілікке ұсынамын», – деді.

Апта соңында Петропавлда Ботай мәдениетінің ортақ түркі бірегейлігінің қалыптасуындағы рөлін талқылау үшін жетекші ғалымдарды тоғыстыратын “Ботай – Түркі әлемінің негіздері” атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өтпек.

Әртүрлі орындарда жауынгерлік жоралғылар, ат жарыстары, шеберлік сабақтары ұйымдастырылады, сондай-ақ түркі дүниесіндегі археологиялық маршруттарды қайта жаңғырту мәселелері қарастырылатын болады.

Әрине, біз де түркі дүниесіндегі оқырмандарымызды бұл туралы хабардар етеміз.

Айда Айвазлы,

Әзербайжан, «Әдебиет және өнер».