ЖЕРГІЛІКТІ АТҚАРУШЫ БИЛІК ӨКІЛДЕРІНЕ АРНАЛҒАН СЕМИНАР ӨТТІ
Құқықтық сауаттылық пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес – әділ және тұрақты қоғам құрудың маңызды бағыттары. Азаматтардың құқықтық сауаттылығы олардың өз құқықтарын қорғауға, заңды білуге және заңсыздыққа қарсы тұруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, құқықтық сауатты азаматтар сыбайлас жемқорлық әрекеттеріне төзімсіз болып, әділ қоғам қалыптастыруға үлес қосады. Қазақстанда сыбайлас жемқорлықтың алдын алу және құқықтық сауаттылықты арттыруға бағытталған шаралар ерекше маңызға ие. Құқықтық сауаттылық – бұл азаматтардың өз құқықтары мен міндеттерін білуі және заңды мәселелерді шешуге қабілеттілігі. Азаматтар құқықтық сауатты болған сайын өз құқықтарын қорғауға дайын, заң бұзушылықтарға қарсы тұра алады. Құқықтық сауаттылық қоғамдағы әділдік пен жауапкершіліктің негізі болып саналады және сыбайлас жемқорлықпен күресте басты рөл атқарады.
Құқықтық сауатты азаматтар өздерінің құқықтары мен міндеттерін жақсы түсінеді, бұл оларға әртүрлі заңды мәселелерде сенімділік береді. Сыбайлас жемқорлықтың қандай да бір түрімен кездесе қалса, оны тани алады және тиісті орындарға шағымдана алады. Заңсыздыққа төзбеушілік танытып, құқық қорғау органдарына немесе басқа уәкілетті органдарға хабарлау арқылы қоғамдағы заң бұзушылықтардың алдын алады. Құқықтық сауаттылықты арттыру үшін мектептер мен жоғары оқу орындарында сыбайлас жемқорлыққа қарсы білім беру бағдарламалары енгізілуде. Бұл жастарды заңдарды құрметтеуге және әділдікке тәрбиелейді. Бұқаралық ақпарат құралдары мен әлеуметтік желілерде азаматтарға құқықтарын түсіндіретін және сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға бағытталған бағдарламалар мен бейнероликтер дайындалып, халықты ақпараттандыруға ықпал етеді. Әртүрлі қоғамдық ұйымдар, құқық қорғау органдары және үкіметтік емес ұйымдар азаматтарға құқықтық кеңес беру шараларын ұйымдастырады. Мұндай кеңестер азаматтарға сыбайлас жемқорлықпен күресу жолдарын түсінуге және құқықтық сауаттылықты арттыруға көмектеседі. Аудандар мен ауылдарда да құқықтық сауаттылықты арттыру үшін семинарлар мен тренингтер өткізу халықтың барлық тобына қолжетімді құқықтық білім береді. Азаматтар өз құқықтарын қорғау үшін құқық қорғау органдарына жүгініп, жемқорлық фактілеріне төзімсіздік таныта алады. Қоғамдық белсенділер мен еріктілердің араласуымен жемқорлықтың алдын алуға бағытталған іс-шаралар өткізіліп, құқықтық сауаттылық жоғарылайды. Қоғамдық бақылау органдары мен кеңестер азаматтардың құқықтарын қорғау мәселелерінде белсенді рөл атқарады. Мемлекеттік қызметтердің электронды түрде көрсетілуі азаматтарға заңды және ашық ақпарат алуға мүмкіндік береді. Электронды порталдар сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтады және халықтың құқықтық білімін арттыруға ықпал етеді. Ашық үкімет бастамалары арқылы әр азамат мемлекеттік органдардың жұмысы туралы ақпаратқа қол жеткізе алады. Жастарды құқықтық мәдениетке тәрбиелеу – болашақта сыбайлас жемқорлықтың азаюына негіз болады. Мектептер мен университеттерде құқықтық сабақтарды енгізу арқылы жастарды заңдарды құрметтеу және әділдікті сақтау құндылықтарына баулу қажет. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы құқықтық мәдениет азаматтар арасында адалдық пен жауапкершілікті күшейтіп, олардың заңға бағынуына жағдай жасайды. Құқықтық мәдениетке ие азаматтар сыбайлас жемқорлықтың қоғамға зиян келтіретінін түсінеді және оған төзімсіздік танытады. Мұндай мәдениетті қалыптастыру арқылы қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы ұжымдық жауапкершілік туындайды. Құқықтық сауаттылық пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес – әділ қоғам мен тұрақты мемлекет құрудың негізі. Әрбір азаматтың құқықтық сауатты болуы өз құқықтарын қорғауға, заңды құрметтеуге және сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұруға мүмкіндік береді. Тек құқықтық сауаттылық пен жемқорлыққа қарсы мәдениетті дамыту арқылы біз әділетті және сенімді қоғам құра аламыз. Осы орайда, жуырда Түркістан қаласында Түркістан облысы бойынша Мемлекеттік қызмет істері департаментінің ұйымдастыруымен мемлекеттік қызметшінің кәсіби-тұлғалық болмысын жетілдіруге бағытталған қадамдық жоспар «Құқықтық сауаттылық» жобасы аясында Түркістан облысының жергілікті атқарушы органдары және тексеру комиссиясының әдеп жөніндегі уәкілдері мен персоналды басқару қызметі мамандарының қатысуымен онлайн форматта семинар өтті. Семинар барысында, мемлекеттік қызметшілерге қызметтік автокөлікті қызметтік емес мақсаттарда пайдалану фактілері бойынша шектеулерді, Әдеп кодексі талаптарын қатаң сақтауды және лудомания тақырыбында баяндалды. Сонымен қатар Әдеп жөніндегі уәкілдерге бекітілген үлгілік жоспарға сәйкес жұмыстарын жандандыру жеткізілді. Жалпы сыбайлас жемқорлық – адамзат тарихының ең көне әлеуметтік мәселелерінің бірі. Ол алғаш мемлекеттер мен басқару жүйелері қалыптаса бастаған кезеңдерде пайда болды. Билікке, байлыққа және артықшылықтарға ұмтылған адамдардың жеке бас пайдасын көздеген әрекеттері сыбайлас жемқорлықтың пайда болуына жол ашты. Тарихта бұл мәселе мемлекеттердің құлауына, қоғамдағы теңсіздік пен әділетсіздікке, халықтың билікке деген сенімінің төмендеуіне себеп болып келген. XX ғасырда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес көптеген елдердің басты мәселесіне айналды. Мемлекеттер халықаралық ұйымдармен бірлесіп, сыбайлас жемқорлықты жоюға бағытталған шараларды қабылдай бастады. БҰҰ және сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенция. 2003 жылы БҰҰ Сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенция қабылдап, халықаралық деңгейде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің негізін қалады. Бұл құжаттың мақсаты – мемлекеттер арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы тәжірибе алмасу және қылмыскерлерді жазалау мәселелерінде ынтымақтастық орнату. Қазақстандағы сыбайлас жемқорлық тарихы: Қазақстанда сыбайлас жемқорлықпен күрес кеңестік кезеңде де өзекті болғанымен, бұл мәселе тәуелсіздік алғаннан кейін ерекше мәнге ие болды. Жаңа экономикалық жағдайларда сыбайлас жемқорлық тәуекелдері күшейді, бұл мемлекеттік қызметтің ашықтығын қамтамасыз етуді талап етті. 1998 жылы Қазақстан «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» заң қабылдады, бұл заң сыбайлас жемқорлықтың алдын алудың алғашқы қадамдарының бірі болды. Сыбайлас жемқорлықтың ұзақ тарихы бізге оның қоғамға келтіретін орасан зор зиянын көрсетеді. Қазіргі заманда мемлекеттер сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңдар қабылдап, азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыруға тырысуда. Қазақстан үшін сыбайлас жемқорлықпен күресу қоғамның әділдік пен адалдық құндылықтарын қалыптастыру жолындағы маңызды қадам болып табылады. Тек ашықтық пен әділдікке негізделген қоғамда ғана тұрақты даму мен азаматтардың мемлекетті басқаруға деген сенімі нығаяды.
