ТҮРКІСТАНДА АЛАШ АРДАҚТЫЛАРЫ ҰЛЫҚТАЛДЫ
Биыл Алаш қайраткерлері Сұлтанбек Қожановтың туғанына 130 жыл, Нәзір Төреқұловтың туғанына 132 жыл, Нұртас Оңдасыновтың туғанына 120 жыл толып отыр. Осыған орай, Түркістанда «Алаш ардақтылары» атты тарихи-мәдени шара өтті.
Алаш зиялылары ұлықталған шарада тарих ғылымдарының кандидаты, қаланың құрметті азаматы Баян Садыққызы сөз алып, тарихи тұлғалардың өмір-дерегінен сыр шертті. «Құрмет» орденінің иегері, Нәзір Төреқұлов музейі филиалының меңгерушісі Омар Абдуллаұлы қайраткерлердің ел үшін жасаған ерліктеріне тоқталды.
Сұлтанбек Қожанұлы 1894 жылы қыркүйек айында қазіргі Түркістан облысы Созақ ауданына қарасты Ақсүмбе елді мекенінде дүниеге келген. Түркістандағы 4 сыныптық орыс түзем бастауыш мектебін, 3 сыныптық қалалық мектепті, Ташкент мұғалімдер семинариясын тәмамдаған. Мәскеуде БК (б) П ОК Марксизм-ленинизм курсын бітірген.
Саяси қызметін Ташкент қаласында семинария оқушыларынан құралған «Кеңес» атты астыртын жастар ұйымын құрудан бастаған. 1917 жылы көктемде Ташкентте Мұстафа Шоқай, Қ.Қожықов, Қ.Болғанбаев, С.Ақаевпен бірге «Бірлік туы» газетін шығарды. Түркістан (Қоқан) автономиясына қызу қолдау танытып, оны кеңес өкіметінің әскер күшімен құлатуын жергілікті халықтың өзін-өзі билеу құқығын аяқасты ету деп бағалады. Өлкеде кеңестік билік тұсында орын алған ашаршылыққа қарсы күресте белсенділік танытты. Аштықпен күресетін орталық комиссияның мүшесі ретінде 1918 жылғы қарашадан бастап Түркістан, Созақ, Жаңақорған, Қызылқұм, Шиелі өңірлерінде ашыққан адамдарды тамақтандыратын арнайы орындар ашуды ұйымдастырды. 1919-1920 жылдары Сырдария уезі төрағасының орынбасары, Түркістан уездік-қалалық атқару кентінің, Сырдария облыстық революциялық кентінің төрағасы болды. 1920 жылдың соңына қарай Түркістан Республикасының Ішкі істер халық комиссары, 1921 жылы қазанда Халық ағарту халық комиссары болып тағайындалды.
Шара барысында тарих ғылымдарының кандидаты, Түркістан қаласының құрметті азаматы Баян Садыққызы сөз сөйлеп, Алаш ардақтыларының өмірі мен қызметі туралы кеңінен баяндады. Оның айтуынша, Алаш зиялыларының қазақ халқы үшін жасаған еңбектері мен олардың идеялары бүгінгі күнде де өзекті. Баян Садыққызының айтуынша, «Алаш» қозғалысының бастамалары қазіргі таңда еліміздің дамуына және демократиялық құндылықтардың қалыптасуына зор ықпал етіп келеді.
Нәзір Төреқұлов музейінің филиалының меңгерушісі Омар Абдуллаұлы да шарада сөз алып, Алаш қайраткерлерінің ерен ерліктеріне тоқталды. Ол Алаш идеясын жүзеге асыру жолында жанын салып қызмет еткен тұлғалардың тарихтағы орнын, олардың қазақ халқының рухани дамуына қосқан үлесін атап өтті. Алаш арыстарының идеалдары мен ұстанымдарының қазіргі уақытта да өзектілігіне назар аударды. Омар Абдуллаұлы, сондай-ақ, жастарды тарихи тұлғаларымыздың өмірінен үлгі алуға, олардың сіңірген еңбектерін ұмытпауға шақырды.
Шараның тағы бір маңызды бөлігі ретінде қалалық мәслихат төрағасы Ғаппар Серсенбаев сөз сөйледі. Ол ХХ ғасырдың шежіресінде Түркістан өлкесінің Алаш атын аспандатқан тұлғаларымен, төл перзенттерімен әйгілі екендігін мақтанышпен атап өтті. Ол Алаш қозғалысының қазақ тарихындағы маңызын, оның бүгінгі қоғамдағы рөлін кеңінен сипаттап, Алаш қайраткерлерінің ерен еңбектерін жастарға үлгі етті.
Сонымен қатар, қалалық мәдениет үйінің өнерпаздары Алаш арыстарын сомдап, тарихтан сыр шертетін әсерлі қойылым көрсетті. Бұл қойылымда өнерпаздар патриоттық әндер шырқап, жыр шумақтарын оқыды, Алаш арыстарының өмірі мен қызметінен көріністерді жанды, әсерлі түрде жеткізді. Өнерпаздардың шеберлігі, олардың ел тарихын, мәдениетін насихаттаудағы рөлі көрермендердің қошеметіне ие болды.
Еліміздің тәуелсіздігіне, халқымыздың рухани дүниесіне қызмет еткен Алаш арыстарының тарихтағы орны биік екені сөзсіз. Бүгінгі Нәзір Төреқұлов, Нұртас Оңдасынов, Сұлтанбек Қожановқа арналған рухани кештен жастар тың мағлұмат алып, ұлт тарихы туралы тұшымды әңгіме тыңдады. Олардың арасында тарихқа, мәдениетке деген қызығушылықтың артуы, Алаш мұрасын зерделеу маңызды екенін түсінді.
Алаш ардақтыларын ұлықтау шарасы – біздің рухани байлығымызды, мәдени құндылықтарымызды сақтап қалу үшін жасалып жатқан ұмтылыс. Тарихтың тереңіне үңіліп, ұлттық болмысымызды тануға мүмкіндік береді. Жастардың Алаш зиялыларына деген құрметі мен ықыласы, олардың еліміздің болашағына деген жауапкершілігін арттыра түседі. Алаш қозғалысының идеяларын насихаттау, олардың тарихи рөлін тану – жастарымызды тәрбиелеуде, елдігімізді сақтауда маңызды қадам болып табылады.
Осылайша, Түркістандағы «Алаш ардақтылары» шарасы – ұлттық тарихымызды жаңғырту, Алаш идеясын насихаттау, жастарға патриоттық тәрбие берудің бір көрінісі. Алаш арыстарының есімі, олардың ерен еңбектері әр қазақтың жүрегінде мәңгі сақталатынына күмән жоқ.
