ТҮСІНДІРМЕ ЖҰМЫСТАРЫ ҚАРҚЫН АЛҒАН
Қауіпсіздік шаралары – жеке адамдардың, қоғамның, ұйымдардың және мемлекеттердің қауіп-қатерден сақтануы және қорғануы үшін қолданылатын жүйелі іс-шаралар жиынтығы. Қауіпсіздік шараларының мақсаты – адамдардың өмірі мен денсаулығын қорғау, материалдық құндылықтарды сақтау және кез келген қауіптің алдын алу. Қауіпсіздік шараларын әртүрлі салалар мен жағдайларға қарай бірнеше топқа бөлуге болады. Біріншісі — жеке қауіпсіздік шаралар. Әр адам өз өмірі мен денсаулығын қорғау үшін жауапты. Жеке қауіпсіздік шараларына мыналар жатады — жолда жүру ережелерін сақтау, қауіпті аймақтарда өзін-өзі қорғау әдістерін меңгеру және денсаулықты сақтау үшін алдын алу шараларын қолдану. Өндірістік қауіпсіздік шаралары да аса маңызды. Кәсіпорындарда қауіпсіздік техникаларын сақтау – қызметкерлердің денсаулығы мен жұмыс орнындағы жарақат алу қаупін азайту үшін маңызды. Бұған мыналар кіреді — қорғаныс құралдарын пайдалану (каска, көзілдірік, арнайы киім), жұмыс орнында қауіпті заттармен дұрыс жұмыс істеу нұсқаулықтарын орындау, төтенше жағдайлар жоспарын әзірлеу және оқыту.
Қоғамдық жерлерде адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары да бар. Оның қатарына бейнебақылау жүйелерін орнату, қоғамдық көлікте және көшелерде тәртіп сақтау, көпшілік шараларда эвакуациялық жоспарды қамтамасыз ету жатады. Табиғи апаттар немесе техногендік төтенше жағдайларда қауіпсіздік шаралары — алдын ала дайындық (эвакуациялық жоспар, қажетті заттарды дайындау), құтқару қызметтерінің жұмысы, халықты ақпараттандыру және нұсқаулық беру. Қауіпсіздік шараларын ұйымдастыру үшін ең алдымен, мүмкін болатын қауіп-қатерлерді анықтау қажет. Бұл өндірісте, қоғамда немесе жеке өмірде болсын, тәуекелдерді бағалау маңызды. Қауіпті жағдайларды болдырмау үшін арнайы жабдықтар мен технологияларды пайдалану керек. Мысалы, өртке қарсы жүйелер, бейнебақылау, сигнализациялар. Қызметкерлерді, азаматтарды немесе оқушыларды қауіпсіздік шаралары туралы ақпараттандыру және арнайы оқыту – оқыс жағдайларда дұрыс әрекет етудің кепілі. Қауіпсіздік бойынша қабылданған заңдар мен нормаларды ұстану міндетті. Мысалы, Қазақстан Республикасының еңбек қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау заңнамалары. Қауіпсіздік шараларының орындалуын қадағалау үшін арнайы тексерістер жүргізілуі қажет. Бұл тәуекелдерді азайтуға және жүйенің тиімділігін арттыруға көмектеседі. Қазақстанда қауіпсіздік шараларының маңыздылығы күн сайын артып келеді. Елдегі түрлі салаларда қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін бірқатар мемлекеттік бағдарламалар мен бастамалар жүзеге асырылуда. Мәселен, Төтенше жағдайлар министрлігі табиғи апаттар мен техногендік жағдайларда азаматтарды қорғау үшін жоспарлар әзірлеп, оқыту жүргізеді. Өрт сөндіру қызметтері заманауи техникамен жабдықталып, ғимараттарда өртке қарсы жүйелер орнатылады. Жол апаттарының алдын алу мақсатында жылдамдықты бақылау жүйелері енгізілуде, ал жолдардың сапасын жақсарту жұмыстары жүргізілуде. Қазақстанда цифрлық технологиялардың дамуымен бірге киберқауіпсіздік мәселесі маңызды рөл атқара бастады. Мемлекет ақпараттық қауіпсіздік стратегияларын қабылдап, хакерлік шабуылдардан қорғану шараларын күшейтуде. Қауіпсіздік шараларын жүзеге асыру барысында туындайтын мәселелер — қаржы ресурстарының жеткіліксіздігі, технологиялардың ескіргендігі, адамдардың қауіпсіздік шараларын толық орындамауы және ақпараттық қауіпсіздік саласында мамандардың жетіспеуі. Бұл мәселелерді шешу үшін халықаралық тәжірибені пайдалану, инновациялық шешімдерді енгізу және халықтың қауіпсіздік мәдениетін арттыру қажет. Қауіпсіздік шаралары – қоғамның тұрақты өмір сүруі мен дамуының негізі. Бұл тек мемлекеттің ғана емес, әр азаматтың жауапкершілігі болып табылады. Қазақстанда қауіпсіздік жүйелерін жетілдіру үшін инновациялық технологияларды енгізу, білім беру бағдарламаларын күшейту және халықтың қауіпсіздік мәдениетін қалыптастыру маңызды. Тиісті деңгейде ұйымдастырылған қауіпсіздік шаралары кез келген жағдайдың алдын алып, қоғамның әл-ауқатын арттыруға мүмкіндік береді. Осы орайда, Шымкент қаласының Абай ауданындағы “Шымсити” шағын ауданында улы газдың қауіптілігі туралы түсіндірме жұмыстары өткізілді. Іс-шара барысында тұрғындарға газ жабдықтарын дұрыс пайдалану және ВДГО мекемелерімен келісім шарт жасасудың маңызы түсіндірілді. Сонымен қатар, түтіндік мұржаларды және желдеткіш арналарды тазалаудың қажеттілігі жайлы ақпарат беріліп, газ дабылқаққыш орнату ұсынылды. Жадынамалар таратылып, тұрғындар арасында газ қауіпсіздігі туралы ақпарат жеткізілді. Бұл шара Шымкент қаласының Қалалық орта сапасы және бақылау басқармасының Газ техникалық инспекция бөлімі мен Газ техникалық қызмет КММ-ның қызметкерлері, Абай ауданының төтенше жағдайлар басқармасының мамандары, сондай-ақ Жастар ресурстық орталығының еріктілерімен бірлесіп ұйымдастырылды. Жалпы жылу маусымы – күннің суытуымен басталып, үйлер мен ғимараттарда жылыту жүйелері белсенді жұмыс істейтін уақыт. Бұл кезеңде қауіпсіздік шараларын сақтау өте маңызды, өйткені жылыту жүйелері дұрыс қолданылмаса, өрт, газдан улану және басқа да төтенше жағдайлар туындауы мүмкін. Мәселен, жылыту жүйелері мен құрылғыларын дұрыс пайдаланбау немесе ескі жабдықтарды қолдану өрттің шығуына әкелуі мүмкін. Газ қондырғыларының ақауы немесе газдың дұрыс жанбауы улы газдың бөлінуіне әкеліп, адамдардың өміріне қауіп төндіреді. Жылыту құрылғыларының дұрыс жұмыс істемеуі ғимарат ішінде қауіпті жағдай тудыруы мүмкін. Сондықтан қауіпсіздік шараларына асқан жауапкершілікпен қарау қажет. Ол үшін жылыту маусымы басталмас бұрын, пештер мен қазандықтардың жағдайын кәсіби мамандарға тексертіңіз. Құбырларды, желдеткіш жүйелерін және түтін шығару жолдарын тазалау қажет. Құрылғыларды тек зауытта жасалған, сапасы сертификатталған түрлерін қолданыңыз. Құрылғыларды қосылған күйінде қараусыз қалдырмаңыз. Бір розеткаға бірнеше электр құрылғысын қоспауға тырысыңыз. Газ жабдықтарының жұмысқа жарамдылығын тексеріп, ескі немесе ақаулы құралдарды алмастырыңыз. Газдың иісі пайда болған жағдайда дереу газды жауып, терезелерді ашып, ғимараттан шығып, мамандарды шақырыңыз. Газдан қорғану үшін арнайы газ детекторларын орнату ұсынылады. Пешті шамадан тыс қыздырмаңыз. Бұл түтін шығару жүйесінің қызып, өрттің шығуына себеп болуы мүмкін. Отынның қауіпсіз түрлерін (ағаш, көмір) пайдаланыңыз. Пешті жаққанда жанғыш заттарды жақын орналастырмаңыз. Жылыту құрылғыларының жанында балалардың ойнауына жол бермеңіз. Балаларға жылыту жабдықтарына жақындамау керектігін түсіндіріңіз. Әр үй мен ғимаратта өрт сөндіргіш құралдар болуы қажет. Бұл құрылғылар газдың немесе түтіннің мөлшері көбейген жағдайда дер кезінде ескерту береді. Жылыту қондырғылары бар ғимараттарда тиімді желдету жүйесі болуы маңызды. Үйде немесе ғимаратта төтенше жағдайда не істеу керектігі туралы алдын ала жоспар құрыңыз. Қазақстанда жылу маусымы кезінде тұрғындарға және ұйымдарға қатысты бірнеше нормативті талаптар бар. Көпқабатты үйлер мен мекемелер маусым басталар алдында жылыту жүйелерін тексеруден өткізіп, акт алуға міндетті. Білім беру, денсаулық сақтау мекемелерінде жылу жүйелерінің үздіксіз және қауіпсіз жұмысын қамтамасыз ету қажет. Қыста төтенше жағдайларға арналған арнайы байланыс желілері жұмыс істейді, сонымен қатар халыққа жылу қауіпсіздігі туралы түсіндіру жұмыстары жүргізіледі. Қауіпті жағдайлардағы алғашқы әрекеттерге кесек, газ исі шықса, газды жабу, терезелерді ашу, жарықты қоспау немесе от тұтатпау, ғимаратты дереу тастап, газ қызметін шақыру керек. Өрт шықса, оттың таралуына жол бермеу үшін электр құрылғыларын өшіру, төтенше қызметтерді шақырып, адамдарды эвакуациялау қажет. Улану белгілері байқалса, дереу таза ауаға шығу, жедел жәрдем шақыру және зардап шеккен адамға алғашқы көмек көрсету тиіс. Жылу маусымы – тек жайлылықты ғана емес, сондай-ақ қауіпсіздікті қамтамасыз етуді талап ететін кезең. Қауіпсіздік шараларын сақтау, жылыту жүйелерін дұрыс пайдалану және алдын алу жұмыстары адамдардың өмірін және денсаулығын сақтауға мүмкіндік береді. Әрбір тұрғынның жылу маусымындағы қауіпсіздікке жауапкершілікпен қарауы қоғамның жалпы қауіпсіздігін арттырады. Шымкент қаласының қалалық орта сапасы және бақылау басқармасының Газ техникалық инспекция бөлімі мен «Шымкент қаласының Газ техникалық қызметі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі газ қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында кең ауқымды үгіт-насихат жұмыстарын жүргізуде. Бұл шаралар қала тұрғындарын газбен улану қаупінен қорғауға және газ жабдықтарын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік талаптарын сақтау қажеттілігін түсіндіруге бағытталған. 2024 жылдың басынан бері басқарма тарапынан 44 көшпелі жиын және 39 кездесу, дөңгелек үстелдер ұйымдастырылып, әлеуметтік желілер мен бұқаралық ақпарат құралдарында 58 мақала, пост және брифинг жарияланып, 67 800 дана жадынама таратылған. Сонымен қатар, газдан улану оқиғаларына сүйене отырып, қала бойынша қызыл және тәуекел аймақтар анықталып, алгоритм бойынша арнайы жұмыстар жүргізілуде. Сондай ақ, қалада газ техникалық инспекция бөлімі газ жабдықтарын қауіпсіз пайдалану талаптарын бұзған 89 тұлғаны жауапкершілікке тартты. Жалпы айыппұл сомасы 332 АЕК немесе 1 225 744 теңге. Қазақстан Республикасының «Газ және газбен жабдықтау туралы» Заңының 19-бабы бойынша, газ жабдықтарының иелері олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге міндетті. Бұл талаптар сақталмаған жағдайда әкімшілік шаралар көзделген. Шымкент қаласының Газ техникалық инспекциясы тұрғындарға қауіпсіздік ережелерін сақтау қажеттігін ескертеді. Айта кету керек, ҚР энергетика вице-министрі Сұңғат Есімханов Орталық коммуникациялар қызметінің алаңында энергетикалық кәсіпорындардың алдағы жылыту маусымына дайындығы туралы баяндады. Оның айтуынша, энергетикалық кәсіпорындарды алдағы жылыту маусымына дайындау тиісті деңгейде ұйымдастырылды. «Жүйелік оператордың жөндеу кестесіне сәйкес, электр станцияларында 2024 жылы 10 энергоблокта, 55 қазандықты және 45 турбинаны күрделі жөндеу жоспарланды. 5 энергоблокта, 30 қазандықта, 26 турбинада жөндеу жұмыстары аяқталды. 4 энергоблокта, 24 қазандықта және 18 турбинадағы жөндеу жұмыстары әртүрлі кезеңдерде жүргізіліп жатыр» деді вице-министр. Электр желілері бойынша 2024 жылы 20,8 мың км электр беру желілерінде 422 кіші станцияда, 4 054 тарату пункті мен трансформаторлық кіші станцияларда күрделі жөндеу жоспарланған. 18,6 мың км электр беру желілері мен 351 кіші станция мен 3 851 тарату пункті мен трансформаторлық кіші станцияларға жөндеу жұмыстары жүргізілді. Энергия көздерінің отын қоймаларында 4,7 млн тонна көмір және 89 мың тонна мазут жинақталған. «Энергетика, Көлік министрліктерінің және «Қазақстан Темір Жолы ҰК» АҚ-ның келісілген жұмысының арқасында көмір мен мазутты жинақтау ұйымдастырылған түрде жүргізілуде. Проблемалық мәселелер анықталған кезде өңірлердің әкімдіктерімен бірлесіп жедел шешуге тырысамыз» деді Сұңғат Есімханов.
