20 БАЛАЛАР ОЙЫН АЛАҢШАСЫ ПАЙДАЛАНУҒА БЕРІЛДІ

Салауатты өмір салты — адамның денсаулығын нығайтып, өмір сапасын арттыруға бағытталған кешенді іс-шаралар мен әдеттер жиынтығы. Ол физикалық, психикалық және әлеуметтік әл-ауқатты қамтамасыз ететін маңызды фактор болып табылады. Қазіргі заманда көптеген адамдар стресс, шулы қалалар, дұрыс тамақтанбау және дене белсенділігінің жеткіліксіздігі сияқты факторлардың әсерінен денсаулығын жоғалту қаупіне ұшырап отыр. Салауатты өмір салтын ұстану осы қауіптердің алдын алу үшін ең тиімді әдіс болып табылады. Денсаулықтың маңызды негіздерінің бірі — дұрыс тамақтану. Дұрыс тамақтану дегеніміз — әртүрлі қоректік заттарға бай тағамдарды пайдалану, яғни ақуыздар, майлар, көмірсулар, дәрумендер және минералдар. Қазіргі таңда тез дайындалатын және калориясы көп тағамдарға қол жеткізу оңай болғандықтан, денсаулыққа зиян келтірмеу үшін тағам таңдауда мұқият болу қажет. Көкөністер мен жемістер, толық дәнді дақылдар, майсыз ет және балық — денсаулық үшін ең пайдалы азық-түліктер. Физикалық белсенділік салауатты өмір салтының ажырамас бөлігі болып табылады. Аптасына кемінде 150 минут орташа қарқынды немесе 75 минут белсенді жаттығулар жасау — денсаулыққа пайдалы әсер етеді. Жүгіру, велосипед тебу, жүзу және серуендеу сияқты қарапайым жаттығулар ағзаның иммундық жүйесін нығайтып, жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алуға көмектеседі. Күнделікті физикалық белсенділіктің арқасында дене массасы дұрыс деңгейде сақталады, бұл семіздік пен басқа да аурулардың алдын алуға ықпал етеді.

Шылым шегу, алкогольді шамадан тыс пайдалану және есірткі заттарын тұтыну — денсаулыққа үлкен зиян келтіреді. Зиянды әдеттерден бас тарту арқылы көптеген аурулардың, соның ішінде өкпе рагы, жүрек аурулары және бауыр циррозы сияқты аурулардың алдын алуға болады. Денсаулықты сақтау үшін зиянды әдеттерден аулақ болу және салауатты өмір салтына көшкен жөн. Салауатты өмір салты тек физикалық емес, сонымен қатар психикалық денсаулықты да қамтиды. Стрессті басқару, демалысқа көңіл бөлу, жағымды эмоцияларға толы іс-әрекеттермен айналысу — психикалық әл-ауқаттың маңызды бөліктері. Психикалық денсаулықты сақтау үшін медитация, йога және хоббилермен айналысу сияқты әдістерді қолдану пайдалы. Сондай-ақ, отбасы мен достармен қарым-қатынас орнату, әлеуметтік байланыстарды сақтау психикалық денсаулықты нығайтуға көмектеседі. Дұрыс ұйқы — денсаулықтың маңызды құрамдас бөлігі. Ересек адамға тәулігіне 7-9 сағат ұйқы қажет. Ұйқының жеткіліксіздігі иммундық жүйені әлсіретіп, стресс деңгейін арттырады және көңіл-күйге теріс әсер етеді. Ұйқының сапасын арттыру үшін тұрақты ұйқы режимін сақтау, кешкі уақытта экран алдында уақыт өткізуден бас тарту және жатын бөлменің жайлы жағдайын қамтамасыз ету маңызды. Салауатты өмір салтын ұстану арқылы адам денсаулығын жақсартып қана қоймай, өмір сапасын да арттырады. Денсаулығы жақсы адам өмірден көбірек ләззат алады, еңбекке қабілетті, психологиялық тұрғыдан тұрақты және әлеуметтік белсенді болады. Сонымен қатар, дұрыс тамақтану мен физикалық белсенділік адамның артық салмақтан арылуына, жүрек аурулары мен қант диабеті сияқты созылмалы аурулардың алдын алуға көмектеседі. Салауатты өмір салты — адамның денсаулығы мен бақытты өмір сүруінің негізі. Бұл өмірлік жолды ұстану үшін дұрыс тамақтану, физикалық белсенділік, зиянды әдеттерден бас тарту, психикалық денсаулықты сақтау және ұйқы режимін сақтау маңызды. Әрқайсымыз салауатты өмір салтын ұстану арқылы өзіміздің және жақындарымыздың өмірін жақсартуға үлес қоса аламыз.Осы орайда, елімізде салауатты өмір салтын насихаттау ісіне айрықша назар аударылуда. Бұқаралық спортпен айналысуға қажет инфрақұрылым да жетілдіріліп келеді. Мәселен, 2024 жылы Шымкент қаласына қарасты Тұран ауданында  жалпы балаларға арналған 40 жоба жоспарланған.  Оның ішінде, 30 ойын алаңша, 8 кешенді алаңша (балалар /спорт), 2 спорт алаңша. 2 нысан бойынша жұмыс атқарылуда, 20 нысан пайдалануға берілді. Сонымен қатар, ағымдағы жылы аудан аумағында демеушілер тарапынан Түркістан ш/а Айқап көшесіне балалар ойын алаңшасын және Рысқұлбеков көшесіне тренажерлық алаңша орнатылды. Ал 24 нысан бойынша мердігер анықталып, жұмыстар атқарылуда.  Тозығы жеткен 30 ашық спорт алаңшаларының жабындысын ауыстыру жұмыстары жүргізілді. Тағы бір айта кетерлік жайт, балаларды қорғау күніне орай Қажымұқан стансасынан Дендросаябақ аралығына дейін жүріп өтетін ұзындығы 5 шақырымға жуық «Тұлпар» балалар темір жолының орнына веложол салынды. Сонымен қатар, тұрғындарға қолайлы жағдай жасау мақсатында арнайы баспалдақ жасалды.  Аудан аумағында демеушілер тарапынан 2 демалыс аумақтары (аллея, сквер) тұрғындар игілігіне берілді. Нақтырақ айтатын болсақ, Желтоқсан көшесінің бойында (Аэровокзал) және Мадлен мейрамханасы аумағында (Шымкент қонақ үйі). Жалпы салауатты өмір салтын насихаттаудың маңызы өте зор, себебі ол халықтың денсаулығын нығайтуға, аурулардың алдын алуға және өмір сапасын жақсартуға бағытталған. Салауатты өмір салтын ұстану әрбір адамның жеке денсаулығына, қоғамның дамуына, еңбек өнімділігіне, жалпы экономикалық және әлеуметтік жағдайына үлкен әсер етеді. Салауатты өмір салты — аурулардың алдын алудың ең тиімді жолдарының бірі. Дұрыс тамақтану, физикалық белсенділік, зиянды әдеттерден бас тарту сияқты іс-шаралар көптеген аурулардың, соның ішінде жүрек-қан тамырлары, қант диабеті, семіздік және басқа созылмалы аурулардың пайда болуын болдырмауға көмектеседі. Насихаттау арқылы адамдар өз денсаулығына мұқият қарауға ынталанып, өздеріне пайдалы әдеттерді қалыптастыра алады. Салауатты өмір салтын насихаттау арқылы халықтың денсаулығын нығайтуға мүмкіндік туады. Бұл тек жеке адамның емес, жалпы қоғамның денсаулық деңгейін жақсартады. Денсаулығы жақсы адамдар еңбекке қабілетті, олардың жұмысқа деген ынтасы жоғары, ал бұл елдің экономикалық жағдайын жақсартуға да ықпал етеді. Аурулардың алдын алу шаралары мемлекетке үлкен экономикалық тиімділік әкеледі. Егер халық ауруға шалдықпай, салауатты өмір салтын ұстанса, медициналық шығындар төмендейді. Бұл мемлекет бюджетінің денсаулық сақтау саласына кететін шығындарын азайтып, басқа маңызды салаларға қаражат бөлуге мүмкіндік береді. Салауатты өмір салтын насихаттау — қоғамдағы әлеуметтік әділдікті де қамтамасыз етеді. Әрбір азаматқа денсаулық сақтау қызметтерін қолдану және денсаулығын жақсарту үшін қажетті ақпарат алу мүмкіндігі берілуі керек. Бұл қоғамдағы әр адамның денсаулығы мен әл-ауқатына бірдей жауапкершілікпен қарауға септігін тигізеді. Салауатты өмір салты жайлы ақпараттандыру арқылы қоғамда денсаулыққа ерекше мән беретін мәдениетті қалыптастыруға болады. Мектептерде, университеттерде, жұмыс орындарында салауатты өмір салтын насихаттау арқылы болашақ ұрпақтарымыздың дені сау болып өсуіне жағдай жасаймыз. Бұл ұрпақтан ұрпаққа таралатын өмірлік әдеттердің қалыптасуына ықпал етеді. Салауатты өмір салтын насихаттау тек физикалық емес, сонымен қатар психикалық денсаулықты да қамтиды. Стресс деңгейін төмендету, тынығу, оң эмоцияларды қолдау — дені сау және бақытты өмір сүру үшін қажет маңызды элементтер. Насихаттау арқылы адамдар өз психикалық әл-ауқатын қолдау үшін дұрыс шешімдер қабылдауға бағытталады. Салауатты өмір салтын насихаттау жастарға және балаларға оң ықпал етеді. Бүгінгі таңда балалар мен жастар арасында дұрыс тамақтанбау, физикалық белсенділіктің төмен болуы сияқты проблемалар көп кездеседі. Бұл мәселелердің алдын алу үшін ата-аналар мен ұстаздардың үлгі көрсетуі, сондай-ақ салауатты өмір салтын насихаттау қажет. Салауатты өмір салтын насихаттау қоғамның денсаулық деңгейін жақсарту, аурулардың алдын алу және халықтың өмір сапасын арттыру мақсатында маңызды рөл атқарады. Әрбір адам өз денсаулығын сақтау және оны жақсарту үшін қолынан келгенше іс-шаралар жасауы керек, ал мемлекет пен қоғам оны қолдау мақсатында қажетті жағдайлар жасауға міндетті. Насихаттау арқылы адамдардың денсаулыққа деген жауапкершілігі мен санасы артып, баршаға пайдалы орта қалыптасады.