САЯБАҚТАР — ҚАЛА КӨРКІ
Саябақтар кез келген қаланың айнымас бөлігі болып табылады. Олар қаланың көркі ғана емес, оның өмір сүруге ыңғайлы әрі қолайлы орын екенінің дәлелі. Қаладағы күнделікті қарбалас, кептеліс, шулы орта адамды шаршатып, жүйкесін тоздырады. Ал, саябақ — табиғаттың адамға сыйлаған керемет мүмкіндігі, тынығу мен ләззат алу орны. Оның көмегімен адамдар табиғаттың тыныштығын сезініп, таза ауада демалып, күнделікті күйзелістен арылу мүмкіндігіне ие болады. Қазіргі уақытта көптеген қалаларда саябақтар тұрғындар үшін әлеуметтік, мәдени және спорттық іс-шаралардың орталығы ретінде қызмет етеді. Мұнда түрлі спорттық жарыстар, ашық аспан астындағы концерттер, көрмелер мен фестивальдер өткізіледі. Балалар алаңдары, жүгіру және велосипед жолдары, гүлзарлар мен тоғандар саябақтың көркін ашып, оны ерекше тартымды орынға айналдырады. Мұндай жерлерде адамдар бос уақыттарын өткізіп, достарымен кездесіп, отбасымен серуендей алады. Бұл тұрғындардың арасындағы қарым-қатынасты нығайтуға да ықпал етеді.
Саябақтардың тағы бір маңызды қызметі — экологиялық жағдайды жақсарту. Жасыл желектер, ағаштар қала ауасын тазартуға көмектеседі, олардың көмегімен қоршаған ортадағы көмірқышқыл газының мөлшері азайып, оттегінің көбеюі қамтамасыз етіледі. Ағаштар мен өсімдіктердің көп болуы қала ішіндегі микроклиматты реттеп, жаз айларында ауаның температурасының төмендеуіне ықпал етеді. Бұл әсіресе ыстық климатты өңірлерде өте маңызды. Саябақтар қаланың эстетикалық көркіне де үлкен үлес қосады. Әдемі безендірілген гүлзарлар, сәнді ағаштар мен түрлі мүсіндер қаланың сәулет өнерімен үйлесіп, оған ерекше сән береді. Мұндай жерлер туристердің де назарын аударады, сондықтан саябақтар қаланың туристік тартымдылығын арттыруда маңызды рөл атқарады. Келушілер қаланың мәдениетімен танысып қана қоймай, оның табиғатымен де жақын танысады. Саябақтар — қала көркі ғана емес, оның ажырамас бөлігі. Олар қаланың тұрғындарына денсаулықтарын нығайтуға, демалуға, табиғатпен тілдесуге мүмкіндік береді. Қала саябақтары — тек жасыл желек емес, ол адамдардың арасындағы қарым-қатынасты нығайтып, қаланың өмір сүруге қолайлы, әсем орынға айналуына септігін тигізетін ерекше орын. Сондықтан, әрбір қалада саябақтар мен жасыл аймақтарды дамытуға ерекше көңіл бөлінуі тиіс. Осы орайда, халыққа қолайлы жағдай жасау мақсатында С.Жандосов және Жібек жолы көшелерінің қиылысында жаңа гүлзар ашылды. Гүлзар аумағы 0,2 гектар. Серуендеу орнында ескі субұрқақ пен көпір күрделі жөндеуден өтіп, канал аумағы толық қоршалды. Сондай-ақ заманауи үлгідегі 8 дана орындық, 5 дана қоқыс жәшігі, әткеншектері бар 4 бастырма, 1 үстел теннисі, 4 вазон мен 6 декоративті тас орнатылды. Сонымен қатар, шынар, гуджу тал көшеттері және көпжылдық гүлдер отырғызылып, 819 шаршы метр аумақ көгалдандырылды. Қала тұрғындарының қолайлылығы үшін тегін автотұрақ салынып, 764 шаршы метр аяқжол төселді. Бұл аумақта жалпы 15 көпқабатты тұрғын үй, 2700 ден аса тұрғын бар. Жалпы көгалдандыру — қаланың экологиялық жағдайын жақсартудың маңызды бөлігі. Жасыл аймақтар мен гүлзарлар қаланы көріктендіріп қана қоймай, сонымен қатар оның табиғи ортасын сақтауға да ықпал етеді. Көгалдандыру шаралары барысында түрлі ағаштар, бұталар мен гүлдер егіледі, бұл өз кезегінде қала ауасын тазартып, тұрғындарға демалыс орнын ұсынады. Сонымен қатар, көгалдандыру қаланың эстетикалық келбетін жақсартып, оған табиғи сұлулық пен ерекше тартымдылық береді. Жайқалған жасыл желектер мен әдемі гүлзарлар қала тұрғындары мен қонақтарына жағымды әсер қалдырып, олардың өмір сүру сапасын арттырады. Көгалдандыру — қаланың өмір сүруге қолайлы ортасын құрудың маңызды бөлігі. Қалалардағы көгалдандыру тек табиғи әсемдік беріп қана қоймай, оның тұрғындары үшін көптеген пайдалы қызметтер атқарады. Жасыл аймақтар, ағаштар мен гүлзарлар қала ауасын тазартып, экологиялық жағдайды жақсартуға көмектеседі. Сонымен қатар, көгалдандыру шаралары адамдардың психологиялық жайлылығына, денсаулығына оң әсерін тигізеді, қаланың тартымдылығын арттырады. Көгалдандыру қаланың экологиялық жағдайын жақсарту тұрғысынан аса маңызды. Қаладағы көпқабатты үйлер мен өнеркәсіп орындарынан шығатын газдар ауаның ластануына әкеліп соғады. Жасыл желектер, ағаштар осы ластаушы заттарды өз бойына сіңіріп, атмосфераны тазартады. Олар көмірқышқыл газын сіңіріп, орнына оттегі бөліп шығарып, қоршаған ортаның табиғи балансын сақтайды. Сондай-ақ, жасыл желектер қаладағы шаңды, шуды азайтып, жайлы микроклимат қалыптастырады. Адамдардың психологиялық және физикалық денсаулығы үшін де көгалдандырудың маңызы зор. Табиғатта уақыт өткізу адамның жүйке жүйесін тыныштандырып, күйзелісті азайтады. Көгалдандырылған аймақтарда серуендеу, спортпен айналысу немесе тек таза ауада демалу адамның көңіл-күйін жақсартып, денсаулығын нығайтады. Бұл әсіресе қазіргі заманда, қаланың қарбалас өмірінде, күнделікті күйзеліс пен жұмыстың ауыртпалығын сезінген адамдар үшін өте өзекті. Көгалдандыру қаланың эстетикалық келбетін жақсартуға да үлес қосады. Сәнді гүлзарлар, әдемі ағаштар мен жасыл алаңдар қаланың көркін ашып, оған ерекше тартымдылық береді. Қала көшелерін, алаңдарды және тұрғын үй аулаларын көгалдандыру — қала тұрғындары мен қонақтарына жағымды әсер қалдырып, қаланың өмір сүруге ыңғайлы әрі әсем орын екенін көрсетеді. Мұндай аймақтар қаланың беделін арттырып, туристердің де назарын аударады. Көгалдандыру жұмыстары көбінесе қоғамдық ұйымдар мен жергілікті басқару органдарының қолдауымен жүзеге асырылады. Бірақ көгалдандыру тек билік органдарының ғана емес, әрбір тұрғынның міндеті болуы тиіс. Әрбір адамның өз ауласын көгалдандыруға, ағаш отырғызуға, гүлдер егуге қатысуы қала экологиясын жақсартуға үлкен үлес қосады. Бұл қоғамның экологиялық мәдениетін арттырып, адамдардың табиғатқа деген құрметін оятады. Қорыта келгенде, көгалдандыру — қаланың тынысы, оның ажырамас бөлігі. Ол қаланың экологиялық жағдайын жақсартып, тұрғындарының денсаулығына оң әсерін тигізеді және қаланың эстетикалық келбетін ашады. Сондықтан көгалдандыру шараларын дамытуға, жасыл аймақтарды көбейтуге барлығымыз атсалысуымыз қажет. Бұл — болашақ ұрпақ үшін жасалған маңызды қадам. Айта кетейік, Шымкент – Қазақстанның оңтүстігінде орналасқан ерекше қала. Өзінің жылы климаты, қонақжай халқы, көне тарихы және табиғатымен ерекшеленетін бұл қала соңғы жылдары «жасыл қала» ретінде де кеңінен танылып келеді. Қала тұрғындары мен әкімшілік көгалдандыру мен жасыл аймақтарды дамытуды ерекше назарға алып, Шымкентті экологиялық таза әрі өмір сүруге қолайлы орынға айналдыруда. «Шымкент – жасыл қала» атауы тек әсем табиғатымен ғана емес, сонымен қатар қаланың экологиялық мәдениетімен де тығыз байланысты. Шымкенттің жасыл қала ретінде танылуы – табиғатты қорғау мен қаланы көгалдандыру бағытындағы жоспарлы жұмыс нәтижесі. Қалада соңғы онжылдықта саябақтар мен гүлзарлар саны айтарлықтай көбейді. Әсіресе, орталық саябақтар, Тәуелсіздік саябағы, Қошқар ата өзенінің жағалауы және көптеген жасыл алаңдар қалаға ерекше көрік беріп тұр. Жасыл желектер, ағаштар мен гүлдер қаланың әр бөлігін безендіріп, тұрғындарға табиғатпен тынығу мүмкіндігін сыйлайды. Шымкентте көгалдандыру жұмыстары көп жағдайда қоғамдық қатысу арқылы жүзеге асуда. Қалада өткізілетін сенбіліктер мен экологиялық акциялар барысында тұрғындар ағаш отырғызып, гүлдер егуде белсенділік танытуда. Бұл шаралар қаланың экологиялық жағдайын жақсартуға ғана емес, сонымен қатар қоғамның табиғатқа деген қамқорлығын күшейтуге де көмектеседі. Әсіресе, жастар арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыру маңызды болып табылады, сондықтан мектептер мен жоғары оқу орындарында экологияға арналған түрлі іс-шаралар ұйымдастырылуда. Шымкенттің жасылдануы тек көркемдік қана емес, экологиялық маңызы зор. Қала климатының ерекшелігі жаздың өте ыстық және құрғақ болуына байланысты жасыл желектердің ролі өте үлкен. Ағаштар мен көгалдар қаланың ауасын тазартуға, ауа температурасының реттелуіне және шаңның азаюына ықпал етеді. Қаладағы саябақтар мен жасыл алаңдар тұрғындарға күнделікті күйбең тіршіліктен тынығып, демалыс уақыттарын табиғат аясында өткізуге жағдай жасайды. Бұндай демалыс қаланың жылдам ырғағында өмір сүріп жатқан адамдардың денсаулығын жақсартуға үлкен септігін тигізеді. Сонымен қатар, Шымкенттің жасыл қалаға айналуы қаланың туристік тартымдылығын арттыруда. Келушілер бұл жерде көркем табиғатты, әдемі безендірілген саябақтар мен көне сәулет нысандарын көріп, қаланың ерекше атмосферасымен таныса алады. Қошқар ата өзенінің жағалауы мен орталық саябақтар туристердің демалуына жайлы жағдай жасап, қаланың мәдениетін жақыннан сезінуге мүмкіндік береді. Осылайша, көгалдандыру шаралары қаланың туристік әлеуетін арттыруға да оң әсерін тигізуде. Шымкент қаласының әкімшілігі мен тұрғындары жасыл аймақтарды көбейтуге ерекше назар аударуда. Ағаш отырғызу, жаңа гүлзарлар мен көгалдарды жасау арқылы қала экологиялық тұрғыдан таза әрі тартымды орынға айналуда. Бұл шаралар тек қаланың көркін арттырып қана қоймай, сонымен қатар тұрғындардың өмір сүру сапасын жақсартуға да бағытталған. Қала әкімшілігі өз алдына «жасыл қала» атауын сақтау мен одан әрі дамыту міндетін қойып отыр, бұл болашақ ұрпақ үшін аса маңызды қадам. Қорыта айтқанда, Шымкент – жасыл қала атағына лайықты ерекше орын. Табиғаты, көгалдандырылған саябақтары, қаланың экологиялық мәдениеті бұл атауды нығайтып тұр. Жасылдандыру шаралары қаланың тек сыртқы көркін жақсартып қана қоймай, оның экологиясына, тұрғындардың денсаулығына және өмір сапасына оң әсерін тигізуде. Сондықтан Шымкентті жасыл қала ретінде дамыту – қаланың болашағы үшін маңызды және қажетті қадам. Қала тұрғындары мен әкімшілік бірлесе жұмыс істегенде ғана Шымкент өзінің «жасыл қала» деген мәртебесін сақтап қана қоймай, оны одан әрі нығайта түсетіні анық.
