БІЛІМ ОРДАЛАРЫНЫҢ ҚАТАРЫ КЕҢЕЙЕ ТҮСПЕК
Білім – адамзаттың ең құнды қазынасы, қоғамның дамуы мен ілгерілеуінің негізгі құралы. Білім саласы тек қана ақпарат алумен шектелмей, адамның тұлғалық дамуына, дүниетанымының кеңеюіне, оның әлеуетін жүзеге асыруға ықпал етеді. Сондықтан да білім саласы әрбір ел үшін стратегиялық маңызды сала болып табылады. Білім — болашаққа апаратын жол, адамның интеллектуалдық қабілеттерін арттыратын және оны жаңа биіктерге жетелейтін күш. Қазіргі заманда білімнің маңызы арта түсті. Ақпараттық технологиялар дамып, әлемнің барлық елдері өзара байланысқан уақытта, білім саласындағы өзгерістер әлемдік өркениеттің болашағын анықтайтын негізгі факторлардың бірі болды. Әрбір ұлттың және мемлекеттің даму деңгейі, оның экономикалық, мәдени, әлеуметтік және саяси тұрғыдан күшейе түсуі білім беру жүйесінің сапасына тікелей байланысты. Білім беру жүйесінің жоғары деңгейде болуы кез келген елдің жаһандық аренада бәсекеге қабілетті болуына мүмкіндік береді.
Білім саласы кез келген қоғамның дамуы мен ілгерілеуінің негізі болып табылады. Білім беру арқылы қоғамда әлеуметтік теңсіздік азаяды, себебі әрбір адам өзінің қабілеттері мен қызығушылықтарына сәйкес өмірлік бағыт-бағдарын таңдап, әлеуетін жүзеге асыра алады. Білім адамдарды мәдениетке, ғылымға, өнерге жетелейді, олардың сыни тұрғыда ойлау қабілетін, шығармашылық әлеуетін дамытады. Білім беру арқылы жеке тұлға қалыптасып, қоғамның белсенді мүшесіне айналады. Қоғамның экономикалық дамуында да білімнің орны ерекше. Білімді халық – бұл елдің еңбек ресурстарының сапасын арттыратын басты факторлардың бірі. Кәсіби біліктілігі жоғары адамдар инновацияларды жүзеге асырып, жаңа идеяларды енгізуге қабілетті. Экономиканың түрлі салаларында кәсіби біліктілігі жоғары кадрлар елдің экономикалық қуатын арттыруға, оның жаһандық нарықта бәсекеге қабілетті болуына ықпал етеді. Сонымен қатар, білімді адамдар еңбек нарығында жоғары сұранысқа ие болып, қоғамның әлеуметтік-экономикалық жағдайының жақсаруына өз үлесін қосады. Білім тек кәсіби біліктілікті арттырып, экономикалық жетістіктерге жету құралы ғана емес, сонымен қатар адамның рухани дамуына да үлкен әсер етеді. Білім арқылы адам мәдениетке, өнерге, әдебиетке, тарихқа деген қызығушылығын арттырып, рухани құндылықтарды меңгереді. Бұл әсіресе қазіргі заманда, жаһандану дәуірінде ерекше маңызды. Өз мәдениетін, тарихын білмей, басқа халықтардың мәдениетін құрметтеу мүмкін емес. Білім беру арқылы ұрпақтан-ұрпаққа рухани құндылықтарды, дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарды жеткізуге болады. Мәдениетті меңгеру, ұлттық құндылықтарды бағалау – қоғамның тұрақтылығын қамтамасыз ететін басты факторлардың бірі. Білім адамды рухани байытып қана қоймай, оны жақсы адам болуға, қоғамның игілігіне үлес қосуға үйретеді. Мәдениетке, әдебиетке, өнерге деген қызығушылықты ояту, адамгершілік құндылықтарды құрметтеуге баулу арқылы біз қоғамның рухани дамуына жағдай жасай аламыз. Қазіргі заманда білім саласында жаңа технологиялар мен инновациялық тәсілдер кеңінен қолданылып жатыр. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың дамуы білім беру үрдісін түбегейлі өзгертті. Енді білім тек сыныптарда, университет аудиторияларында ғана емес, интернет арқылы да қолжетімді. Онлайн платформалар, қашықтықтан оқыту курстары, виртуалды сабақтар мен вебинарлар білім алушылар үшін жаңа мүмкіндіктер ашуда. Бұл әсіресе білімге қолжетімділікті арттырып, оның икемділігін қамтамасыз етеді. Инновациялық тәсілдердің бірі – STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) білім беру бағдарламалары. STEM-білім оқушылардың ғылыми және техникалық салаға деген қызығушылығын арттырып, оларды осы салаларда болашақ маман ретінде дайындауға бағытталған. STEM білім берудің мақсаты – оқушылардың ғылыми тұрғыдан ойлау қабілетін қалыптастыру, зерттеу жұмыстарын жүргізу дағдыларын дамыту. Бұл білім беру бағытында робототехника, бағдарламалау, инженерия сияқты заманауи пәндер кеңінен енгізіліп жатыр. Сонымен қатар, жасанды интеллект, виртуалды және қосымша шындық технологиялары да білім беру үрдісінде қолданылуда. Жасанды интеллект оқушылардың білім деңгейін бағалап, оларға жеке оқыту бағдарламаларын ұсына алады. Виртуалды шындық технологиялары оқушыларды нақты өмірде кездеспейтін түрлі жағдайларға орналастырып, олардың дағдыларын дамытады. Бұл білім беру сапасын арттырып, оны қызықты және интерактивті етеді. Білім беру саласының алдында тұрған ең басты проблемалардың бірі – білімнің қолжетімділігі мен сапасы арасындағы теңсіздік. Әлемнің көптеген елдерінде, оның ішінде дамушы мемлекеттерде білім беру сапасы мен қолжетімділігі мәселелері әлі де өзекті болып отыр. Әсіресе ауылдық жерлерде білім беру деңгейі қаладағы мектептерге қарағанда төмен. Мұндай жағдайда оқушылар сапалы білім алу мүмкіндігінен айырылып, олардың болашақтағы мүмкіндіктері шектеледі. Білім беру саласындағы теңсіздікті жою үшін мемлекет тарапынан кешенді шаралар қабылдануы қажет. Ауылдық жерлердегі мектептердің материалдық-техникалық базасын жақсарту, мұғалімдердің кәсіби деңгейін арттыру, заманауи технологияларды енгізу – осының барлығы білім беру сапасын жақсартуға және білімге қолжетімділікті қамтамасыз етуге бағытталған шаралар болып табылады. Білім беру теңсіздігін жою арқылы ғана қоғамдағы әлеуметтік теңсіздік мәселесін шешуге болады. Білім беру сапасын арттыруда мұғалімдердің рөлі өте маңызды. Мұғалімдер – білім берудің негізі, олар оқушыларға тек білім беріп қана қоймай, сонымен қатар олардың тұлғалық дамуына да үлкен ықпал етеді. Мұғалімдер оқушылардың рухани құндылықтарын, патриоттық сезімдерін қалыптастырады, оларды шығармашылыққа, ізденуге баулиды. Сондықтан мұғалімдердің кәсіби дамуы, олардың біліктілігін арттыру білім беру сапасын арттырудағы басты міндеттердің бірі болып табылады. Мұғалімдерге кәсіби даму мүмкіндіктерін ұсыну арқылы олардың сабақ беру әдістерін жетілдіруге, оқыту үрдісін қызықты әрі нәтижелі етуге болады. Қазіргі уақытта мұғалімдерге түрлі курстар, семинарлар, тренингтер арқылы кәсіби даму мүмкіндіктері ұсынылуда. Сонымен қатар, мұғалімдердің еңбек жағдайларын жақсарту, олардың жалақысын көтеру, оларды материалдық және моральдық тұрғыдан қолдау – мұғалімдердің өз жұмысына деген қызығушылығын арттырып, білім беру сапасына оң әсерін тигізеді. Білім беру жүйесін дамытуда мемлекеттің рөлі өте үлкен. Мемлекет білім беру саласын реттеп, оның дамуына жағдай жасап отыруы керек. Мемлекеттік саясаттың білім беру саласына бағытталған басты мақсаты – сапалы және қолжетімді біліммен қамтамасыз ету. Бұл мақсатты жүзеге асыру үшін мемлекет білім беру саласындағы стандарттарды қалыптастырып, оқу бағдарламаларын жетілдіріп, ұстаздарға қолдау көрсетеді. Сондай-ақ, мемлекет білім беру саласына инвестициялар тартып, білім беру мекемелерінің материалдық-техникалық базасын жақсартуға бағытталған шараларды жүзеге асырады. Білім беру саласын қаржыландыру – мемлекеттің басты міндеттерінің бірі. Қаржыландырудың жеткілікті болуы білім беру сапасын арттыруға, мектептердің жабдықталуын жақсартуға, мұғалімдердің жалақысын көтеруге ықпал етеді. Сонымен қатар, мемлекет білім беру саласында инновациялық жобаларды қолдап, жаңа технологияларды енгізуге жағдай жасайды. Бұл білім беру сапасын арттырып, оның заманауи талаптарға сай болуын қамтамасыз етеді. Білім беру саласының дамуы – кез келген елдің болашағы. Сондықтан да білім саласын дамытуға ерекше назар аудару қажет. Білім беру жүйесін жетілдіру, оны заманауи талаптарға сәйкес өзгерту, жаңа технологияларды енгізу – білім беру сапасын арттыруға бағытталған шаралар болып табылады. Сонымен қатар, білім беру үрдісінде адамның тұлғалық дамуына, оның шығармашылық қабілеттерін дамытуға ерекше назар аудару қажет. Бұл болашақ ұрпақтың жан-жақты дамуына және олардың қоғамдағы орнын табуына мүмкіндік береді. Білім беру саласындағы жаңа бағыттардың бірі – өмір бойы білім алу тұжырымдамасы. Қазіргі заманда адамға тек мектеп немесе жоғары оқу орнында алған білім ғана жеткіліксіз. Қоғамдағы өзгерістерге бейімделу үшін, жаңа ақпараттарды меңгеру үшін адамдар өмір бойы білім алу қажет. Бұл тұжырымдама білім берудің үздіксіздігін қамтамасыз етіп, әрбір адамның өз қабілеттерін жүзеге асыруына мүмкіндік береді. Өмір бойы білім алу арқылы адамдар кәсіби тұрғыдан дамып, қоғамда өз орнын табады. Осы орайда, Шымкент қаласында 2023 жылы құрылысы басталған 12 жаңа «Жайлы мектеп» оқу мекемелеріне 2024 жылдың 12 маусымында қала әкімінің №2802 қаулысымен ресми атаулар беріліп, олар әділет органдарында тіркелді. Жаңа мектептердің 9-ына директорлар Оқу-ағарту министрлігінің «Білім берудегі өзгерістердің 1000 көшбасшысы» кадр резервінен тағайындалды. Қалған 2 мектептің басшылығын уақытша жақын маңдағы мектеп директорларының орынбасарлары атқаруда. Ашылуға дайындалған 13 мектепке жалпы саны 7187 оқушыны қабылдау жоспарланып отыр, оның ішінде 530 бала бірінші сыныпқа қабылданады. Сондай-ақ, 494 мұғалімді ауысу тәртібімен жаңа мектептерге орналастыру көзделген. Оқушылардың білім алуын қамтамасыз ету мақсатында жаңа мектептерге басқа мекемелерден 9249 дана оқулық жеткізіледі. Балаларға қолайлы және қауіпсіз жағдай жасау үшін жаңа мектептер қажетті заманауи құрал-жабдықтармен қамтылуда. Олардың қатарында 1166 бейнебақылау камерасы, 29 дабыл батырмасы, 82 турникет, 1815 компьютер, 2575 оқу құралдары мен зертханалық жабдықтар, 26 635 жиһаз элементтері (парталар, орындықтар, шкафтар) бар. 2024 жылғы қыркүйекке қарай бұл жабдықтардың 85%-ы сатып алынып, қоймаларға жеткізілді. Білім – адамды биікке жетелейтін күш, қоғамның дамуы мен ілгерілеуінің негізі. Білім беру саласының сапасы кез келген елдің болашағын анықтайды. Білім арқылы адам өзінің тұлғалық әлеуетін жүзеге асырып, қоғамның белсенді мүшесіне айналады. Білім беру жүйесін дамыту, оны жетілдіру, жаңа технологияларды енгізу, мұғалімдердің кәсіби деңгейін арттыру – білім беру сапасын жақсартуға бағытталған негізгі қадамдар. Білім саласы биікке жетелейді, сондықтан да әрбір ел білім саласын дамытуға ерекше көңіл бөлуі тиіс. Бұл болашақ ұрпақ үшін маңызды қадам, қоғамның тұрақтылығы мен ілгерілеуінің кепілі болып табылады.
