19 МЫҢНАН АСТАМ БАЛА МЕМЛЕКЕТТІК СПОРТТЫҚ ТАПСЫРЫС АЯСЫНДА СЕКЦИЯЛАРҒА ҚАТЫСУДА

Шымкент қаласында балалар мен жасөспірімдерді спортқа тарту үшін мемлекеттік спорттық тапсырыс табысты жүзеге асырылуда. Мемлекеттік спорттық тапсырыс бойынша ағымдағы жылы 18 спорт түрі бойынша 19 073 баланы спорттық секциямен қамтамасыз ету үшін 2 866,2 млн.теңге қаралған. Бүгінгі уақытта, 120 мердігер жұмыс жасауда. Олар балаларды келесі спорт түрлерімен қамтып отыр — 15 олимпиадалық спорт түрі (баскетбол, бокс, еркін күрес, грек-рим күресі, волейбол, көркем гимнастика, дзюдо, каратэ, таэквондо, жеңіл атлетика, теннис, үстел теннисі, футбол, жүзу), 2 олимпиадалық емес спорт түрі (футзал, шахмат), 1 ұлттық спорт түрі (қазақ күресі).
Келесі жылы мемлекеттік спорттық тапсырысты жүзеге асыруға 3 909,0 млн теңге бағыттау көзделіп отыр. Бұл қаржыландыру спорттық секцияларға қамтылған балалар санын арттыруға және жаңа мүмкіндіктер ашуға мүмкіндік береді. Шымкент қаласында мемлекеттік спорттық тапсырыс бойынша секцияларға кезекке жазылу мен ваучер беру тұрақты түрде жүргізілуде. Бұл жүйе ата-аналар мен балаларға спорттық үйірмелерді таңдауды жеңілдетіп, олардың қолжетімділігін арттырады. Шымкент қаласы – еліміздің оңтүстігіндегі ірі мәдени, экономикалық және әлеуметтік орталықтардың бірі ғана емес, сонымен қатар спорт саласын дамытып, халық денсаулығын нығайтуға ерекше көңіл бөліп отырған өңір. Қалада спорттық инфрақұрылымның кезең-кезеңімен жетілдірілуі, бұқаралық спортты қолдау бағдарламаларының іске асырылуы, кәсіби клубтар мен ұлттық құрамаларға үміт артатын жас спортшыларды тәрбиелеу ісі мақсатты түрде жүргізілуде. Осы бағытта мемлекеттік спорттық тапсырыс аясындағы секциялардың жұмысы айрықша орын алады. Мемлекеттік спорттық тапсырыс – бұл мемлекет тарапынан әлеуметтік маңызды спорт бағыттарын қолдау, балалар мен жасөспірімдерге қолжетімді спорттық орта қалыптастыру, бұқаралық спортты дамыту үшін арнайы бөлінген тапсырыстар жүйесі. Мұндай спорттық секциялар тегін немесе жеңілдетілген негізде қызмет көрсетіп, кең ауқымды тұрғындардың, әсіресе балалар мен жастардың спортпен айналысуға қолжетімділігін арттырады. Мемлекеттік спорттық тапсырыс жүйесі, ең алдымен, балалар мен жасөспірімдер спортын қолдауға бағытталған мемлекеттік бастамалардың бірі. Оның негізгі міндеттерінің қатарында балалардың дене тәрбиесіне ерекше мән беріп, оларды ерте жастан салауатты өмір салтына баулу, спорттық қызметті қолжетімді ету, әсіресе әлеуметтік аз қамтылған отбасылардың балаларын спортқа тарту, әртүрлі спорт түрлерін дамыту, осы арқылы талантты жас спортшыларды анықтап, оларды одан әрі шыңдау, бұқаралық спортты насихаттау арқылы жалпы халықтың денсаулығын жақсартып, өмір сапасын арттыру шаралары бар. Шымкент қаласы – халқы тығыз орналасқан, демографиялық көрсеткіші жоғары өңір. Бұл жерде мектеп жасындағы балалардың үлесі көп болғандықтан, оларға арналған спорт секцияларын кеңейту, қолайлы жағдайлар жасау аса маңызды. Үшінші мегаполисте соңғы жылдары спорт кешендері, стадиондар, жүзу бассейндері, теннис корттары, футбол алаңдары, жаттығу залдары сияқты әртүрлі нысандардың саны мен сапасы артып келеді. Осы инфрақұрылым аясында мемлекеттік спорттық тапсырыс арқылы ашылған секциялар тұрғын үй кешендері мен мектептер маңында немесе қаланың қолайлы аудандарында орналасып, балаларға да, ата-аналарға да ыңғайлы жағдай жасайды. Әдетте, секциялар мектеп базаларында, балалар мен жасөспірімдер спорт мектептерінде, спорт клубтарында, мәдениет үйлеріндегі спорт залдарында ұйымдастырылады. Мұндай географиялық қолжетімділік қатысушылардың секцияларға үнемі келіп тұруын жеңілдетіп, жүйелі түрде жаттығуға мүмкіндік береді. Мемлекеттік спорттық тапсырыс аясындағы секциялар әртүрлі спорт түрлерін қамтиды. Олардың ішінде қазақ күресі, тоғызқұмалақ, асық ату – бұл секциялар арқылы балалар ұлттық мұраны меңгеріп, дәстүрлі спортқа қызығушылық танытады. Жеңіл атлетика, жүзу, гимнастика, бокс, күрес, дзюдо, ауыр атлетика, футбол, баскетбол, волейбол, велоспорт, садақ ату сияқты бағыттарда балалар кәсіби деңгейде жаттығып, болашақта ірі жарыстарға қатыса алады. Футбол, гандбол, хоккей, регби секілді ойындар балалардың командалық рухын, ынтымақтастық дағдысын және көшбасшылық қабілеттерін дамытуға ықпал етеді. Брейк-данс, скейтбординг, фитнес, аэро йога, спорттық би сияқты бағыттар жастардың қызығушылығын оятып, шығармашылдықпен ұштасқан дене шынықтыруға мүмкіндік береді. Осылайша, секциялардағы спорт түрлерінің әралуандылығы әр баланың өзіне ұнайтын бағытты таңдап, жеке қабілетін дамытуды қамтамасыз етеді. Секциялық жұмыстың сапасы, ең алдымен, жаттықтырушылардың біліктілігі мен тәжірибесіне байланысты. Шымкенттегі мемлекеттік спорттық тапсырыс аясындағы секцияларда жұмыс істейтін жаттықтырушылар арнайы оқыту курстарынан өтеді, заманауи әдістемелерді меңгереді, спорттық психология, тамақтану, жарақаттың алдын алу сияқты мәселелер бойынша білімдерін жетілдіріп отырады. Жаттықтырушылар тек дене дайындығына ғана емес, тәрбиелік аспектілерге де көңіл бөледі. Балаларға спорттық тәртіп, өзара сыйластық, әділдік, төзімділік, табандылық секілді құндылықтарды сіңіреді. Сондай-ақ, әрбір баланың жеке ерекшелігі ескеріліп, жаттығу бағдарламалары бейімделген түрде әзірленеді. Мемлекеттік спорттық тапсырыс негізінде ашылған секциялар бұқаралық спортты кеңінен насихаттайды. Бұл жерлерде тек кәсіби спортшы болуды көздеген балалар ғана емес, денсаулығын жақсартып, бос уақытын пайдалы өткізуге ұмтылатын кез келген бала жаттыға алады. Әсіресе, әлеуметтік әл-ауқаты төмен отбасылардан шыққан балалардың, көпбалалы жанұя өкілдерінің, мүмкіндігі шектеулі балалардың спортқа тегін немесе жеңілдетілген негізде қол жеткізуі үлкен әлеуетті арттырады. Бұқаралық сипатқа ие болған соң, секцияларға қатысушылар саны тұрақты өсіп, спортпен шұғылданудың қоғамда қалыпты нормаға айналуына ықпал етеді. Спортпен жүйелі түрде айналысатын балалар дене бітімі мықты, төзімді, үйлесімді дамиды. Олар түрлі ауруларға қарсы иммунитетін арттырып, зиянды әдеттерден аулақ болуға бейімделеді. Сондай-ақ, спорт балалардың өзін-өзі бағалауын жоғарылатып, көшбасшылық, тәртіп, жауапкершілік, командада жұмыс істеу машығын дамытады. Спорт арқылы балалар әлеуметтік ортаға тез бейімделіп, достық қарым-қатынастар орната алады. Бұл олардың психологиялық саулығын нығайтып, эмоционалдық тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі. Мемлекеттік тапсырыс аясындағы секциялар балаларға осы мүмкіндіктерді жүйелі түрде пайдалана отырып, жан-жақты дамуға жағдай жасайды. Ата-аналар спорт секцияларына балаларын қатыстыра отырып, олардың бос уақытын мағыналы өткізуді, салауатты өмір салтын ұстануды қамтамасыз етеді. Шымкентте мемлекеттік спорттық тапсырыс аясындағы бағдарламалар ата-аналармен де тығыз жұмыс істейді. Түсіндіру шаралары, кездесулер, семинарлар өткізіліп, спортпен айналысудың пайдасы жайлы толық ақпарат беріледі. Ата-аналар да жаттығулар процесіне араласып, балалардың жетістіктерін қолдап, спорттық жарыстарға қатысуына демеу көрсету арқылы олардың табысқа жетуіне септігін тигізеді. Мектептер мен секциялар арасындағы байланыс ата-аналардың да спорттық мәдениетінің қалыптасуына ықпал етеді. Мемлекеттік спорттық тапсырыс шеңберінде жаттыққан балалар үшін түрлі деңгейдегі жарыстарға қатысу мүмкіндігі ашылады. Қалалық, аудандық, республикалық турнирлер мен спартакиадаларда өнер көрсету арқылы олар тәжірибе жинап, өз мүмкіндіктерін саралайды. Бұл жас спортшылардың өсуіне, кемшіліктерін түзетуіне, жаңа мақсаттар қоюына жол ашады. Жарыстарда көзге түскен талантты балалар әрі қарай кәсіби клубтарға, олимпиадалық даярлау орталықтарына жолдама алады. Нәтижесінде, мемлекеттік тапсырыс негізінде қолға алынған бастама қаланың спорттық жетістіктерін нығайтып, ұлттық құрама қатарын толықтыратын болашақ чемпиондарды тәрбиелеуге септеседі. Спорт секцияларының жұмысы сапалы болуы үшін олардың материалдық-техникалық базасы мықты болуы керек. Мемлекеттік тапсырыс шеңберінде нысандарды спорттық жабдықпен, құрал-жабдықтармен қамтамасыз етуге көңіл бөлінеді. Доптар, ракеткалар, татамилер, күрес кілемдері, гимнастикалық құралдар, суда жүзуге арналған жабдықтар, фитнес құралдары – бұның барлығы жаттығуды тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Жабдықтау деңгейі жоғарылаған сайын, жаттығулардың өнімділігі артып, балалардың спортпен тұрақты айналысуына қолайлы жағдай туады. Осы ретте жергілікті бюджет, демеушілік қаражат, қоғамдық қорлар мен серіктестердің қолдауы да маңызды рөл атқарады. Мемлекеттік спорттық тапсырыс аясында секциялардың жұмысын қадағалау, сапасын бақылау да назардан тыс қалмайды. Арнайы комиссиялар, спорт басқармаларының инспекторлары, қоғамдық ұйымдар өкілдері жаттығулардың жүргізілу әдістемесін, санитарлық-гигиеналық талаптардың сақталуын, қауіпсіздік шараларын тексеріп отырады. Бұл процестер секциялардың қызмет сапасын тұрақты түрде жақсартуға ықпал етеді. Сонымен қатар, қатысушылардың жетістіктерін, келушілер ағынын, ата-аналардың пікірлерін жинап, талдау жүргізіледі. Жұмыстағы олқылықтар анықталса, уақтылы түзетулер енгізіліп, жаттығу бағдарламалары жетілдіріледі. Мемлекеттік спорттық тапсырыс шеңберінде спортпен шұғылданған балалардың кейбірі болашақта спортты кәсіби қызмет деңгейіне көтеруді жоспарлауы мүмкін. Мұндай жағдайларда жаттықтырушылар оларды спорттық жоғары оқу орындарына түсуге, кәсіби клубтармен байланыс орнатуға бағыттай алады. Бұл жасөспірімдерге болашақ мамандығын спорт саласынан іздеуге және соның аясында дамуға жол ашады. Кәсіби спортқа бет бұрмағандар үшін де спортпен айналысу тек денсаулық сақтау құралы емес, жеке тұлғалық өсу жолы болып қала береді. Әрбір бала өз мүмкіндігін ашып, қалыптасқан спорттық әдеттерді өмір бойына пайдалана алады. Мемлекеттік спорттық тапсырыс аясындағы бағдарламалар инклюзивтілік қағидасын ұстанып, мүмкіндігі шектеулі балалардың да спортпен айналысуына жағдай жасайды. Арнайы бейімделген құрал-жабдықтар, жаттығулар бағдарламасы, мамандандырылған жаттықтырушылардың көмегі арқылы параспорттың дамуына үлес қосады. Бұл балалардың қоғам өміріне белсене араласуына, өзін-өзі бағалау деңгейін арттыруға мүмкіндік береді. Инклюзивті спорт секциялары өзгелерге де ерекше балалардың қабілеті мен жігерін бағалауға, оларға қолдау көрсетуге үйретеді. Соның нәтижесінде, қоғамдағы өзара құрмет пен түсіністік артады. Секциялар жұмысы жайлы ақпарат тарату, оларды насихаттау – маңызды міндеттердің бірі. Шымкентте мемлекеттік спорттық тапсырысқа негізделген секциялар туралы мәліметтерді жергілікті БАҚ, әлеуметтік желілер, қалалық ресми сайттар арқылы таратып, ата-аналарды, жастарды хабардар етіп отырады. Сонымен қатар, қалада жарнамалық билбордтар, буклеттер, парақшалар тарату, мектептер мен оқу орындарында таныстырылымдар өткізу сияқты шаралар да ұйымдастырылады. Ақпараттық қолдау арқылы жаңа қатысушылар санын арттырып, спортты жалпы халық ішінде кеңінен танымал етуге болады. Осылайша, қоғамның спортқа деген қызығушылығы өсіп, салауатты өмір салты құндылықтары бекемдей түседі.Мемлекеттік спорттық тапсырыс аясындағы секциялардың ұзақ мерзімді тұрақтылығы үшін демеушілер мен серіктестерді тарту аса маңызды. Ірі компаниялар, бизнес құрылымдары, қоғамдық қорлар, халықаралық ұйымдар спорттық бағдарламаларды қолдай отырып, корпоративті әлеуметтік жауапкершіліктерін орындайды. Бұл қосымша қаржыландыру және материалдық-техникалық база кеңейтуге көмектеседі.