БІРНЕШЕ САЛАНЫҢ ЖҰМЫС ҚАРҚЫНЫ САРАЛАНДЫ
Өнеркәсіпті дамыту — елдің экономикалық өсімінің, халықтың әл-ауқатын арттырудың және жалпы ұлттық экономиканың тұрақтылығының маңызды элементтерінің бірі. Өнеркәсіп саласын дамыту арқылы мемлекет жаңа жұмыс орындарын құруға, экспортты арттыруға және халықтың өмір сүру деңгейін жақсартуға мүмкіндік алады. Қазақстанда өнеркәсіп саласы экономиканың басты бағыттарының бірі болып табылады және оның даму деңгейі елдің жалпы экономикалық жағдайына тікелей әсер етеді. Өнеркәсіп экономиканың негізін құрайды және мемлекет дамуының негізгі тірегінің бірі болып саналады. Ол ауыл шаруашылығынан бастап қаржы секторына дейінгі әртүрлі салаларды қажетті материалдармен және жабдықтармен қамтамасыз етеді. Өнеркәсіптің арқасында елдің ішкі нарығы қажетті өнімдермен толықтырылады, сонымен қатар, экспорт арқылы шетел валютасы әкелінеді. Өнеркәсіпті дамытудың маңызды бір бағыты — индустриялық-инновациялық даму. Жаңа технологиялар мен инновацияларды енгізу өндіріс көлемін ұлғайтып, өнімнің сапасын жақсартуға мүмкіндік береді. Қазақстанда индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы арқылы өнеркәсіп саласына инновацияларды енгізу және жаңа өндірістік объектілерді іске қосу жүзеге асырылуда.
Өнеркәсіптік кәсіпорындарды жаңғырту және модернизациялау олардың тиімділігін арттыруға, өндіріс процесін автоматтандыруға және энергияны тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Ескі технологияларды жаңа, экологиялық таза және өнімділігі жоғары жабдықтарға ауыстыру арқылы өндірістің сапасы мен көлемін жақсартуға болады. Шағын және орта бизнесті қолдау өнеркәсіпті дамытудың маңызды аспектілерінің бірі болып табылады. Шағын және орта бизнес көбінесе өңдеу өнеркәсібінде, жеңіл өнеркәсіп пен азық-түлік өндірісінде белсенді түрде дамиды. Мемлекет тарапынан субсидиялар, салықтық жеңілдіктер және жеңілдетілген несие беру арқылы кәсіпкерлерді қолдау — өнеркәсіптің дамуына үлкен әсер етеді. Қазақстан үшін өнеркәсіп саласында құнды қосу тізбегін дамыту маңызды болып табылады. Бұл — шикізатты өңдеп, қосымша құнды өнімге айналдыру арқылы экспорттық әлеуетті арттыру және ішкі нарықта бәсекеге қабілетті өнім шығару. Мысалы, кен өндіру өнеркәсібінде алынған шикізатты өңдеу және металлургиялық өнімдерді шығару арқылы құнды қосу тізбегін толыққанды жүзеге асыруға болады. Өнеркәсіптік өндірістің қоршаған ортаға әсерін төмендету мақсатында экологиялық таза технологияларды енгізу маңызды. Қазақстан экологиялық тұрақтылыққа ерекше мән беріп, жасыл технологияларды енгізу арқылы өнеркәсіпті дамытуға ұмтылуда. Бұл бағытта энергияны үнемдеу, қалдықтарды қайта өңдеу және қалдықсыз өндіріс принциптері іске асырылады. Экспортқа бағытталған өнеркәсіп салаларын дамыту арқылы елдің сыртқы нарықтағы үлесін арттыруға және валюталық кірістерді көбейтуге болады. Қазақстанда мұнай, металл, минералдар және басқа да өнеркәсіп өнімдерін экспорттау арқылы экономиканың тұрақтылығын қамтамасыз етуге үлкен мән беріледі. Сонымен қатар, экспортты әртараптандыру және өнеркәсіп өнімдерінің жаңа түрлерін шығару экспорттық нарықтағы тәуелділікті төмендетуге көмектеседі. Өнеркәсіптік даму үшін білікті кадрлар қажет. Сондықтан мамандарды даярлау және қайта оқыту, өнеркәсіпке қажетті жұмыс күшін қамтамасыз ету маңызды. Мемлекет техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін жетілдіру арқылы өнеркәсіп саласына қажетті кадрларды дайындауда. Сондай-ақ, инженерлер мен технологиялар бойынша жоғары білім беру бағдарламаларын дамыту да өнеркәсіпті дамытуға үлес қосады. Өнеркәсіпті дамыту үшін мемлекеттік қолдау қажет. Қазақстанда өнеркәсіпті дамыту үшін инвестицияларды тарту, инфрақұрылымды дамыту және өнеркәсіптік саясатты жүзеге асыру мемлекеттік деңгейде қолға алынып отыр. Бұл үшін арнайы бағдарламалар қабылданып, инвестициялық жобаларды қолдау және инфрақұрылымдық объектілерді салу арқылы өнеркәсіптің дамуына жағдай жасалады. Салада мәселелер де аз емес. Көптеген өнеркәсіптік кәсіпорындар ескі технологиялармен жұмыс істейді, бұл олардың өнімділігін төмендетеді және экологияға зиян келтіреді. Бұл мәселені шешу үшін кәсіпорындарды модернизациялау және жаңа, тиімді технологияларды енгізу қажет. Кейбір өнеркәсіптік аймақтарда инфрақұрылымның жеткіліксіздігі өндірісті дамытуды тежейді. Мемлекет бұл бағытта инфрақұрылымды дамытуға инвестиция салып, жаңа өнеркәсіптік аймақтарды құруға жағдай жасауы тиіс. Қазақстанның өнеркәсібі көбінесе шикізаттық секторға тәуелді. Шикізат өңдеуді дамытып, дайын өнім шығаруды арттыру арқылы бұл тәуелділікті азайтуға болады. Бұл бағытта құнды қосу тізбегін қалыптастыру және жоғары технологиялық өңдеу өнеркәсібін дамыту маңызды. Өнеркәсіп саласын дамыту елдің экономикалық өсімі мен тұрақтылығын қамтамасыз ететін маңызды фактор болып табылады. Инфрақұрылымды дамыту, индустриялық-инновациялық саясат жүргізу, экологиялық таза технологияларды енгізу, шағын және орта бизнесті қолдау — өнеркәсіптің дамуына жағдай жасайтын негізгі шаралар. Қазақстанның өнеркәсіп саласын дамыту арқылы экономикасын әртараптандырып, бәсекеге қабілетті өнімдер шығаруға және халықтың өмір сүру деңгейін жақсартуға мүмкіндік береді. Өнеркәсіптің қарқынды дамуы елдің жалпы әл-ауқатын арттыруға және тұрақты дамуын қамтамасыз етуге көмектеседі. Осы орайда, жуырда Шымкент қаласының әкімі Ғабит Сыздықбековтің төрағалығымен өткен аппараттық мәжілісте қала өмірінің маңызды мәселелері қаралып, әр саланың өзекті түйткілдерін шешуге бағытталған нақты тапсырмалар берілді. Қала әкімі жылыту маусымында туындайтын мәселелерді жедел шешуді талап етті. Ол тұрғындардың өтініштеріне жылдам кері байланыс орнатуды және жылу құбырларының тазалығын сақтау жөнінде тұрақты түсіндірме жұмыстарын жүргізу қажеттігін ерекше атап өтті. Мәжілісте кәсіпкерлік және индустриалды-инновациялық даму басқармасының басшысы Береке Әзімбердиев өнеркәсіп саласындағы жетістіктерді баяндады. Оның айтуынша, 2023 жылдың басынан бері қала кәсіпорындары 913,9 миллиард теңгенің өнімін өндірді. Жыл соңына дейін құны 78,2 миллиард теңге болатын 16 инвестициялық жоба іске асырылып, 1 693 жаңа жұмыс орны құрылады деп жоспарланған. Биыл 1 шілдеде ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Мемлекеттiк сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының жаңа Заңына қол қойды. Жиында Шымкент қаласының мемлекеттік сатып алу басқарма басшысы А.Абаев аталған заңдағы өзгерістер туралы баяндады. Қазіргі таңда жаңа Заңға сәйкес жұмыс жүргізу үшін басқарманың құрылымына өзгерістер енгізілген. Шағымдарды қарау мақсатында жаңа бөлім ашылды және 1 штаттық бірлікте басшы орынбасары лауазымымен толықтырылды. Өйткені, басқармаға жыл басынан бері 2430 шағым келіп түскен.Қала әкімі сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейтіп, мемлекеттік сатып алу саласындағы барлық заңсыздықтарды тоқтатуды тапсырды.«Біз халықтың мүддесі үшін жұмыс істеуіміз керек. Мемлекеттік қаражаттың әр теңгесі ашықтықпен және тиімді жұмсалуы тиіс», – деді Ғабит Сыздықбеков. Білім басқармасының басшысының міндетін уақытша атқарушы Гүлжан Дәрібаева жаңа оқу жылында оқушылардың оқулықпен қамтылуы мәселесін қозғады. Оқушылар санының көбеюіне және ескі кітаптардың жарамсыз болуына байланысты оқулық тапшылығы байқалған. Бұл мәселені шешу үшін тиісті шаралар қолға алынған. Қала басшысы қаланың эстетикалық келбетін жақсарту мен экологиялық ахуалын жақсарту мәселелерін көтерді. Аудан әкімдері мен жайлы ортаны дамыту басқармасына қала көшелерінің тазалығын қамтамасыз ету, ағаш отырғызу жұмыстарын жандандыру, қоғамдық орындарды көркейту бағытында нақты тапсырмалар берілді. «Қала көшелері тұрғындар үшін қолайлы, таза, және жайлы болуы керек. Бұл – біздің негізгі міндетіміз», – деп атап өтті Ғабит Әбдімәжитұлы. Аппараттық мәжілісте талқыланған мәселелер қаланың дамуын жеделдетуге бағытталған шешімдермен қорытындыланды. Әрбір басқармаға қала тұрғындарының өмір сапасын арттыру үшін жүйелі әрі нақты жұмыс жүргізу міндеті жүктелді. Айта кету керек, жыл басынан бері Шымкентке 536 млрд теңге инвестиция тартылды. Өңір экономикасын көтеру және ынталандыру үшін инвесторларға қолайлы жағдай жасау маңызды. Биылдан бастап инвестицияларды тиімді тарту жұмыстарын арттыру мақсатында «Shymkent-Invest» фронт-офисі белсенді жұмыс істеп келеді. Бұл кеңсе инвесторларға «бір терезе» қағидаты бойынша қызмет көрсетеді. Бүгінге дейін мұнда инвесторларға шамамен 2 мың қызмет түрі ұсынылды, олардың ішінде бизнес-жоспар әзірлеуден бастап, жобаны жүзеге асыруға қажетті рұқсат құжаттарын толық сүйемелдеу бар. Бұл туралы Шымкент қаласының әкімі Ғабит Сыздықбеков Орталық коммуникациялар қызметі алаңында өткен көшпелі есеп беру кездесуінде айтты. Мегаполис басшысының айтуынша, көрсетілген қолдаудың арқасында тартылған инвестиция көлемі 536 млрд теңгеге жетіп, өткен жылмен салыстырғанда 9%-ға өскен. «Үкіметтің 2028 жылға дейінгі жоспарында қалаға 5,6 трлн теңге инвестиция тарту көзделген. Бүгінде 2,7 трлн теңгеге 220 инвестициялық жоба тобы құрылып, 30 мыңнан астам жаңа жұмыс орындарын ашу жоспарлануда. Ауқымды жобалардың бірі – еліміздегі ең ірі жылыжай кешені, оның жалпы аумағы 650 гектарды құрайды. Жобаны түрік инвесторы – «Alarko Holding» компаниясы 650 млн доллар инвестиция салып жүзеге асырады. Бұдан бөлек, Польшаның «Fabe Polska» компаниясымен 150 гектар аумақта жоғары технологиялық жылыжай салу туралы келісім жасалды, жобаның құны 200 млн долларды құрайды. Тағы бір ірі жоба – қуаттылығы 500 МВт болатын бу-газ қондырғысын салу, оған 700 млн доллар инвестиция салынады. Бұл жоба аясында қала тұрғындары сапалы электр және жылу энергиясымен қамтамасыз етіледі», – деді Ғабит Сыздықбеков. Сонымен қатар, әкім биыл Шымкентте белсенді жұмыс істейтін шағын және орта бизнес субъектілерінің саны 136 мыңнан асқанын атап өтті. Биыл кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау шараларына 23,5 млрд теңге қарастырылған. Бұған қоса, қалада алғаш рет шағын және орта кәсіпкерлердің жаңа бастамаларын қолдау мақсатында «шағын өндірістік алаңдар» (индустриялық парк) жобасы іске қосылды. Мұнда кәсіпкерлерге қажетті инфрақұрылымы бар дайын өндірістік алаңдар ұсынылады.
