МӘДЕНИЕТ САЛАСЫНДА БІРҚАТАР МАҢЫЗДЫ ШАРАЛАР ҰЙЫМДАСТЫРЫЛДЫ
Шымкент – Қазақстанның оңтүстігіндегі ең ірі мегаполистердің бірі және елдің мәдени орталығы ретінде ерекше орын алады. Қаланың бай тарихы, көпұлтты құрамы және қарқынды дамуы оның мәдениет саласындағы рөлін арттыруда. Шымкенттің тарихы 2200 жылға жуық уақытты қамтиды, бұл оны Қазақстанның ең көне қалаларының бірі ретінде танымал етеді. Қаланың стратегиялық орналасуы Ұлы Жібек жолының маңызды торабында болуы оны мәдениеттер мен өркениеттердің тоғысқан жеріне айналдырды. Шымкентте сақталған тарихи ескерткіштер мен археологиялық мұралар қаланың ежелгі тарихын көрсетеді. Шымкент – түрлі этностардың мекені. Қазақ, өзбек, орыс, тәжік, корей және басқа да ұлттардың өкілдері қала тұрғындарының бірлігін сақтап, мәдени байлығын арттыруда. Әр этнос өздерінің салт-дәстүрлері мен мерекелерін атап өту арқылы қаланың мәдени өміріне ерекше реңк береді.
Шымкент – еліміздің мәдени орталықтарының бірі ретінде театр, өнер, музыка және әдебиет саласында үлкен жетістіктерге жетіп отыр. Қаладағы Шымкент қалалық қазақ драма театры ұлттық драмалық өнердің дамуына зор үлес қосып келеді. Орыс драма театры классикалық және заманауи қойылымдарымен танымал. Опера және балет театры әлемдік деңгейдегі қойылымдарды ұсынады. Өнер галереялары қаланың көркемөнер өмірін көрсететін көрмелер ұйымдастырады. Қалада көптеген мәдениет орталықтары, кітапханалар және білім беру мекемелері жұмыс істейді. Олар жастардың мәдениетке деген қызығушылығын оятып, ұлттық және әлемдік мұраларды зерттеуге мүмкіндік береді. Шымкенттің мәдениеті туристер үшін де ерекше қызығушылық тудырады. Туристер Шымкенттің бай тарихымен танысу үшін ескі қалашық пен тарихи нысандарды аралайды. Ұлттық билер, әндер мен театр қойылымдарын тамашалай алады. Шымкенттің ұлттық тағамдары туристердің қызығушылығын оятады, бұл жергілікті мәдениеттің бір бөлшегі болып табылады. Шымкент қаласы мәдени орталық ретінде одан әрі дамуды көздейді. Болашақтағы жоспарлардың ішінде заманауи театрлар, көрме залдары мен концерттік кешендер ашу, халықаралық деңгейде мәдени байланыстарды нығайту және шетелдік өнерпаздарды тарту, мәдени туризмнің әлеуетін арттыру үшін инфрақұрылымды жақсарту, мәдениет саласында жас таланттарды дамыту үшін гранттар мен бағдарламалар енгізу бар. Шымкент – еліміздің мәдени орталығы ретінде ұлттық дәстүрлерді сақтау мен дамытуда, мәдени алмасуды нығайтуда ерекше рөл атқарады. Қаланың бай тарихи-мәдени мұрасы, қазіргі заманғы өнер саласындағы жетістіктері мен болашаққа деген жоспарлары Шымкентті еліміздің мәдени дамуының үлгісі ретінде көрсетеді. Бұл қала тек Қазақстанның ғана емес, бүкіл әлемнің мәдени картасында маңызды орын алатынына сенім мол. Осы орайда, 2024 жылдың алғашқы 10 айында қаланың мәдениет, тілдерді дамыту және архивтер басқармасы айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізді. Бүгінде қалада 22 мәдени мекеме жұмыс істейді, олардың ішінде 7 театр, 6 кітапхана, «Шымкент концерт» мекемесі, цирк, музейлер бірлестігі, салт-дәстүр орталығы, хайуанаттар бағы және өзге де мекемелер бар. Аталған мекемелерде 2411 қызметкер еңбек етеді. Сонымен қатар, жаңа нысандардың құрылысына да ерекше назар аударылуда: Көкбұлақ, Қайнарбұлақ, Базарқақпа және Өтеміс елді мекендерінде төрт жаңа мәдениет үйі салынды. Қазіргі заман талабына сай салынған ғимараттар оқырман залдарымен, спорт алаңдарымен жабдықталып, мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған қолайлы жағдайлар қарастырылған. 2024 жылы мәдениет саласын дамытуға 13,5 млрд теңге бөлініп, оның 9,8 млрд теңгесі игерілді. Қаржы келесі бағыттарға жұмсалды: жалақы мен салықтар – 5,4 млрд теңге, коммуналдық шығындар – 272 млн теңге, мекемелерді жөндеу және күтіп ұстау – 479 млн теңге, мәдени іс-шаралар мен театр қойылымдары – 137 млн теңге. Қаламыздағы кітапханаларда 10 ай ішінде 1365 іс-шара өткізіліп, 300 мыңнан астам оқырман қамтылды. Бұл – халықтың кітап оқуға деген қызығушылығының артқанын көрсетеді. Шымкентте тіл саясаты мен білім беру жобаларына ерекше назар аударылуда. 2024 жылдың 10 айында келесі нәтижелерге қол жеткізілді. Қаланың мемлекеттік тілді меңгеру деңгейі 97,8%-ға жетіп, жоспарланған көрсеткіштен асты. Сонымен қатар орыс тілін меңгергендер – 87,6%, ағылшын тілін меңгергендер – 24,2%-ды құрады. Қалалық оқыту орталығындағы тіл курстарына 1302 адам қатысты. Оның ішінде қазақ тілінде – 788 адам, ағылшын тілінде – 435 адам, орыс тілін – 79 адам меңгерді. Қатысушылардың ішінде қазақтар, орыстар, өзбектер және басқа да этностар өкілдері бар. «Оқитын ұлт» жобасы аясында оқырмандық қызығушылықты арттыруға бағытталған іс-шаралар өткізілді. «Бір ел – бір кітап» және «Нағыз оқитын кез» акциялары арқылы 300 798 адам қамтылды. Шымкент – тек мәдени емес, білім беру орталығы ретінде де даму үстінде. Шымкент қаласы тарихи-мәдени мұраны сақтауға және архив ісін дамытуға ерекше көңіл бөлуде. 2024 жылы архивтік құжаттарды цифрландыру және іс-шаралар ұйымдастыру бағытында үлкен жұмыстар атқарылды. Архивтерді цифрландыру негізгі бағыттардың біріне айналды. 502 742 бет цифрландырылып, бұл жылдық жоспардың 84%-ын құрады, архив қоры 5150 жаңа сақтау бірлігімен толықтырылды. 2024 жылдың 10 айында Шымкентте 40 000-нан астам адам қатысқан 32 ірі мәдени іс-шара өтті. Олардың қатарында «Fashion Show by QAZINA», «Театр көктем фестивалі», Шәмші Қалдаяқовқа арналған фестиваль, Республика күніне арналған мерекелер және тағы басқалар бар. Жыл соңына дейін Тәуелсіздік күніне және Жаңа жыл мерекелеріне арналған шаралар жоспарлануда, бұл мәдени жылды жарқын аяқтауға мүмкіндік береді. Шымкент – тарихын сақтай отырып, болашаққа нық қадам басатын қала. Жалпы мәдениет – адамзат қоғамының ең маңызды және мәнді салаларының бірі. Ол халықтың тарихы мен дәстүрлерінің, өнері мен әдебиетінің, өмір салты мен құндылықтарының көрінісі болып табылады. Мәдениет қоғамның дамуына, оның әлеуметтік, экономикалық және рухани өміріне айрықша әсер етеді. Мәдениет ұғымы кең ауқымды қамтиды және әртүрлі аспектілерде қарастырылады. Бұл термин материалдық және рухани құндылықтарды, адамның шығармашылық қызметінің нәтижелерін, салт-дәстүрлер мен мінез-құлық нормаларын қамтиды. Мәдениет — тарихтың айнасы. Ол халықтың өткені мен қазіргісін бейнелейді. Әрбір мәдениетте сол қоғамның өмір салты, құндылықтары мен сенімдері көрініс табады. Мәдениет адамның рухани дамуына ықпал етеді. Ол өнер, әдебиет, музыка, кино және театр арқылы адамның сезімдері мен ойларын байытады. Мәдениет адамдарды біріктіріп, олардың арасында ынтымақтастық пен түсіністік орнатуға көмектеседі. Мәдениет адамның жеке басының қалыптасуына тікелей әсер етеді. Ол адамдарға дұрыс моральдық құндылықтарды сіңіріп, рухани дамуына ықпал етеді. Мәдениет арқылы адамдар адамгершілік, әділеттілік және сыйластық секілді қасиеттерді меңгереді. Сонымен қатар, әдебиет пен өнер адамның ой-өрісін кеңейтіп, сезімдерін байытады. Мәдениет ұрпақтар арасындағы байланыс болып табылады. Ол ата-бабаларымыздың мұраларын, дәстүрлерін және құндылықтарын сақтап, келер ұрпаққа жеткізеді. Тарихи ескерткіштер, салт-дәстүрлер мен фольклор – халықтың мәдениетінің ажырамас бөлігі. Мәдениет қоғамдағы тұрақтылық пен ынтымақтастықты қамтамасыз етудің маңызды факторы болып табылады. Ортақ құндылықтар мен мәдениетке негізделген бірлік адамдарды біріктіреді және қоғамның дамуына ықпал етеді. Мәдениет тек рухани ғана емес, сонымен қатар экономикалық маңызға ие. Туризм индустриясы, мәдени өнімдерді өндіру және сату (кітаптар, фильмдер, көркемсурет туындылары) экономиканың маңызды бөлігі болып табылады. Мәдениетке инвестиция жасау арқылы елдер өздерінің экономикалық жағдайын жақсарта алады. Мәдениетті дамыту – қоғамның тұрақты дамуының маңызды шарттарының бірі. Бұл бағытта төмендегідей шаралар жүзеге асырылуы қажет. Театрлар, музейлер, кітапханалар, мәдениет үйлері сияқты инфрақұрылымдарды дамыту – мәдениетті сақтап, оны кеңінен насихаттаудың негізі. Заманауи технологияларды пайдаланып, мәдени мекемелерді цифрландыру да маңызды. Жастар – қоғамның болашағы. Сондықтан оларды ұлттық және әлемдік мәдени мұралармен таныстыру, мәдени іс-шараларға белсенді қатысуға ынталандыру маңызды. Бұл мақсатта мектептер мен университеттерде мәдениетке қатысты пәндерді енгізу, шығармашылық үйірмелер ұйымдастыру қажет. Мәдени алмасу елдер арасындағы қарым-қатынастарды нығайтып, өзара түсіністікке ықпал етеді. Халықаралық көрмелер, фестивальдер мен өнер байқаулары арқылы ұлттық мәдениетті әлемге таныту маңызды. Мәдениет саласына мемлекет тарапынан қаржылық және ұйымдастырушылық қолдау қажет. Бұл мәдени жобаларды жүзеге асыруға, шығармашылық тұлғаларды қолдауға және ұлттық мұраларды сақтауға мүмкіндік береді. Мәдениет – қоғамның рухани тірегі және дамудың маңызды факторы. Ол адамдарды біріктіріп, олардың адамгершілік қасиеттерін нығайтады, тарихты сақтайды және болашаққа жол ашады. Мәдениетті дамыту арқылы қоғамның барлық салаларына оң әсер етуге болады. Сондықтан мәдениетті сақтау, қолдау және дамыту – әрбір азаматтың және мемлекеттің ортақ міндеті. Айта кетейік, бұған дейін қалада Шымкент қаласындағы корей этносының мәдениеті күні іс-шарасы өтті. Жиынға қалалық ҚХА мүшелері, зиялы қауым өкілдері, корей этникалық қауымдастығының өкілдері, қалалық корей этномәдени бірлестігінің мүшелері, қала тұрғындары қатысты. Мерекелік жиында еліміздің әлеуметтік-мәдени дамуына, ішкі тұрақтылықты сақтауға үлес қосқан қауымдастық өкілдері Шымкент қаласы әкімінің, ішкі саясат және жастар істері жөніндегі басқарма басшысының Алғыс хатымен марапатталды. Іс-шарада корей этномәдени бірлестігі жанындағы шығармашылық ұжымдар әзірлеген концерттік бағдарлама ұсынылды.
