МЕДИЦИНА САЛАСЫН ДАМЫТУ — БАСТЫ НАЗАРДА
Шымкентте денсаулық сақтау саласында қызмет сапасын арттыру қолға алынды. Жергілікті бюджеттен бөлінген қаржы көлемін ұлғайтып, бүгінде медицина мекемелерінің материалдық-техникалық базасын жаңарту деңгейі 86,5 пайызға жетті. Жоспар бойынша 2 ауруханада күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілуде, оның 1-уі жылдың соңына бітеді. Ол — 1 қалалық клиникалық аурухана және жұқпалы аурулар ауруханасы. Ал соңғы 2 жылда 13 жекеменшік емханалар ашылып, мемлекеттік ұйымдардың орташа жүктемесі 26 мыңнан 21 мыңға азайды.
Биыл 46 дәрегер Ресей, Түркия елдерінің клиникаларында біліктілігін арттырды, жыл соңына дейін 29 дәрігер Ресейге тәжірибе алмасу курстарына қатысатын болады. Алғаш рет қалалық балалар ауруханасы мен перинаталдық орталықта госпиталдық фармация бөлімшелері ашылды. Жыл соңына дейін осындай 5 бөлімше іске қосылады. Сонымен қатар, биыл балаларға арналған кардиохирургия орталығын ашу жоспарланып отыр. Жедел жәрдем қызметінің сапасын көтеру мақсатында 23 арнайы автокөліктер алынды. Жергілікті дәрігер мамандардың біліктілігінің арқасында жоғарғы деңгейде 828 адамға нейрохирургия отасы және 2 бауыр, 9 бүйрек алмастыру трансплантациясы жасалып, шымкенттік дәрігерлер адам өміріне араша болды. Соңғы жылдары Шымкент қаласында медициналық инфрақұрылымды жақсарту, білікті кадрлар даярлау, цифрландыру және инновациялық технологияларды енгізу, алғашқы медициналық-санитарлық көмекті жетілдіру, аурулардың алдын алу мен салауатты өмір салтын насихаттау бағытында ауқымды шаралар қолға алынуда. Шымкент – еліміздің үшінші мегаполисі, демографиялық тұрғыдан жастар үлесі жоғары, халықтың табиғи өсімі жоғары өңір. Мұндай урбанизация үдерісі медициналық қызметтерге деген сұранысты арттырып, денсаулық сақтау жүйесін жаңа деңгейге көтеруді талап етеді. Қаланың көпұлтты құрамы, миграциялық ағын, экономиканың әртараптануы медициналық қызметті кешенді дамытуды қажет етеді. Шымкент әкімдігі мен денсаулық сақтау басқармасы осы үдерістерді ескере отырып, стратегиялық жоспарлар қабылдап, оларды іске асыруда. Денсаулық сақтау саласын дамытудағы алғашқы қадам – заманауи клиникалар, ауруханалар, емханалар мен медициналық орталықтар салу, ескірген нысандарды жаңғырту. Соңғы жылдары Шымкентте бірқатар жаңа нысандар бой көтерді. Мысалы қалада көппрофильді ауруханаларды салу арқылы бір жерде бірнеше бағытты қамтитын медициналық қызметтер ұсынуға жағдай жасалуда. Бұл жедел жәрдем, хирургия, травматология, кардиология, неврология сияқты салалардың интеграциясына мүмкіндік береді. Алғашқы медициналық-санитарлық көмекті (АМСК) жақсарту мақсатында Шымкентте емхана саны артты. Қоғамдық денсаулықты нығайтуда алғашқы буын медицинасын қолжетімді ету – ауруларды ерте кезеңде анықтауға, созылмалы дерттердің асқынуына жол бермеуге септігін тигізеді. Онкологиялық, кардиологиялық, нефрологиялық, балалар аурулары, ана мен бала денсаулығы орталықтарын дамыту және жабдықтау арқылы күрделі ауру түрлеріне кәсіби көмек көрсету деңгейі көтерілді. Бұл инфрақұрылымдық жетілдіру шаралары қала тұрғындарын сапалы медициналық қызметпен тұрақты қамтамасыз етуге негіз қалайды. Заманауи денсаулық сақтау цифрлық технологияларсыз мүмкін емес. Пациенттердің медициналық деректері бірыңғай электрондық жүйеге енгізіліп, дәрігерлердің оларды жылдам қарауына мүмкіндік береді. Бұл кезек күту уақытын қысқартып, медициналық шешім қабылдау процесін жеңілдетеді. Қашықтан кеңес беру, ота жасау кезінде қашықтықтан байланыс орнату, сараптамалық қорытындыларды жылдам алу мүмкіндігі дәрігерлер мен науқастар үшін қолайлы жағдай туғызады. Шалғай аудандардағы науқастар білікті мамандарға қол жеткізе алады. Емханаға жазылу, зертханалық талдаулар нәтижесін қарау, дәрігерлермен байланысқа шығу сынды қызметтер мобильді қосымшалар арқылы қолжетімді. Бұл науқастардың өз денсаулығына жауапкершілікпен қарауына, алдын алу шараларын уақытылы атқаруына көмектеседі. Инновациялық технологиялар медицина сапасын арттырып қана қоймай, еңбек өнімділігін ұлғайтады, ресурс үнемдеуге жол ашады. Медициналық кадрларды тұрақты кәсіптік даму курстарымен, шетелдік тағылымдамамен қамтамасыз ету – басты назарда. Әсіресе сирек маманданған дәрігерлерді, жоғары білікті хирург, онколог, кардиолог, педиатр сынды дәрігерлерді Шымкентке тарту арқылы кадр мәселесін шешу маңызды. Мемлекеттік қолдау шаралары, тұрғын үймен қамтамасыз ету, әлеуметтік пакеттер ұсыну арқылы мамандарды орнықтыру нәтижелі болуда. Дәрігерлер мен орта буын медицина қызметкерлері үшін үздіксіз кәсіби даму курстары, вебинарлар, шеберлік сыныптары ұйымдастырылып, жаңа емдеу хаттамалары мен технологияларды меңгеруге мүмкіндік туады. Кадр әлеуетінің артуы емдеу сапасын көтеріп, тұрғындардың медициналық қызметке деген сенімін нығайтады. Қоғамдық денсаулықты сақтау мен нығайту көбіне алғашқы медициналық-санитарлық көмек қызметінің қолжетімділігіне байланысты. Шымкентте бұл бағытта қала аудандарында емханалар санын көбейту, отбасы дәрігері институтын жетілдіру арқылы халыққа жақын медициналық қызмет көрсету кеңеюде. Емханаларда алдын алу, скринингтік тексерулер жүргізіліп, ауруларды ерте анықтау мүмкіндігі артады. Жалпы практика дәрігерлері бірнеше бағыттағы ауруларды емдеп, қажет болған жағдайда сала мамандарына жолдайды. Оларды қолдау, жалақыны көтеру, оқу мүмкіндіктерін ұсыну арқылы АМСК сапасын көтеруге болады. Скринингтер, вакцинация, денсаулық мектептері арқылы халықтың аурулардың алдын алу жөніндегі сауаттылығын арттыру. Бұл ұзақ мерзімді перспективада денсаулық сақтау шығындарын азайтып, өмір сапасын жақсартады. Ауруларды емдеуге қарағанда, алдын алу шаралары экономикалық және әлеуметтік тұрғыдан тиімдірек. Шымкентте спорттық іс-шараларды, жүгіру марафондарын, велошерулерді, фитнес-фестивальдерді өткізу арқылы халықты белсенді өмір сүруге ынталандыру. Арнайы кеңес беру орталықтарында дұрыс тамақтану, зиянды әдеттерден арылу, стрессті басқару жөнінде ақпарат беріледі. Балалардың денсаулығын қорғау – келешек ұрпақтың әл-ауқатының кепілі. Мектептерде дұрыс тамақтану, гигиена, алғашқы көмек негіздері, дене шынықтыру сабақтарының сапасын арттыру арқылы балалар арасында созылмалы аурулардың алдын алу мүмкіндігі жоғары. Қоғамдық денсаулық сақтау қызметі қалалық ортада эпидемиологиялық мониторинг жүргізіп, жұқпалы аурулардың таралуына қарсы күрес шараларын ұйымдастырады. Вакцинация деңгейін көтеру, санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау індеттерді болдырмауға көмектеседі. Ана мен бала денсаулығы – елдің демографиялық және әлеуметтік ахуалының негізі. Шымкентте осы салада заманауи перинаталдық орталықтарды салу, қажетті жабдықтармен қамтамасыз ету, мамандардың біліктілігін арттыру арқылы әйелдер мен жаңа туған сәбилерге сапалы көмек көрсетіледі. Жүкті әйелдерді тұрақты бақылау, антенаталды және постнаталды күтім, омыраумен емізуді қолдау, дұрыс тамақтану мен өмір салты туралы ақпараттандыру ана мен бала өлім-жітімін азайтады. Балаларға мамандандырылған медицина қызметін ұсыну, педиатрларды, балалар хирургтарын, неонатологтарды даярлау – балалар ауруларын ерте анықтау мен сауықтыруға мүмкіндік береді. Созылмалы аурулардың (жүрек-қан тамыр аурулары, қант диабеті, семіздік, тыныс алу жүйесі аурулары) таралуы өмір сапасына әсер етеді. Осы орайда, Шымкентте созылмалы аурумен ауыратын науқастарды үнемі бақылау, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету, өмір салтын өзгертуге ынталандыру арқылы аурудың асқынуын тежеуге болады. Стационарлық және амбулаториялық оңалту қызметтерін дамыту, физиотерапия, емдік дене шынықтыру, психологиялық қолдау көрсету созылмалы аурудан кейінгі өмір сапасын қалпына келтіруге ықпал етеді. Ауыр дертпен ауыратын науқастарға симптомдық емдеу, психологиялық қолдау, әлеуметтік көмек көрсету шаралары қолға алынуда. Шымкентте денсаулық сақтау саласында жеке клиникалар мен орталықтардың саны көбейді. Бұл конкуренцияны арттырып, қызмет сапасын көтереді. Жеке секторды қолдау арқылы тұрғындар алуан түрлі медициналық қызметке қол жеткізеді. Сонымен қатар шетелдік науқастарды емдеу, операциялар жасау, диагностикалық тексерулер жүргізу арқылы қала экономикасына қосымша кіріс түсуі мүмкін. Бұл үшін халықаралық стандарттарға сай аккредитациядан өту, қызметкерлердің шет тілін білуін қамтамасыз ету қажет. Клиникаларды жабдықтау, жаңа технологияларды енгізу, кадрлар даярлау ісіне жеке инвесторларды тарту арқылы денсаулық сақтау саласын қаржыландыру ауқымын кеңейтуге болады. Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдар өндірісін жергілікті жерде дамыту – импортқа тәуелділікті азайтады, бағаны тұрақтандырады. Шымкентте фармацевтика саласының әлеуеті жоғары. «Химфарм» сынды ірі зауыттардың болуы отандық дәрілердің қолжетімділігіне ықпал етеді. Медициналық құрал-жабдықтар өндірісін де жетілдіру арқылы өңірдің өндірістік әлеуетін арттыруға болады. Денсаулық сақтау саласындағы озық тәжірибелерді меңгеру, халықаралық ұйымдармен, шетелдік клиникалармен әріптестік орнату – Шымкент медицинасын жаһандық деңгейге жақындатады. Шетелдік мамандарды шақыру, біліктілікті арттыру курстары, халықаралық конференциялар – тәжірибе алмасуға ықпал етеді. Шымкенттегі денсаулық сақтау саласын дамыту шаралары мемлекеттік саясатпен тығыз байланысты. Ұлттық бағдарламалар, «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасы, «Цифрлық Қазақстан» стратегиясы аясында медициналық нысандарды қаржыландыру, кадр даярлау, ақпараттық жүйелерді енгізу жұмыстары жүргізілуде. Жергілікті атқарушы органдар халықтың қажеттілігін ескеріп, денсаулық сақтау саласын ұзақмерзімді перспективада дамыту жоспарларын іске асырады. Медициналық қызмет көрсету барысында науқас құқықтарын сақтау, тұлғалық құпияны қорғау, этикалық нормаларды ұстану – заманауи денсаулық сақтау саласының ажырамас бөлігі. Шымкентте бұл бағытта пациенттердің шағымдары мен ұсыныстарын қарау, ақпараттық кеңес беру, құқықтық қолдау көрсететін бөлімшелер жұмыс істейді. Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесі енгізілгелі бері халықтың медицина қызметіне қолжетімділігі артты. Шымкентте де осы жүйе арқылы қаржылық қамтамасыз ету жақсарып, халық тегін немесе жеңілдетілген шарттармен медициналық қызмет ала бастады. Бұл әсіресе әлеуметтік әлжуаз топтар мен созылмалы аурулармен ауыратын науқастар үшін маңызды. Қоғамдық ұйымдар, еріктілер, кәсіподақтар, пациенттер қауымдастықтары, медицина ардагерлері – барлығы да денсаулық сақтау саласын дамытуға өз үлесін қоса алады. Қоғамдық тыңдаулар, пікірталастар, сауалнамалар арқылы халықтың қажеттілігі мен талаптарын ескеріп, шешім қабылдау процесіне тұрғындарды тарту – ашықтықты қамтамасыз етеді. Шымкенттегі денсаулық сақтау саласын дамыту экологиялық факторларды ескермей мүмкін емес. Ауаның ластануы, ауыз су сапасы, тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі денсаулыққа тікелей әсер етеді. Экология мен денсаулық сақтау салаларының ынтымақтастығы, алдын алу шараларын біріктіру, қоршаған орта сапасын жақсарту халық денсаулығын нығайтуға ықпал етеді. Шымкенттегі денсаулық сақтау саласын дамыту шаралары – кешенді, көпқырлы, ұзақмерзімді стратегиялық міндет. Инфрақұрылымды жетілдіру, цифрландыру, кадрлар даярлау, алдын алу шаралары мен салауатты өмір салтын насихаттау, ана мен бала денсаулығын қорғау, жеке секторды тарту, медициналық өнімдер өндірісін қолдау – барлық осы бағыттарда істеліп жатқан жұмыстар халықтың денсаулығын сақтап, өмір сапасын арттырады.
