ІРІ ҚАРА МАЛДЫҢ СҮЙЕГІН ӨҢДЕП, ӨНІМ ШЫҒАРАТЫН ЗАУЫТТЫҢ КАПСУЛАСЫ САЛЫНДЫ
Түркістан облысында ауыл шаруашылығы өнімдерін терең өңдеуге бағытталған жаңа инвестициялық жоба басталды. Ордабасы ауданында «Tangshan Huating Ceramics Co., LTD.» компаниясының қатысуымен ірі қара мал сүйегін өңдеп, желатин және пептон қоспасын өндіретін зауыттың құрылысы қолға алынды. Бұл бастама еліміздің агроөнеркәсіп кешеніндегі жаңа кезеңнің бастамасы ретінде бағалануда.
Жаңа өндірістік нысанның маңыздылығын облыс әкімі Нұралхан Көшеров ерекше атап өтті. Оның айтуынша, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ауыл шаруашылығына шетелдік инвестицияларды тартуды және өнімдерді терең өңдеу саласын дамыту қажеттігін бірнеше рет тапсырған болатын. Түркістан облысында осы бағытта нақты жұмыстар жүргізіліп, қытайлық инвесторлармен келіссөздер нәтижесінде елімізде баламасы жоқ зауыттың құрылысы басталды. Аталған жобаның стратегиялық мәні зор. Бүгінде Қазақстан мал шаруашылығы бойынша айтарлықтай әлеуетке ие, бірақ мал қалдықтарын тиімді пайдалану мәселесі шешілмей келеді. Көп жағдайда сүйек, тері, ішек-қарын сияқты қалдықтар толық өңделмей, қосымша экономикалық пайдасыз жойылады. Ордабасы ауданында салынатын зауыт осы түйткілді шешуге бағытталған. Сүйекті қайта өңдеу арқылы алынатын желатин мен пептон – әлемдік нарықта жоғары сұранысқа ие өнімдер. Олар тамақ өнеркәсібінде, фармацевтикада, косметологияда кеңінен қолданылады. Жобаның экономикалық тиімділігі бірнеше қырынан көрінеді. Біріншіден, зауыт іске қосылғанда жылына 5 мың тоннаға дейін өнім өндіру жоспарланып отыр. Бұл ішкі нарықты сапалы өніммен қамтып қана қоймай, экспорттық әлеуетті арттырады. Екіншіден, жобаның жалпы құны 9 миллиард теңгені құрайды. Мұндай көлемдегі инвестиция облыстың өнеркәсіптік даму қарқынын арттырып, жаңа технологиялардың келуіне жол ашады. Үшіншіден, шамамен 100 адам тұрақты жұмыспен қамтылады. Бұл ауылдық жердегі жұмыссыздық мәселесін шешуге үлес қосады.
Әлеуметтік тұрғыдан алғанда, жоба жергілікті халықтың әл-ауқатын арттыруға ықпал етпек. Жаңа жұмыс орындары, кәсіптік дағдыларды жетілдіру мүмкіндігі және өндірістік тәжірибеге қол жеткізу аймақ тұрғындары үшін маңызды. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы қалдықтарын тиімді пайдалану арқылы экологиялық жүктеме азаяды. Бұл – бүгінгі күні өте өзекті мәселе. Мал шаруашылығы өнімдері көбейген сайын қалдық көлемі де артып келеді. Егер олар дұрыс өңделмесе, қоршаған ортаға зиян келтіру қаупі жоғары. Зауыттың құрылысымен бірге аймақтың индустриалды инфрақұрылымы да дами түседі. 10 гектар аумақта бой көтеретін өндіріс кешені заманауи стандарттарға сәйкес салынады. Шетелдік технологияның енгізілуі қазақстандық мамандар үшін жаңа тәжірибе көзі болады. Бұл болашақта ұқсас жобаларды өз күшімізбен жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Қазақстанда ауыл шаруашылығын жаңғырту бағытында біраз бастамалар қолға алынғанымен, мал қалдықтарын терең өңдеу саласы кенже дамып келді. Сондықтан Ордабасы ауданындағы жоба ұлттық деңгейде маңызы бар қадам саналады. Ол азық-түлік қауіпсіздігін арттыруға, өңірдің экспорттық әлеуетін күшейтуге және ауыл шаруашылығы өнімдерін жоғары деңгейде қайта өңдеуге жол ашады. Әлемдік тәжірибеге қарасақ, ауыл шаруашылығы қалдықтарын қайта өңдеу арқылы қосымша құнды өнім алу – дамыған елдердің басты тәжірибелерінің бірі. Еуропада, Қытайда және АҚШ-та мал сүйегінен жасалған желатин, пептон сынды өнімдер тамақ өнеркәсібінен бөлек медицина саласында кеңінен қолданылады. Қазақстан үшін мұндай өндірістің жолға қойылуы жаңа нарықтарға шығуға мүмкіндік береді.
Жобаның табысты жүзеге асуы үшін бірнеше фактор маңызды болмақ. Біріншіден, экологиялық қауіпсіздік талаптарының толық орындалуы қажет. Сүйек өңдеу кезінде экологиялық нормаларды сақтамау қоршаған ортаға зиян тигізуі мүмкін. Екіншіден, кадрлық әлеуетті арттыруға көңіл бөлінуі тиіс. Жергілікті мамандардың жаңа технологияларды меңгеруі ұзақ мерзімді тұрақтылықтың кепілі болмақ. Үшіншіден, логистика мен нарыққа шығу мәселесі дұрыс шешілуі керек. Өндірілген өнімді тиімді өткізу үшін ішкі және сыртқы нарықтарда тұрақты әріптестік орнату маңызды. 2026 жылы толық іске қосылады деп жоспарланған зауыт Түркістан облысының агроөнеркәсіптік саласына тың серпін береді. Бұл бастама аймақты ауыл шаруашылығы шикізатын өндіруші ғана емес, оны терең өңдеуші орталыққа айналдыруға жол ашады. Ұзақ мерзімде мұндай жобалар Қазақстанды өңірлік деңгейде биотехнология және агроөнеркәсіп өнімдерін қайта өңдеу орталығына айналдыруы ықтимал.
