ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ МӘДЕНИЕТТІ ДАМЫТУҒА БАСЫМДЫҚ БЕРІЛІП ОТЫР
Сыбайлас жемқорлық білім саласына теріс әсерін тигізетін өзекті мәселелердің бірі. Оның әсерлері әртүрлі және білім жүйесінің барлық деңгейлерінде көрініс табады. Бұл түйткіл білім беру стандарттарының төмендеуіне әкеледі. Мұғалімдер мен оқу орындары сыбайлас жемқорлық арқылы емес, білімі мен дағдыларына негізделген тартылуы тиіс. Бұл білім сапасының төмендеуіне, студенттердің білім деңгейінің нашарлауына және түлектердің жұмыс нарығында бәсекеге қабілеттілігінің төмендеуіне себеп болуы мүмкін. Студенттер мен ата-аналар оқу орындарына қабылдану, емтихандарды тапсыру немесе диплом алу үшін заңсыз төлемдер жасауы керек болуы мүмкін. Бұл жағдай білім алу процессін әділетсіз әрі ауырлататын жағдайларға әкеледі. Сыбайлас жемқорлық білім алуды тежейді, себебі кейбір студенттер білім алу құқынан айрылып, мүмкіндіктері шектеледі. Бұл қоғамның әлеуметтік теңсіздігін күшейтеді.
Сыбайлас жемқорлық бұқаралық сана-сезімде этикалық нормаларды төмендетеді, нәтижесінде жастардың әділдік, адалдық сияқты құндылықтарды қабылдауы қиындайды. Бұл түйткіл тұрғысында білім мен біліктілік деңгейі төмендегендіктен, елдің экономикалық даму көрсеткіштері нашарлайды, еңбек нарығында бәсекеге қабілеттілік азаяды. Мемлекеттік қаржы ресурстары бұзушылықтарға ұшырап, қайта бөлінбей, білім саласындағы қажеттіліктерді толық қанағаттандырмайды. Сыбайлас жемқорлықтың оқыту жүйесіне әсерін болдырмау үшін қоғам, мемлекет және білім беру институттары бірлесе әрекет етуі қажетті. Әділдік, транспаренттілік және жауапкершілік қағидаларын қамтамасыз ету арқылы білім саласын сыбайлас жемқорлықтан қорғау маңызды. Жемқорлық – бұл мемлекеттік қызметкерлердің немесе лауазымды тұлғалардың өз өкілеттіктерін жеке немесе топтық пайда үшін заңсыз пайдалану әрекеті. Ол қоғамның экономикалық, әлеуметтік және саяси дамуына теріс әсер етеді, себебі әділеттілік пен заңдылық принципі бұзылады. Жемқорлықпен күресу үшін құқықтық реформалар жүргізу, мемлекеттік қызметтің ашықтығын қамтамасыз ету және қоғамның құқықтық сауатын арттыру маңызды. Жемқорлық саяси жүйенің әділетсіздік пен тиімсіздік танытатын жағын көрсетеді, бұл азаматтардың билікке деген сенімін төмендетеді. Саяси жүйеде жемқорлықтың кең тарауы мемлекеттік шешімдердің төмендетіп, заңдардың біркелкі қолданылмауына келеді. Бұл құбылыс халықтың үкіметке қарсы наразылығын арттырып, саяси тұрақсыздыққа әкеп соғуы мүмкін. Жемқорлық қаражатқа кері әсер етеді, инвесторлар заңдылық пен айқындықты талап етеді. Қаржылық ресурстарды бөлу арқылы жемқорлық орын алса, бұл ресурстар тиімсіз жобаларға жұмсалып, экономикалық өсімді бәсеңдетеді. соңғы қатар, жемқорлық фискалдық дефицитті ұлғайтады және макроэкономикалық тұрақтылықты болдырмайды. Жемқорлық әлеуметтік әділеттілікке кері әсер етеді. Ол әлеуметтік мобильділікке кедергі келтіріп, бай және кедей арасындағы алшақтықты байытады. Жемқорлықтың өршуі қоғамдық қызметтердің жұмысын төмендетеді, бұл әлеуметтік теңсіздікті ұлғайтып, халықтың мемлекетке деген сенімін азайтады. Жемқорлықпен күресу үшін қатаң заңдар мен тиімді жүйелер қажет. Ашықтық пен жауапкершілікті арттыру, заңның үстемдігін қамтамасыз ету, сондай-ақ халықаралық ынтымақтастық арқылы ғана мемлекеттер жемқорлықты шектей алады. Бұл процестер азаматтардың белсенділігін және азаматтық қоғамды дамыту арқылы жүзеге асуы керек. Жемқорлықтың мемлекеттің болашағына тиетін зиянын азайту үшін мемлекеттердің барлығы жемқорлықпен күресуді күшейтуі қажет. Тек осылайша мемлекеттің саяси, экономикалық және әлеуметтік дамуын қамтамасыз етуге болады.
Жемқорлыққа қарсы мәдениет – бұл әр адамның, қоғамның және мемлекеттің жемқорлыққа қарсы тұрақты көзқарасы мен ұстанымы. Бұл тек заңдарды сақтау ғана емес, сонымен қатар азаматтардың адалдық, әділдік, ашықтық сияқты құндылықтарды құрметтеуін білдіреді. Жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру – әрбір азаматтың санасына, моральдық құндылықтарына әсер ету арқылы жүзеге асатын ұзақ мерзімді процесс. Жемқорлыққа қарсы мәдениет қоғамда теңдікті орнатуға көмектеседі. Әрбір азамат заң алдында тең болған кезде ғана қоғамда әділеттілік болады. Егер адамдар заңды айналып өтіп, пайда табу жолдарын іздесе, онда әлеуметтік әділеттілік жойылады. Жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру ең алдымен білім беру саласынан басталуы керек. Мектептер мен жоғары оқу орындарында адалдық пен әділдікке негізделген пәндер енгізілуі қажет. Балаларды жас кезінен бастап адалдық пен жауапкершілікке тәрбиелеу – болашақта жемқорлыққа қарсы иммунитет қалыптастырады. Азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыру арқылы олардың заңға сәйкес әрекет етуге ұмтылысы күшейеді. Қоғамның әрбір мүшесі өзінің құқықтары мен міндеттерін жақсы білуі қажет. Осылайша, заң бұзушылықтарға қарсы тұру қабілеті артады. Мемлекеттік органдар мен мекемелердің қызметі ашық болуы тиіс. Әрбір азаматтың жемқорлыққа төзбеушілік көзқарасы болуы керек. Қоғамда жемқорлықты қолдамайтын және оны әшкерелеуге дайын азаматтардың болуы маңызды. Бұл тұрғыда бұқаралық ақпарат құралдарының, әлеуметтік желілердің рөлі зор. Жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру – уақыт талабы. Бұл әрбір азаматтың, әрбір ұйымның және бүкіл мемлекеттің міндеті. Адалдық пен әділдікке негізделген қоғам ғана тұрақты дамуға, әлеуметтік әділеттілікке қол жеткізе алады. Жемқорлықпен күресу тек заңнамалық шаралармен шектелмейді, ол ең алдымен адамдардың санасы мен жүрегіндегі өзгерістерден басталуы тиіс. Осы орайда, Түркістан қаласы М.Мәметова атындағы жалпы орта мектебінде «Жастар арасындағы алаяқтық және құқықбұзушылық, қаржы пирамидасына қарсы күрестің, вандализмнің, алдын алу», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті дамыту» бойынша ақпараттық-насихаттық топтың кездесуі өтті. Іс-шараға мектеп оқушылары қатыстып, қоғамдағы тәртіптің жай-күйі бойынша бейнероликтер көрсетіліп, мәліметтер берілді. Жиналысқа Ішкі саясат бөлімі “Жастар ресурстық орталығы” КММ-нің инспектор маманы-Салтанат Ержанқызы, Түркістан ҚПБ ЖПҚ УПИ ЮПТ полиция аға-лейтенанты Мырзахмет Нұрман Серікұлы, Түркістан ҚПБ ЖПҚ УПИ полиция капитаны Б.Жандарбек, Түркістан ҚПБ ЖПҚ ЮПт инспекторы полиция аға лейтенант Д.Қоңырбаев, Директордың тәрбие жұмысы жөніндегі орынбасары Рүстемов Шыңғыс Тоқтасұлы қатысты.
