САНИТАРИЯЛЫҚ-ЭПИДЕМИОЛОГИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ ДЕПАРТАМЕНТІ МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІ ЦИФРЛЫ ФОРМАТТА ҰСЫНАДЫ
Санитарлық-эпидемиологиялық қызмет – бұл қоғамның санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын бақылау және басқару үшін жауап беретін мемлекеттік жүйе. Бұл қызметтің негізгі мақсаты – адамдардың денсаулығын қорғау, қауіпті аурулардың таралуын болдырмау және санитарлық-гигиеналық ережелердің сақталуын қамтамасыз ету. Санитарлық-эпидемиологиялық қызмет қауіпті жұқпалы аурулардың, улану жағдайларының және басқа да қоғамдық денсаулыққа зиян келтіретін факторлардың алдын алу, анықтау және олармен күресумен айналысады. Санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің негізгі міндеттері — халықтың санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын бақылау, қоғамдық орындардың, медициналық және білім беру мекемелерінің, өндірістік нысандардың санитарлық жағдайын тексеру, ауыз су, азық-түлік өнімдерінің сапасын бақылау және олардың денсаулыққа қауіпсіз болуын қамтамасыз ету, жұқпалы аурулардың алдын алу және оларға қарсы күресу, эпидемиологиялық қадағалау жүргізу: қауіпті жұқпалы аурулардың таралуын бақылау, оларды дер кезінде анықтап, емдеу және оқшаулау шараларын қабылдау, вакцинация және иммундау шараларын ұйымдастыру: тұрғындарға эпидемиологиялық маусымдық вакциналар жүргізу арқылы аурулардың таралуын азайту.
Сонымен қатар халыққа санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау туралы кеңес беру, оның ішінде тұрмыстық гигиена, тамақтану гигиенасы және жеке бас гигиенасы туралы ақпарат беру, өндірістік орындарда еңбек гигиенасын қамтамасыз ету мақсатында қажетті ережелерді бақылау, қоршаған ортаның қауіпсіздігін бақылау, ауа, су, топырақтың ластану деңгейін қадағалау және халықтың денсаулығына зиян келтіретін факторларды анықтау, зиянды химиялық және биологиялық заттардың деңгейін тексеріп, олардың адам денсаулығына қауіп төндірмеуін қамтамасыз ету, эпидемиялар, улану жағдайлары немесе басқа төтенше жағдайлар орын алған кезде арнайы шаралар қабылдау және халыққа қажетті көмек көрсету, төтенше жағдай кезінде аурулардың таралуын тоқтату және халықты қажетті ақпаратпен қамтамасыз ету сынды қызметтерді жүзеге асырады. Қазақстан Республикасының Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитеті – санитарлық және эпидемиологиялық қадағалау бойынша басты мемлекеттік орган. Бұл комитет аурулардың таралуын болдырмау, денсаулыққа зиян келтіретін факторларды анықтау және қадағалау бойынша шаралар қабылдайды. Облыстық және қалалық санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаменттері белгілі бір аймақтағы санитарлық-эпидемиологиялық жағдайды қадағалайды, жергілікті деңгейде шаралар қабылдайды. Санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің зертханалары әртүрлі зерттеулер мен анализдер жүргізеді: су, ауа, азық-түлік және басқа да заттардың құрамын талдап, олардың қауіпсіздігін анықтайды. Санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің негізгі шаралары — аурулардың алдын алу мақсатында ақпараттық-танымдық іс-шаралар ұйымдастыру, мектептерде, балабақшаларда және басқа қоғамдық орындарда гигиеналық білім беру бағдарламаларын жүргізу, жұқпалы аурулардың алдын алу үшін тұрғындарға вакцинация жүргізу. Бұл әсіресе тұмау, дифтерия, қызылша сияқты аурулармен күресуде маңызды. Жұқпалы аурулар пайда болған жағдайда, оларды анықтап, олардың таралу жолдарын зерттеу және бұл аурулардың алдын алу үшін қажетті шаралар қабылдау, сумен, азық-түлікпен, ауа арқылы таралатын улану жағдайларын анықтау және оларды жою, мектептер, ауруханалар, кафе, мейрамханалар, өндіріс орындары сияқты мекемелерде санитарлық-гигиеналық талаптардың орындалуын қадағалау және сумен, азық-түлікпен және басқа да тұрмыстық заттармен байланысты нысандарды санитарлық нормаға сәйкес қамтамасыз ету де аталған құрылымның негізгі міндеттерінің қатарына кіреді. Санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің негізгі міндеті – жұқпалы аурулардың таралуын болдырмау. Олардың эпидемиологиялық қадағалауы арқасында қауіпті ауруларды ерте анықтап, оларды таралмай тұрып жоюға болады. Азық-түлік, су, ауа сапасын бақылау арқылы халықтың денсаулығын қорғау маңызды. Осы қызметтің арқасында адамдардың қауіпсіз ортада өмір сүруі және жұмыс істеуі қамтамасыз етіледі. Қоғамдық орындарда санитарлық талаптарды сақтау және халыққа гигиеналық білім беру арқылы тұрғындардың санитарлық мәдениеті мен қауіпсіздік шаралары туралы білімі артады. Бұл өз кезегінде жұқпалы аурулардың таралуын азайтуға көмектеседі. Эпидемиялар немесе улану жағдайлары сияқты төтенше жағдайларда санитарлық-эпидемиологиялық қызмет халықтың денсаулығын қорғауға және қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған шұғыл шаралар қабылдайды. Санитарлық-эпидемиологиялық қызмет қоғамның денсаулығын қорғау, жұқпалы аурулардың алдын алу және санитарлық-гигиеналық талаптардың сақталуын қамтамасыз ету үшін үлкен рөл атқарады. Бұл қызметтің тиімді жұмысы тек қана мемлекеттік мекемелердің емес, сонымен қатар әрбір азаматтың денсаулығын сақтауға бағытталған. Санитарлық ережелерді қатаң сақтау, қажетті гигиеналық талаптарды орындау – дені сау қоғам қалыптастырудың маңызды қадамдарының бірі. Осы орайда, жуырда Өңірлік коммуникациялар қызметі алаңында «Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау саласында көрсетілетін мемлекеттік қызметтер туралы» тақырыбында баспасөз конференциясы өткен болатын. Жиында Шымкент қаласының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау Департаменті басшысының орынбасары Ахметов Алдарқұл Райымқұлұлы мен Шымкент қаласының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау Департаменті басшысының орынбасары Нұрманов Болат Бақтиярұлы қалада атқарылып жатқан жұмыстар жайын тарқата баяндады. Спикерлердің сөзінше, Шымкент қаласының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті және оның аудандық басқармалары тұрғындарға бірқатар мемлекеттік қызметтер көрсетуде. Барлық қызметтерді «электрондық үкімет» порталы арқылы онлайн түрде алуға болады.Көрсетілетін қызмет түрлері және мерзімдері. Біріншісі — эпидемиялық мәні жоғары объектілердің нормативтік талаптарға сәйкестігі туралы санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды беру. Қызмет көрсету мерзімі: 13 жұмыс күні. Екіншісі — жаңа өнім түрлері мен нормативтік құжаттама жобаларына санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды беру. Қызмет көрсету мерзімі: 10 жұмыс күні. Үшіншісі — тамақ өнімдерін өндіру объектілеріне есептік нөмірлер беру және реестр жүргізу. Қызмет көрсету мерзімі: 5 жұмыс күні. Төртіншісі — патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеуге рұқсат және оған қосымшаларды беру. Қызмет көрсету мерзімі: 13 жұмыс күні. Бесінші — санитариялық-эпидемиологиялық маман сертификатын беру. Қызмет көрсету мерзімі: 10 жұмыс күні. Алтыншы — дезинфекция, дезинсекция, дератизация қызметтері бойынша лицензия беру. Қызмет көрсету 2024 жылдың 1 шілдесінен бастап қолжетімді. Қызмет көрсету мерзімі: 15 жұмыс күні. 2014 жылға дейін алынған лицензиялар жарамсыз болып есептеледі. Бұл Қазақстан Республикасының «Рұқсаттар және хабарламалар туралы» Заңының 53-бабының 2-тармағына сәйкес жүзеге асырылады. Мемлекеттік қызметтерді алу үшін ЭЦҚ (электрондық цифрлық қолтаңба) болуы қажет. Қызмет алушы қажетті құжаттарды портал арқылы тапсырып, нәтижесін жеке кабинетінде көре алады. Қазақстанда санитариялық-эпидемиологиялық саланың мамандарына арналған сертификат беру талаптары жаңартылды. Бұл жаңашылдық мамандардың біліктілігін арттыруға және қоғам денсаулығын қорғау саласындағы қызмет сапасын жақсартуға бағытталған. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің (ҚР ДСМ) бұйрығына сәйкес, мамандарды сертификаттау электрондық форматта жүзеге асырылады. Қызметтер «электрондық үкімет» порталы арқылы (www.egov.kz, www.elicense.kz) көрсетіледі.Сертификат алу үшін жеке тұлғалар қажетті құжаттарды портал арқылы ұсынады. Құжаттардың толықтығы мен жарамдылығы екі жұмыс күні ішінде тексеріледі. Барлық талаптарға сай құжат тапсырылған жағдайда, сертификат беру рәсімі бес жұмыс күні ішінде аяқталады. Мамандығы бойынша 5 жылдан астам үзіліс жасаған мамандар үшін кемінде 180 сағаттық біліктілікті арттыру курстарынан өту міндетті. Мамандардың кәсіптік даярлығы білім мен дағдыларды бағалау жөніндегі арнайы ұйымдарда тексеріледі. Бағалау қорытындысы оң болған жағдайда ғана сертификат беріледі. Бұл өзгерістер санитариялық-эпидемиологиялық қызмет сапасын арттырып, қоғам денсаулығын сақтау саласында жоғары стандарттарды қамтамасыз етуді көздейді. Айта кетейік, бұған дейін Шымкент қаласы аумағындағы ветеринариялық-санитариялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, конго қырым геморрагиялық қызбасының алдын алу, адамды, жануарларды, үй-жайларды және өзге де аумақтарды жәндіктер мен басқа да буынаяқтылардан қорғау және жою бойынша бірқатар іс-шаралар тізбегі жоспарланғанын жазған едік. Ол бойынша кеміргіштерге қарсы жылдың көктем және күз мезгілдерінде дератизациялық іс-шаралар жүргізілетін болады. Атап айтқанда, зиянкес масаларға қарсы қала аумағындағы 37 өзен-каналдар, 11 саябақтар, 38 гүлзарлар мен аллеяларды дезинсекциялау және кенеге қарсы энзоотиялық залалсыздандыру жұмыстары жүргізіледі. Кеміргіштерге қарсы 1 609 740 ш.м – өзен жағалаулар, суару каналдары және 16 752 ш.м – қоқыс тастайтын контейнерлер мен жәшіктердің аумақтары залалсыздандырылса, масаларға қарсы 1 355 200 ш.м өзен-каналдар, 2 481 650 ш.м саябақтар, 855 064 ш.м гүлзарлар мен аллеялар аумақтары дезинсекцияланады.
